Truyện Kiều

Nguyễn Du

Trăm năm trong cõi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Lạ gì bỉ sắc tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
Cảo thơm lần giở trước đèn,
Phong tình cổ lục còn truyền sử xanh.
Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,
Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.
Có nhà viên ngoại họ Vương,
Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung.
Một trai con thứ rốt lòng,
Vương Quan là chữ, nối dòng nho gia.
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài, sắc, lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một, hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tư trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh, lại càng não nhân.
Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh sấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử, giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Sè sè nấm đất bên đàng,
Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
Rằng: Sao trong tiết thanh minh,
Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?
Vương Quan mới dẫn gần xa:
Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.
Nổi danh tài sắc một thì,
Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến anh.
Kiếp hồng nhan có mong manh,
Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương.
Có người khách ở viễn phương,
Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi.
Thuyền tình vừa ghé tới nơi,
Thì đà trâm gẫy bình rơi bao giờ.
Buồng không lạnh ngắt như tờ,
Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh.
Khóc than khôn xiết sự tình,
Khéo vô duyên ấy là mình với ta.
Đã không duyên trước chăng mà,
Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
Sắm xanh nếp tử xe châu,
Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
Trải bao thỏ lặn ác tà,
Ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm!
Lòng đâu sẵn mối thương tâm,
Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.
Đau đớn thay phận đàn bà!
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
Phũ phàng chi bấy hoá công,
Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.
Sống làm vợ khắp người ta,
Khéo thay thác xuống làm ma không chồng.
Nào người phượng chạ loan chung,
Nào người tích lục tham hồng là ai?
Đã không kẻ đoái người hoài,
Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương.
Gọi là gặp gỡ giữa đường,
Họa là người dưới suối vàng biết cho.
Lầm rầm khấn khứa nhỏ to,
Sụp ngồi vài gật trước mồ bước ra.
Một vùng cỏ áy bóng tà,
Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.
Rút trâm sẵn giắt mái đầu,
Vạch da cây vịnh bốn câu ba vần.
Lại càng mê mẩn tâm thần
Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra.
Lại càng ủ dột nét hoa,
Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.
Vân rằng: Chị cũng nực cười,
Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa.
Rằng: Hồng nhan tự thuở xưa,
Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu?
Nỗi niềm tưởng đến mà đau,
Thấy người nằm đó biết sau thế nào?
Quan rằng: Chị nói hay sao,
Một lời là một vận vào khó nghe.
Ở đây âm khí nặng nề,
Bóng chiều đã ngả dậm về còn xa.
Kiều rằng: Những đấng tài hoa,
Thác là thể phách, còn là tinh anh,
Dễ hay tình lại gặp tình,
Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ.
Một lời nói chửa kịp thưa,
Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.
Ào ào đổ lộc rung cây,
Ở trong dường có hương bay ít nhiều.
Đè chừng ngọn gió lần theo,
Dấu giày từng bước in rêu rành rành.
Mắt nhìn ai nấy đều kinh,
Nàng rằng: Này thực tinh thành chẳng xa.
Hữu tình ta lại gặp ta,
Chớ nề u hiển mới là chị em.
Đã lòng hiển hiện cho xem,
Tạ lòng nàng lại nối thêm vài lời.
Lòng thơ lai láng bồi hồi,
Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.
Dùng dằng nửa ở nửa về,
Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.
Trông chừng thấy một văn nhân,
Lỏng buông tay khấu bước lần dặm băng.
Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.
Tuyết in sắc ngựa câu giòn,
Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời.
Nẻo xa mới tỏ mặt người,
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình.
Hài văn lần bước dặm xanh,
Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.
Chàng Vương quen mặt ra chào,
Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa.
Nguyên người quanh quất đâu xa,
Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
Nền phú hậu, bậc tài danh,
Văn chương nết đất, thông minh tính trời.
Phong tư tài mạo tót vời,
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa.
Chung quanh vẫn đất nước nhà,
Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.
Vẫn nghe thơm nức hương lân,
Một nền đồng Tước khoá xuân hai Kiều.
Nước non cách mấy buồng thêu,
Những là trộm nhớ thầm yêu chốc mòng.
May thay giải cấu tương phùng,
Gặp tuần đố lá thoả lòng tìm hoa.
Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai.
Người quốc sắc, kẻ thiên tài,
Tình trong như đã, mặt ngoài còn e.
Chập chờn cơn tỉnh cơn mê.
Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.
Bóng tà như giục cơn buồn,
Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo.
Dưới cầu nước chảy trong veo,
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
Kiều từ trở gót trướng hoa,
Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.
Mảnh trăng chênh chếch dòm song,
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
Hải đường lả ngọn đông lân,
Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà.
Một mình lặng ngắm bóng nga,
Rộn đường gần với nỗi xa bời bời:
Người mà đến thế thì thôi,
Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!
Người đâu gặp gỡ làm chi,
Trăm năm biết có duyên gì hay không?
Ngổn ngang trăm mối bên lòng,
Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.
Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,
Tựa nương bên triện một mình thiu thiu.
Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,
Có chiều thanh vận, có chiều thanh tân.
Sương in mặt, tuyết pha thân,
Sen vàng lãng đãng như gần như xa.
Chào mừng đón hỏi dò la:
Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?
Thưa rằng: Thanh khí xưa nay,
Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên.
Hàn gia ở mé tây thiên,
Dưới dòng nước chảy bên trên có cầu.
Mấy lòng hạ cố đến nhau,
Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.
Vâng trình hội chủ xem tường,
Mà sao trong sổ đoạn trường có tên.
Âu đành quả kiếp nhân duyên,
Cùng người một hội, một thuyền đâu xa!
Này mười bài mới mới ra,
Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời.
Kiều vâng lĩnh ý đề bài,
Tay tiên một vẫy đủ mười khúc ngâm.
Xem thơ nức nở khen thầm:
Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thường
Ví đem vào tập Đoạn Trường
Thì treo giải nhất chi nhường cho ai.
Thềm hoa khách đã trở hài,
Nàng còn cầm lại một hai tự tình.
Gió đâu xịch bức mành mành,
Tỉnh ra mới biết rằng mình chiêm bao.
Trông theo nào thấy đâu nào
Hương thừa dường hãy ra vào đâu đây.
Một mình lưỡng lự canh chầy,
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.
Hoa trôi bèo dạt đã đành,
Biết duyên mình, biết phận mình thế thôi!
Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,
Nghĩ đòi cơn lại sụt sùi đòi cơn.
Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,
Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi: Cơn cớ gì?
Cớ sao trằn trọc canh khuya,
Màu hoa lê hãy dầm dề giọt mưa?
Thưa rằng: Chút phận ngây thơ,
Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.
Buổi ngày chơi mả Đạm Tiên,
Nhắp đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao.
Đoạn trường là số thế nào,
Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia.
Cứ trong mộng triệu mà suy,
Phận con thôi có ra gì mai sau!
Dạy rằng: Mộng triệu cớ đâu,
Bỗng không mua não chuốc sầu nghĩ nao.
Vâng lời khuyên giải thấp cao,
Chưa xong điều nghĩ đã dào mạch Tương.
Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,
Nách tường bông liễu bay ngang trước mành.
Hiên tà gác bóng chênh chênh,
Nỗi riêng, riêng trạnh tấc riêng một mình.
Cho hay là thói hữu tình,
Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong.
Chàng Kim từ lại thư song,
Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.
Mây Tần khóa kín song the,
Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao.
Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,
Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.
Buồng văn hơi giá như đồng,
Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
Mành Tương phất phất gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.
Vì chăng duyên nợ ba sinh,
Thì chi đem thói khuynh thành trêu ngươi.
Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,
Nhớ nơi kỳ ngộ vội dời chân đi.
Một vùng cỏ mọc xanh rì,
Nước ngâm trong vắt, thấy gì nữa đâu!
Gió chiều như gợi cơn sầu,
Vi lô hiu hắt như màu khảy trêu.
Nghề riêng nhớ ít tưởng nhiều,
Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang.
Thâm nghiêm kín cổng cao tường,
Cạn dòng lá thắm dứt đường chim xanh.
Lơ thơ tơ liễu buông mành,
Con oanh học nói trên cành mỉa mai.
Mấy lần cửa đóng then cài,
Đầy thềm hoa rụng, biết người ở đâu?
Tần ngần đứng suốt giờ lâu,
Dạo quanh chợt thấy mái sau có nhà.
Là nhà Ngô Việt thương gia,
Buồng không để đó người xa chưa về.
Lấy điều du học hỏi thuê,
Túi đàn cặp sách đề huề dọn sang.
Có cây, có đá sẵn sàng,
Có hiên Lãm thúy, nét vàng chưa phai.
Mừng thầm chốn ấy chữ bài,
Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây.
Song hồ nửa khép cánh mây,
Tường đông ghé mắt ngày ngày hằng trông.
Tấc gang đồng tỏa nguyên phong,
Tuyệt mù nào thấy bóng hồng vào ra.
Nhẫn từ quán khách lân la,
Tuần trăng thấm thoắt nay đà thèm hai.
Cách tường phải buổi êm trời,
Dưới đào dường có bóng người thướt tha.
Buông cầm xốc áo vội ra,
Hương còn thơm nức, người đà vắng tanh.
Lần theo tường gấm dạo quanh,
Trên đào nhác thấy một cành kim thoa.
Giơ tay với lấy về nhà:
Này trong khuê các đâu mà đến đây?
Ngẫm âu người ấy báu này,
Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!
Liền tay ngắm nghía biếng nằm,
Hãy còn thoang thoảng hương trầm chưa phai.
Tan sương đã thấy bóng người,
Quanh tường ra ý tìm tòi ngẩn ngơ.
Sinh đà có ý đợi chờ,
Cách tường lên tiếng xa đưa ướm lòng:
Thoa này bắt được hư không,
Biết đâu Hợp Phố mà mong châu về?
Tiếng Kiều nghe lọt bên kia:
Ơn lòng quân tử sá gì của rơi.
Chiếc thoa nào của mấy mươi,
Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!
Sinh rằng: Lân lý ra vào,
Gần đây nào phải người nào xa xôi.
Được rày nhờ chút thơm rơi,
Kể đà thiểu não lòng người bấy nay!
Bấy lâu mới được một ngày,
Dừng chân gạn chút niềm tây gọi là.
Vội về thêm lấy của nhà,
Xuyến vàng đôi chiếc khăn là một vuông.
Bậc mây rón bước ngọn tường,
Phải người hôm nọ rõ ràng chẳng nhe?
Sượng sùng giữ ý rụt rè,
Kẻ nhìn rõ mặt người e cúi đầu.
Rằng: Từ ngẫu nhĩ gặp nhau.
Thầm trông trộm nhớ bấy lâu đã chồn.
Xương mai tính đã rũ mòn,
Lần lừa ai biết hãy còn hôm nay!
Tháng tròn như gởi cung mây,
Trần trần một phận ấp cây đã liều!
Tiện đây xin một hai điều,
Đài gương soi đến dấu bèo cho chăng?
Ngần ngừ nàng mới thưa rằng:
Thói nhà băng tuyết chất hằng phỉ phong,
Dù khi lá thắm chỉ hồng,
Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha.
Nặng lò xót liễu vì hoa,
Trẻ thơ đã biết đâu mà dám thưa!
Sinh rằng: Rày gió mai mưa,
Ngày xuân đã dễ tình cờ mấy khi!
Dù chăng xét tấm tình si,
Thiệt đây mà có ích gì đến ai?
Chút chi gắn bó một hai,
Cho đành rồi sẽ liệu bài mối manh.
Khuôn thiêng dù phụ tấc thành,
Cũng liều bỏ quá xuân xanh một đời.
Lượng xuân dù quyết hẹp hòi,
Công đeo đuổi chẳng thiệt thòi lắm ru!
Lặng nghe lời nói như ru,
Chiều xuân dễ khiến nét thu ngại ngùng.
Rằng: Trong buổi mới lạ lùng,
Nể lòng có lẽ cầm lòng cho đang!
Đã lòng quân tử đa mang,
Một lời vàng tạc đá vàng thủy chung.
Được lời như cởi tấm lòng,
Giờ kim hoàn với khăn hồng trao tay.
Rằng: Trăm năm cũng từ đây,
Của tin gọi một chút này làm ghi.
Sẵn tay khăn gấm quạt quỳ,
Với cành thoa ấy tức thì đổi trao.
Một lời vừa gắn tất giao,
Mái sau dường có xôn xao tiếng người.
Vội vàng lá rụng hoa rơi,
Chàng về viện sách nàng dời lầu trang.
Từ phen đá biết tuổi vàng,
Tình càng thấm thía dạ càng ngẩn ngơ.
Sông Tương một dải nông sờ,
Bên trông đầu nọ bên chờ suối kia.
Một tường tuyết trở sương che.
Tin xuân đâu dễ đi về cho năng.
Lần lần ngày gió đêm trăng,
Thưa hồng rậm lục đã chừng xuân qua.
Ngày vừa sinh nhật ngoại gia,
Trên hai đường dưới nữa là hai em.
Tưng bừng sắm sửa áo xiêm,
Biện dâng một lễ xa đem tấc thành.
Nhà lan thanh vắng một mình,
Ngẫm cơ hội ngộ đã dành hôm nay.
Thời trân thức thức sẵn bày,
Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mái tường.
Cách hoa sẽ dặng tiếng vàng,
Dưới hoa đã thấy có chàng đứng trông:
Trách lòng hờ hững với lòng,
Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu.
Những là đắp nhớ đổi sầu,
Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm.
Nàng rằng: Gió bắt mưa cầm,
Đã cam tệ với tri âm bấy chầy.
Vắng nhà được buổi hôm nay,
Lấy lòng gọi chút ra đây tạ lòng!
Lần theo núi giả đi vòng,
Cuối tường dường có nẻo thông mới rào.
Xắn tay mở khóa động đào,
Rẽ mây trông tỏ lối vào Thiên-thai.
Mặt nhìn mặt càng thêm tươi,
Bên lời vạn phúc bên lời hàn huyên.
Sánh vai về chốn thư hiên,
Góp lời phong nguyệt nặng nguyền non sông.
Trên yên bút giá thi đồng,
Đạm thanh một bức tranh tùng treo trên.
Phong sương được vẻ thiên nhiên,
Mặt khen nét bút càng nhìn càng tươi.
Sinh rằng: Phác họa vừa rồi,
Phẩm đề xin một vài lời thêm hoa.
Tay tiên gió táp mưa sa,
Khoảng trên dừng bút thảo và bốn câu.
Khen: Tài nhả ngọc phun châu,
Nàng Ban ả Tạ cũng đâu thế này!
Kiếp tu xưa ví chưa dày,
Phúc nào nhắc được giá này cho ngang!
Nàng rằng: Trộm liếc dung quang,
Chẳng sân bội ngọc cũng phường kim môn.
Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn,
Khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay?
Nhớ từ năm hãy thơ ngây,
Có người tướng sĩ đoán ngay một lời:
Anh hoa phát tiết ra ngoài,
Nghìn thu bạc mệnh một đời tài hoa.
Trông người lại ngẫm đến ta,
Một dầy một mỏng biết là có nên?
Sinh rằng: Giải cấu là duyên,
Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều.
Ví dù giải kết đến điều,
Thì đem vàng đá mà liều với thân!
Đủ điều trung khúc ân cần,
Lòng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng.
Ngày vui ngắn chẳng đầy gang,
Trông ra ác đã ngậm gương non đoài.
Vắng nhà chẳng tiện ngồi dai,
Giã chàng nàng mới kíp dời song sa.
Đến nhà vừa thấy tin nhà,
Hai thân còn dở tiệc hoa chưa về.
Cửa ngoài vội rủ rèm the,
Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình.
Nhặt thưa gương giọi đầu cành,
Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt hiu.
Sinh vừa tựa án thiu thiu,
Dở chiều như tỉnh dở chiều như mê.
Tiếng sen sẽ động giấc hòe,
Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần.
Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần,
Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng.
Nàng rằng: Khoảng vắng đêm trường,
Vì hoa nên phải đánh đường tìm hoa.
Bây giờ rõ mặt đôi ta,
Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?
Vội mừng làm lễ rước vào,
Đài sen nối sáp song đào thêm hương.
Tiên thề cùng thảo một chương,
Tóc mây một món dao vàng chia đôi.
Vầng trăng vằng vặc giữa trời,
Đinh ninh hai mặt một lời song song.
Tóc tơ căn vặn tấc lòng,
Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương.
Chén hà sánh giọng quỳnh tương,
Dải là hương lộn bình gương bóng lồng.
Sinh rằng: Gió mát trăng trong,
Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam.
Chày sương chưa nện cầu Lam,
Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?
Nàng rằng: Hồng diệp xích thằng,
Một lời cũng đã tiếng rằng tương tri.
Đừng điều nguyệt nọ hoa kia.
Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai.
Rằng: Nghe nổi tiếng cầm đài,
Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ.
Thưa rằng: Tiện kỹ sá chi,
Đã lòng dạy đến dạy thì phải vâng.
Hiên sau treo sẵn cầm trăng,
Vội vàng Sinh đã tay nâng ngang mày.
Nàng rằng: Nghề mọn riêng tay,
Làm chi cho bận lòng này lắm thân!
So dần dây vũ dây văn,
Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương.
Khúc đâu Hán Sở chiến trường,
Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau.
Khúc đâu Tư mã Phượng cầu,
Nghe ra như oán như sầu phải chăng!
Kê Khang này khúc Quảng lăng,
Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân.
Qua quan này khúc Chiêu Quân,
Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia.
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Ngọn đèn khi tỏ khi mờ,
Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu.
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi vò chín khúc khi chau đôi mày.
Rằng: Hay thì thật là hay,
Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào!
Lựa chi những bậc tiêu tao,
Dột lòng mình cũng nao nao lòng người?
Rằng: Quen mất nết đi rồi,
Tẻ vui thôi cũng tính trời biết sao!
Lời vàng âm lĩnh ý cao,
Họa dần dần bớt chút nào được không.
Hoa hương càng tỏ thức hồng,
Đầu mày cuối mắt càng nồng tấm yêu.
Sóng tình dường đã xiêu xiêu,
Xem trong âu yếm có chiều lả lơi.
Thưa rằng: đừng lấy làm chơi,
Dẽ cho thưa hết một lời đã nao!
Vẻ chi một đóa yêu đào,
Vườn hồng chi dám ngăn rào chim xanh.
Đã cho vào bậc bố kinh,
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầu
Ra tuồng trên Bộc trong dâu,
Thì con người ấy ai cầu làm chi!
Phải điều ăn xổi ở thì,
Tiết trăm năm nỡ bỏ đi một ngày!
Ngẫm duyên kỳ ngộ xưa nay,
Lứa đôi ai đẹp lại tày Thôi Trương.
Mây mưa đánh đổ đá vàng,
Quá chiều nên đã chán chường yến anh.
Trong khi chắp cánh liền cành,
Mà lòng rẻ rúng đã dành một bên.
Mái tây để lạnh hương nguyền,
Cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng.
Gieo thoi trước chẳng giữ giàng,
Để sau nên thẹn cùng chàng bởi ai?
Vội chi liễu ép hoa nài,
Còn thân ắt lại đền bồi có khi!
Thấy lời đoan chính dễ nghe,
Chàng càng thêm nể thêm vì mười phân.
Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân,
Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào.
Nàng thì vội trở buồng thêu,
Sinh thì dạo gót sân đào bước ra.
Cửa sài vừa ngỏ then hoa,
Gia đồng vào gởi thư nhà mới sang.
Đem tin thúc phụ từ đường,
Bơ vơ lữ thấn tha hương đề huề.
Liêu dương cách trở sơn khê,
Xuân đường kíp gọi sinh về hộ tang.
Mảng tin xiết nỗi kinh hoàng,
Băng mình lẻn trước đài trang tự tình.
Gót đầu mọi nỗi đinh ninh,
Nỗi nhà tang tóc nỗi mình xa xôi:
Sự đâu chưa kịp đôi hồi,
Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơ,
Trăng thề còn đó trơ trơ,
Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng.
Ngoài nghìn dặm chốc ba đông,
Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy!
Gìn vàng giữ ngọc cho hay,
Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời.
Tai nghe ruột rối bời bời,
Ngập ngừng nàng mới giãi lời trước sau:
Ông tơ ghét bỏ chi nhau,
Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi!
Cùng nhau trót đã nặng lời,
Dẫu thay mái tóc dám dời lòng tơ!
Quản bao tháng đợi năm chờ,
Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm.
Đã nguyền hai chữ đồng tâm,
Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai.
Còn non còn nước còn dài,
Còn về còn nhớ đến người hôm nay!
Dùng dằng chưa nỡ rời tay,
Vầng đông trông đã đứng ngay nóc nhà.
Ngại ngùng một bước một xa,
Một lời trân trọng châu sa mấy hàng.
Buộc yên quảy gánh vội vàng,
Mối sầu xẻ nửa bước đường chia hai.
Buồn trông phong cảnh quê người,
Đầu cành quyên nhặt cuối trời nhạn thưa.
Não người cữ gió tuần mưa,
Một ngày nặng gánh tương tư một ngày.
Nàng còn đứng tựa hiên tây,
Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ.
Trông chừng khói ngất song thưa,
Hoa trôi trác thắm, liễu xơ xác vàng.
Tần ngần dạo gót lầu trang,
Một đoàn mừng thọ ngoại hương mới về,
Hàn huyên chưa kịp giãi dề,
Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xao.
Người nách thước, kẻ tay đao;
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi.
Già giang một lão một trai,
Một dây vô lại buộc hai thâm tình.
Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh,
Rụng rời khung dệt, tan tành gói may.
Đồ tế nhuyễn, của riêng tây,
Sạch sành sanh vét cho đầy túi tham.
Điều đâu bay buộc ai làm?
Này ai dan dậm, giật giàm bỗng dưng?
Hỏi ra sau mới biết rằng:
Phải tên xưng xuất là thằng bán tơ.
Một nhà hoảng hốt ngẩn ngơ,
Tiếng oan dậy đất, án ngờ lòa mây.
Hạ từ van lạy suốt ngày,
Điếc tai lân tuất, phũ tay tồi tàn.
Rường cao rút ngược dây oan,
Dẫu là đá cũng nát gan, lọ người.
Mặt trông đau đớn rụng rời,
Oan này còn một kêu trời, nhưng xa.
Một ngày lạ thói sai nha,
Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.
Sao cho cốt nhục vẹn tuyền,
Trong khi ngộ biến tòng quyền biết sao?
Duyên hội ngộ, đức cù lao,
Bên tình bên hiếu, bên nào nặng hơn?
Để lời thệ hải minh sơn,
Làm con trước phải đền ơn sinh thành.
Quyết tình nàng mới hạ tình:
Dẽ cho để thiếp bán mình chuộc cha!
Họ Chung có kẻ lại già,
Cũng trong nha dịch lại là từ tâm.
Thấy nàng hiếu trọng tình thâm,
Vì nàng nghĩ cũng thương thầm xót vay.
Tính bài lót đó luồn đây,
Có ba trăm lạng việc này mới xuôi.
Hãy về tạm phó giam ngoài,
Dặn nàng qui liệu trong đôi ba ngày.
Thương tình con trẻ thơ ngây,
Gặp cơn vạ gió tai bay bất kỳ!
Đau lòng tử biệt sinh ly,
Thân còn chẳng tiếc, tiếc gì đến duyên!
Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân.
Sự lòng ngỏ với băng nhân,
Tin sương đồn đại xa gần xôn xao.
Gần miền có một mụ nào,
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
Hỏi tên rằng: Mã Giám sinh.
Hỏi quê, rằng: Huyện Lâm Thanh cũng gần.
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.
Trước thầy sau tớ lao xao
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra.
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng giợn gió e sương,
Nhìn hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày.
Mối càng vén tóc bắt tay,
Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai.
Đắn đo cân sắc cân tài,
Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ.
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu.
Rằng: Mua ngọc đến Lam Kiều,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?
Mối rằng: đáng giá nghìn vàng,
Gấp nhà nhờ lượng người thương dám nài.
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.
Một lời thuyền đã êm dằm
Hãy đưa canh thiếp trước cầm làm ghi.
Định ngày nạp thái vu qui,
Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong!
Một lời cậy với Chung công,
Khất từ tạm lĩnh Vương ông về nhà.
Thương tình con trẻ cha già,
Nhìn nàng ông những máu sa ruột dàu:
Nuôi con những ước về sau,
Trao tơ phải lứa, gieo cầu đáng nơi.
Trời làm chi cực bấy trời,
Này ai vu thác cho người hợp tan!
Búa rìu bao quản thân tàn,
Nỡ đầy đọa trẻ, càng oan khốc già.
Một lần sau trước cũng là,
Thôi thì mặt khuất chẳng thà lòng đau!
Theo lời càng chảy dòng châu,
Liều mình ông rắp gieo đầu tường vôi.
Vội vàng kẻ giữ người coi,
Nhỏ to nàng lại tìm lời khuyên can:
Vẻ chi một mảnh hồng nhan,
Tóc tơ chưa chút đền ơn sinh thành.
Dâng thư đã thẹn nàng Oanh,
Lại thua ả Lý bán mình hay sao?
Cỗi xuân tuổi hạc càng cao,
Một cây gánh vác biết bao nhiêu cành.
Lòng tơ dù chẳng dứt tình,
Gió mưa âu hẳn tan tành nưóc non.
Thà rằng liều một thân con,
Hoa dù rã cánh, lá còn xanh cây.
Phận sao đành vậy cũng vầy,
Cầm như chẳng đậu những ngày còn xanh.
Cũng đừng tính quẩn lo quanh,
Tan nhà là một thiệt mình là hai.
Phải lời ông cũng êm tai,
Nhìn nhau giọt vắn giọt dài ngổn ngang.
Mái ngoài họ Mã vừa sang,
Tờ hoa đã ký, cân vàng mới trao.
Trăng già độc địa làm sao?
Cầm dây chẳng lựa buộc vào tự nhiên.
Trong tay đã sẵn đồng tiền,
Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì!
Họ Chung ra sức giúp vì,
Lễ tâm đã đặt, tụng kỳ cũng xong.
Việc nhà đã tạm thong dong,
Tinh kỳ giục giã đã mong độ về.
Một mình nàng ngọn đèn khuya,
Áo dầm giọt lệ, tóc xe mối sầu.
Phận dầu, dầu vậy cũng dầu,
Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời!
Công trình kể biết mấy mươi.
Vì ta khăng khít, cho người dở dang.
Thề hoa chưa ráo chén vàng,
Lỗi thề thôi đã phụ phàng với hoa.
Trời Liêu non nước bao xa.
Nghĩ đâu rẽ cửa chia nhà tự tôi.
Biết bao duyên nợ thề bồi.
Kiếp này thôi thế thì thôi còn gì.
Tái sinh chưa dứt hương thề.
Làm thân trâu ngựa đền nghì trúc mai.
Nợ tình chưa trả cho ai,
Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan.
Nỗi riêng riêng những bàng hoàng,
Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn.
Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân,
Dưới đèn ghé đến ân cần hỏi han:
Cơ trời dâu bể đa đoan,
Một nhà để chị riêng oan một mình,
Cớ chi ngồi nhẫn tàn canh?
Nỗi riêng còn mắc mối tình chi đây?
Rằng: Lòng đương thổn thức đầy,
Tơ duyên còn vướng mối này chưa xong.
Hở môi ra cũng thẹn thùng,
Để lòng thì phụ tấm lòng với ai.
Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
Giữa đường đứt gánh tương tư,
Loan giao chắp mối tơ thừa mặc em.
Kể từ khi gặp chàng Kim,
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.
Sự đâu sóng gió bất kỳ,
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai!
Ngày xuân em hãy còn dài,
Xót tình máu mủ, thay lời nước non.
Chị dù thịt nát xương mòn,
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.
Chiếc thoa với bức tờ mây,
Duyên này thì giữ vật này của chung.
Dù em nên vợ nên chồng,
Xót người mệnh bạc, ắt lòng chẳng quên.
Mất người còn chút của tin,
Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.
Mai sao dầu có bao giờ.
Đốt lò hương ấy, so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai;
Dạ đài cách mặt khuất lời,
Rẩy xin chén nước cho người thác oan.
Bây giờ trâm gẫy bình tan,
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân.
Trăm nghìn gửi lại tình quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
Phận sao phận bạc như vôi,
Đã đành nước chẩy hoa trôi lỡ làng.
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!
Cạn lời hồn ngất máu say,
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng.
Xuân Huyên chợt tỉnh giấc nồng,
Một nhà tấp nập, kẻ trong người ngoài.
Kẻ thang người thuốc bời bời,
Mới dằn cơn vựng, chưa phai giọt hồng.
Hỏi: Sao ra sự lạ lùng?
Kiều càng nức nở mở không ra lời.
Nỗi nàng Vân mới rỉ tai,
Chiếc thoa này với tờ bồi ở đây..
Này cha làm lỗi duyên mày,
Thôi thì nỗi ấy sau này đã em.
Vì ai rụng cải rơi kim,
Để con bèo nổi mây chìm vì ai.
Lời con dặn lại một hai,
Dẫu mòn bia đá, dám sai tấc vàng.
Lậy thôi, nàng lại thưa chiềng,
Nhờ cha trả được nghĩa chàng cho xuôi.
Sá chi thân phận tôi đòi,
Dẫu rằng xương trắng quê người quản đâu.
Xiết bao kể nỗi thảm sầu!
Khắc canh đã giục nam lâu mấy hồi.
Kiệu hoa đâu đã đến ngoài,
Quản huyền đâu đã giục người sinh ly.
Đau lòng kẻ ở người đi,
Lệ rơi thấm đá tơ chia rũ tằm.
Trời hôm mây kéo tối rầm,
Rầu rầu ngọn cỏ đầm đầm cành sương.
Rước nàng về đến trú phường,
Bốn bề xuân khóa một nàng ở trong.
Ngập ngừng thẹn lục e hồng,
Nghĩ lòng lại xót xa lòng đòi phen.
Phẩm tiên rơi đến tay hèn,
Hoài công nắng giữ mưa gìn với ai:
Biết thân đến bước lạc loài,
Nhị đào thà bẻ cho người tình chung.
Vì ai ngăn đón gió đông,
Thiệt lòng khi ở đau lòng khi đi.
Trùng phùng dầu họa có khi,
Thân này thôi có còn gì mà mong.
Đã sinh ra số long đong,
Còn mang lấy kiếp má hồng được sao?
Trên yên sẵn có con dao,
Giấu cầm nàng đã gói vào chéo khăn:
Phòng khi nước đã đến chân,
Dao này thì liệu với thân sau này.
Đêm thu một khắc một chầy,
Bâng khuâng như tỉnh như say một mình.
Chẳng ngờ gã Mã Giám Sinh,
Vẫn là một đứa phong tình đã quen.
Quá chơi lại gặp hồi đen,
Quen mùi lại kiếm ăn miền nguyệt hoa.
Lầu xanh có mụ Tú Bà,
Làng chơi đã trở về già hết duyên.
Tình cờ chẳng hẹn mà nên,
Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường.
Chung lưng mở một ngôi hàng,
Quanh năm buôn phấn bán hương đã lề.
Dạo tìm khắp chợ thì quê,
Giả danh hầu hạ dạy nghề ăn chơi.
Rủi may âu cũng tại trời,
Đoạn trường lại chọn mặt người vô duyên.
Xót nàng chút phận thuyền quyên,
Cành hoa đem bán vào thuyền lái buôn.
Mẹo lừa đã mắc vào khuôn,
Sính nghi rẻ giá nghênh hôn sẵn ngày.
Mừng thầm: Cờ đã đến tay!
Càng nhìn vẻ ngọc càng say khúc vàng.
Đã nên quốc sắc thiên hương,
Một cười này hẳn nghìn vàng chẳng ngoa.
Về đây nước trước bẻ hoa,
Vương tôn quý khách ắt là đua nhau.
Hẳn ba trăm lạng kém đâu,
Cũng đà vừa vốn còn sau thì lời,
Miếng ngon kề đến tận nơi,
Vốn nhà cũng tiếc của trời cũng tham.
Đào tiên đã bén tay phàm,
Thì vin cành quít cho cam sự đời!
Dưới trần mấy mặt làng chơi,
Chơi hoa đã dễ mấy người biết hoa.
Nước vỏ lựu máu mào gà,
Mượn màu chiêu tập lại là còn nguyên.
Mập mờ đánh lận con đen,
Bao nhiêu cũng bấy nhiêu tiền mất chi?
Mụ già hoặc có điều gì,
Liều công mất một buổi quỳ mà thôi.
Vả đây đường xá xa xôi,
Mà ta bất động nữa người sinh nghi.
Tiếc thay một đóa trà mi,
Con ong đã tỏ đường đi lối về.
Một cơn mưa gió nặng nề,
Thương gì đến ngọc tiếc gì đến hương.
Đêm xuân một giấc mơ màng,
Đuốc hoa để đó, mặc nàng nằm trơ.
Giọt riêng tầm tã tuôn mưa,
Phần căm nỗi khách phần dơ nỗi mình:
Tuồng chi là giống hôi tanh,
Thân nghìn vàng để ô danh má hồng.
Thôi còn chi nữa mà mong?
Đời người thôi thế là xong một đời.
Giận duyên tủi phận bời bời,
Cầm dao nàng đã toan bài quyên sinh.
Nghĩ đi nghĩ lại một mình:
Một mình thì chớ hai tình thì sao?
Sao dầu sinh sự thế nào,
Truy nguyên chẳng kẻo lụy vào song thân.
Nỗi mình âu cũng giãn dần,
Kíp chầy thôi cũng một lần mà thôi.
Những là đo đắn ngược xuôi,
Tiếng gà nghe đã gáy sôi mái tường.
Lầu mai vừa rúc còi sương,
Mã Sinh giục giã vội vàng ra đi.
Đoạn trường thay lúc phân kỳ!
Vó câu khấp khểnh bóng xe gập ghềnh.
Bề ngoài mười dặm trường đình,
Vương ông mở tiệc tiễn hành đưa theo.
Ngoài thì chủ khách dập dìu,
Một nhà huyên với một Kiều ở trong.
Nhìn càng lã chã giọt hồng,
Rỉ tai nàng mới giãi lòng thấp cao:
Hổ sinh ra phận thơ đào,
Công cha nghĩa mẹ kiếp nào trả xong?
Lỡ làng nước đục bụi trong,
Trăm năm để một tấm lòng từ đây.
Xem gương trong bấy nhiêu ngày,
Thân con chẳng kẻo mắc tay bợm già!
Khi về bỏ vắng trong nhà,
Khi vào dùng dắng khi ra vội vàng.
Khi ăn khi nói lỡ làng,
Khi thầy khi tớ xem thường xem khinh.
Khác màu kẻ quý người thanh,
Ngẫm ra cho kỹ như hình con buôn.
Thôi con còn nói chi con?
Sống nhờ đất khách thác chôn quê người!
Vương bà nghe bấy nhiêu lời,
Tiếng oan đã muốn vạch trời kêu lên.
Vài tuần chưa cạn chén khuyên.
Mái ngoài nghỉ đã giục liền ruổi xe.
Xót con lòng nặng trì trì,
Trước yên ông đã nằn nì thấp cao:
Chút thân yếu liễu tơ đào,
Rớp nhà đến nỗi giấn vào tôi ngươi.
Từ đây góc bể bên trời,
Nắng mưa thui thủi quê người một thân.
Nghìn tầm nhờ bóng tùng quân,
Tuyết sương che chở cho thân cát đằng.
Cạn lời khách mới thưa rằng:
Buộc chân thôi cũng xích thằng nhiệm trao.
Mai sau dầu đến thế nào,
Kìa gương nhật nguyệt nọ dao quỉ thần!
Đùng đùng gió giục mây vần,
Một xe trong cõi hồng trần như bay.
Trông vời gạt lệ chia tay,
Góc trời thăm thẳm đêm ngày đăm đăm.
Nàng thì dặm khách xa xăm,
Bạc phau cầu giá đen rầm ngàn mây.
Vi lô san sát hơi may,
Một trời thu để riêng ai một người.
Dặm khuya ngất tạnh mù khơi,
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.
Rừng thu từng biếc xen hồng,
Nghe chim như nhắc tấm lòng thần hôn.
Những là lạ nước lạ non,
Lâm Truy vừa một tháng tròn tới nơi.
Xe châu dừng bánh cửa ngoài,
Rèm trong đã thấy một người bước ra.
Thoắt trông nhờn nhợt màu da,
Ăn gì cao lớn đẫy đà làm sao!
Trước xe lơi lả han chào,
Vâng lời nàng mới bước vào tận nơi.
Bên thì mấy ả mày ngài,
Bên thì ngồi bốn năm người làng chơi.
Giữa thì hương án hẳn hoi,
Trên treo một tượng trắng đôi lông mày.
Lầu xanh quen lối xưa nay,
Nghề này thì lấy ông này tiên sư,
Hương hôm hoa sớm phụng thờ.
Cô nào xấu vía có thưa mối hàng,
Cởi xiêm lột áo sỗ sàng,
Trước thần sẽ nguyện mảnh hương lầm rầm.
Đổi hoa lót xuống chiếu nằm,
Bướm hoa bay lại ầm ầm tứ vi!
Kiều còn ngơ ngẩn biết gì,
Cứ lời lạy xuống mụ thì khấn ngay:
Cửa hàng buôn bán cho may,
Đêm đêm Hàn thực ngày ngày Nguyên tiêu.
Muôn nghìn người thấy cũng yêu,
Xôn xao oanh yến rập rìu trúc mai.
Tin nhạn vẩn lá thư bài,
Đưa người cửa trước rước người cửa sau.
Lạ tai nghe chửa biết đâu,
Xem tình ra cũng những màu dở dang.
Lễ xong hương hỏa gia đường,
Tú Bà vắt nóc lên giường ngồi ngay.
Dạy rằng: Con lạy mẹ đây,
Lạy rồi sang lạy cậu mày bên kia.
Nàng rằng: Phải bước lưu ly,
Phận hèn vâng đã cam bề tiểu tinh.
Điều đâu lấy yến làm oanh,
Ngây thơ chẳng biết là danh phận gì?
Đủ điều nạp thái vu qui,
Đã khi chung chạ lại khi đứng ngồi.
Giờ ra thay mặt đổi ngôi,
Dám xin gửi lại một lời cho minh.
Mụ nghe nàng nói hay tình,
Bấy giờ mới nổi tam bành mụ lên:
Này này sự đã quả nhiên,
Thôi đà cướp sống chồng min đi rồi.
Bảo rằng đi dạo lấy người,
Đem về rước khách kiếm lời mà ăn.
Tuồng vô nghĩa ở bất nhân,
Buồn mình trước đã tần mần thử chơi.
Màu hồ đã mất đi rồi,
Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma!
Con kia đã bán cho ta,
Nhập ra phải cứ phép nhà tao đây.
Lão kia có giở bài bây,
Chẳng văng vào mặt mà mày lại nghe.
Cớ sao chịu tốt một bề,
Gái tơ mà đã ngứa nghề sớm sao?
Phải làm cho biết phép tao!
Chập bì tiên rắp sấn vào ra tay.
Nàng rằng: Trời thẳm đất dày!
Thân này đã bỏ những ngày ra đi.
Thôi thì thôi có tiếc gì!
Sẵn dao tay áo tức thì giở ra.
Sợ gan nát ngọc liều hoa!
Mụ còn trông mặt nàng đà quá tay.
Thương ôi tài sắc bậc này,
Một dao oan nghiệt đứt dây phong trần.
Nỗi oan vỡ lở xa gần,
Trong nhà người chật một lần như nêm.
Nàng thì bằn bặt giấc tiên,
Mụ thì cầm cập mặt nhìn hồn bay.
Vực nàng vào chốn hiên tây,
Cắt người coi sóc chạy thầy thuốc thang.
Nào hay chưa hết trần duyên,
Trong mê dường đã đứng bên một nàng.
Rỉ rằng: Nhân quả dở dang,
Đã toan trốn nợ đoạn trường được sao?
Số còn nặng nợ má đào,
Người dầu muốn quyết trời nào đã cho.
Hãy xin hết kiếp liễu bồ,
Sông Tiền đường sẽ hẹn hò về sau.
Thuốc thang suốt một ngày thâu,
Giấc mê nghe đã dàu dàu vừa tan.
Tú bà chực sẵn bên màn,
Lựa lời khuyên giải mơn man gỡ dần:
Một người dễ có mấy thân!
Hoa xuân đương nhụy, ngày xuân còn dài.
Cũng là lỡ một lầm hai,
Đá vàng sao nỡ ép nài mưa mây!
Lỡ chưn trót đã vào đây,
Khóa buồng xuân để đợi ngày đào non.
Người còn thì của hãy còn,
Tìm nơi xứng đáng là con cái nhà.
Làm chi tội báo oán gia,
Thiệt mình mà hại đến ta hay gì?
Kề tai mấy mỗi nằn nì,
Nàng nghe dường cũng thị phi rạch ròi.
Vả suy thần mộng mấy lời,
Túc nhân âu cũng có trời ở trong.
Kiếp này nợ trả chưa xong,
Làm chi thêm một nợ chồng kiếp sau!
Lặng nghe, thấm thía gót đầu,
Thưa rằng: Ai có muốn đâu thế này?
Được như lời, thế là may,
Hẳn rằng mai có như rày cho chăng!
Sợ khi ong bướm đãi đằng,
Đến điều sống đục, sao bằng thác trong!
Mụ rằng: Con hãy thong dong,
Phải điều lòng lại dối lòng mà chơi!
Mai sau ở chẳng như lời,
Trên đầu có bóng mặt trời rạng soi.
Thấy lời quyết đoán hẳn hoi,
Đành lòng, nàng cũng sẽ nguôi nguôi dần.
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa, tấm trăng gần, ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình, nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm?
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác, biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ dàu dàu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt ghềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồị
Chung quanh những nước non người,
Đau lòng lưu lạc, nên vài bốn câu.
Ngậm ngùi rủ bước rèm châu,
Cách tường, nghe có tiếng đâu họa vần.
Một chàng vừa trạc thanh xuân,
Hình dong chải chuốt, áo khăn dịu dàng.
Nghĩ rằng cũng mạch thư hương,
Hỏi ra mới biết rằng chàng Sở Khanh.
Bóng Nga thấp thoáng dưới mành,
Trông nàng, chàng cũng ra tình đeo đai.
Than ôi! sắc nước hương trời,
Tiếc cho đâu bỗng lạc loài đến đây?
Giá đành trong nguyệt trên mây,
Hoa sao, hoa khéo đọa đày bấy hoa?
Tức gan riêng giận trời già,
Lòng này ai tỏ cho ta, hỡi lòng?
Thuyền quyên ví biết anh hùng,
Ra tay tháo cũi, sổ lồng như chơi!
Song thu đã khép cánh ngoài,
Tai còn đồng vọng mấy lời sắt đanh.
Nghĩ người thôi lại nghĩ mình,
Cám lòng chua xót, nhạt tình chơ vơ.
Những là lần lữa nắng mưa,
Kiếp phong trần biết bao giờ mới thôi?
Đánh liều nhắn một hai lời,
Nhờ tay tế độ vớt người trầm luân.
Mảnh tiên kể hết xa gần,
Nỗi nhà báo đáp, nỗi thân lạc loài.
Tan sương vừa rạng ngày mai,
Tiện hồng nàng mới nhắn lời gửi sang.
Trời tây lãng đãng bóng vàng,
Phúc thư đã thấy tin chàng đến nơi.
Mở xem một bức tiên mai,
Rành rành tích việt có hai chữ đề.
Lấy trong ý tứ mà suy:
Ngày hai mươi mốt, tuất thì phải chăng?
Chim hôm thoi thót về rừng,
Đóa trà mi đã ngậm trăng nửa vành.
Tường đông lay động bóng cành,
Rẽ song, đã thấy Sở Khanh lẻn vào.
Sượng sùng đánh dạn ra chào,
Lạy thôi, nàng mới rỉ tai ân cần.
Rằng: Tôi bèo bọt chút thân,
Lạc đàn mang lấy nợ nần yến anh.
Dám nhờ cốt nhục tử sinh,
Còn nhiều kết cỏ ngậm vành về sau!
Lặng nghe, lẩm nhẩm gật đầu:
Ta đây phải mượn ai đâu mà rằng!
Nàng đà biết đến ta chăng,
Bể trầm luân, lấp cho bằng mới thôi!
Nàng rằng: Muôn sự ơn người,
Thế nào xin quyết một bài cho xong.
Rằng: Ta có ngựa truy phong,
Có tên dưới trướng, vốn dòng kiện nhi.
Thừa cơ lẻn bước ra đi,
Ba mươi sáu chước, chước gì là hơn.
Dù khi gió kép, mưa đơn,
Có ta đây cũng chẳng cơn cớ gì!
Nghe lời nàng đã sinh nghi,
Song đà quá đỗi, quản gì được thân.
Cũng liều nhắm mắt đưa chân,
Mà xem con Tạo xoay vần đến đâu!
Cùng nhau lẻn bước xuống lầu,
Song song ngựa trước, ngựa sau một đoàn.
Đêm thâu khắc lậu canh tàn,
Gió cây trút lá, trăng ngàn ngậm gương.
Lối mòn cỏ nhợt mù sương,
Lòng quê đi một bước đường, một đau.
Tiếng gà xao xác gáy mau,
Tiếng người đâu đã mái sau dậy dàng.
Nàng càng thổn thức gan vàng,
Sở Khanh đã rẽ dây cương lối nào!
Một mình khôn biết làm sao,
Dặm rừng bước thấp, bước cao hãi hùng.
Hóa nhi thật có nỡ lòng,
Làm chi dày tía, vò hồng, lắm nau!
Một đoàn đổ đến trước sau,
Vuốt đâu xuống đất, cánh đâu lên trời.
Tú bà tốc thẳng đến nơi,
Hầm hầm áp điệu một hơi lại nhà.
Hung hăng chẳng nói chẳng tra,
Đang tay vùi liễu, giập hoa tơi bời.
Thịt da ai cũng là người,
Lòng nào hồng rụng, thắm rời chẳng đau.
Hết lời thú phục, khẩn cầu,
Uốn lưng thịt đổ, cất đầu máu sa.
Rằng: Tôi chút phận đàn bà,
Nước non lìa cửa, lìa nhà, đến đây.
Bây giờ sống chết ở tay,
Thân này đã đến thế này thì thôi!
Nhưng tôi có sá chi tôi,
Phận tôi đành vậy, vốn người để đâu?
Thân lươn bao quản lấm đầu,
Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa!
Được lời mụ mới tùy cơ,
Bắt người bảo lĩnh làm tờ cung chiêu.
Bày vai có ả Mã Kiều,
Xót nàng, ra mới đánh liều chịu đoan.
Mụ càng kể nhặt, kể khoan,
Gạn gùng đến mực, nồng nàn mới tha.
Vực nàng vào nghỉ trong nhà,
Mã Kiều lại ngỏ ý ra dặn lời:
Thôi đà mắc lận thì thôi!
Đi đâu chẳng biết con người Sở Khanh?
Bạc tình, nổi tiếng lầu xanh,
Một tay chôn biết mấy cành phù dung!
Đà đao lập sẵn chước dùng,
Lạ gì một cốt một đồng xưa nay!
Có ba mươi lạng trao tay,
Không dưng chi có chuyện này, trò kia!
Rồi ra trở mặt tức thì,
Bớt lời, liệu chớ sân si, thiệt đời!
Nàng rằng: Thề thốt nặng lời,
Có đâu mà lại ra người hiểm sâu!
Còn đương suy trước, nghĩ sau,
Mặt mo đã thấy ở đâu dẫn vào.
Sở Khanh lên tiếng rêu rao:
Rằng nghe mới có con nào ở đây.
Phao cho quyến gió rủ mây,
Hãy xem có biết mặt này là ai
Nàng rằng: Thôi thế thì thôi!
Rằng không, thì cũng vâng lời là không!
Sở Khanh quát mắng đùng đùng,
Sấn vào, vừa rắp thị hùng ra tay,
Nàng rằng: Trời nhé có hay!
Quyến anh, rủ yến, sự này tại ai?
Đem người giẩy xuống giếng khơi,
Nói rồi, rồi lại ăn lời được ngay!
Còn tiên tích việt ở tay,
Rõ ràng mặt ấy, mặt này chứ ai?
Lời ngay, đông mặt trong ngoài,
Kẻ chê bất nghĩa, người cười vô lương!
Phụ tình án đã rõ ràng,
Dơ tuồng, nghỉ mới kiếm đường tháo lui.
Buồng riêng, riêng những sụt sùi:
Nghĩ thân, mà lại ngậm ngùi cho thân.
Tiếc thay trong giá trắng ngần,
Đến phong trần, cũng phong trần như ai!
Tẻ vui cũng một kiếp người,
Hồng nhan phải giống ở đời mãi ru!
Kiếp xưa đã vụng đường tu,
Kiếp này chẳng kẻo đền bù mới xuôi!
Dù sao bình đã vỡ rồi,
Lấy thân mà trả nợ đời cho xong!
Vừa tuần nguyệt sáng, gương trong,
Tú bà ghé lại thong dong dặn dò:
Nghề chơi cũng lắm công phu,
Làng chơi ta phải biết cho đủ điều.
Nàng rằng: Mưa gió dập dìu,
Liều thân, thì cũng phải liều thế thôi!
Mụ rằng: Ai cũng như ai,
Người ta ai mất tiền hoài đến đây?
Ở trong còn lắm điều hay,
Nỗi đêm khép mở, nỗi ngày riêng chung.
Này con thuộc lấy nằm lòng,
Vành ngoài bảy chữ, vành trong tám nghề.
Chơi cho liễu chán, hoa chê,
Cho lăn lóc đá, cho mê mẩn đời.
Khi khóe hạnh, khi nét ngài,
Khi ngâm ngợi nguyệt, khi cười cợt hoa.
Đều là nghề nghiệp trong nhà,
Đủ ngần ấy nết, mới là người soi.
Gót đầu vâng dạy mấy lời,
Dường chau nét nguyệt, dường phai vẻ hồng.
Những nghe nói, đã thẹn thùng,
Nước đời lắm nỗi lạ lùng, khắt khe!
Xót mình cửa các, buồng khuê,
Vỡ lòng, học lấy những nghề nghiệp hay!
Khéo là mặt dạn, mày dày,
Kiếp người đã đến thế này thì thôi!
Thương thay thân phận lạc loài,
Dẫu sao cũng ở tay người biết sao?
Lầu xanh, mới rủ trướng đào,
Càng treo giá ngọc, càng cao phẩm người.
Biết bao bướm lả, ong lơi,
Cuộc say đầy tháng, trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió, cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc, tối tìm Tràng Khanh.
Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh,
Giật mình, mình lại thương mình xót xa.
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường?
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán, ong chường bấy thân?
Mặc người mưa Sở, mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì!
Đôi phen gió tựa, hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm, bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,
Người buồn, cảnh có vui đâu bao giờ!
Đòi phen nét vẽ, câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt, nước cờ dưới hoa,
Vui là vui gượng kẻo mà,
Ai tri âm đó, mặn mà với ai?
Thờ ơ gió trúc, mưa mai,
Ngẩn ngơ trăm nỗi, giùi mài một thân.
Ôm lòng đòi đoạn xa gần,
Chẳng vò mà rối, chẳng dần mà đau!
Nhớ ơn chín chữ cao sâu,
Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.
Dặm ngàn, nước thẳm, non xa,
Nghĩ đâu thân phận con ra thế này!
Sân hòe đôi chút thơ ngây
Trân cam, ai kẻ đỡ thay việc mình?
Nhớ lời nguyện ước ba sinh,
Xa xôi ai có thấu tình chăng ai?
Khi về hỏi liễu Chương đài,
Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay.
Tình sâu mong trả nghĩa dày,
Hoa kia đã chắp cành này cho chưa?
Mối tình đòi đoạn vò tơ,
Giấc hương quan luống lần mơ canh dài.
Song sa vò võ phương trời,
Nay hoàng hôn, đã lại mai hôn hoàng.
Lần lần thỏ bạc ác vàng,
Xót người trong hội đoạn tràng đòi cơn!
Đã cho lấy chữ hồng nhan,
Làm cho, cho hại, cho tàn, cho cân!
Đã đày vào kiếp phong trần,
Sao cho sỉ nhục một lần mới thôi!
Khách du bỗng có một người,
Kỳ Tâm họ Thúc cũng nòi thư hương.
Vốn người huyện Tích châu Thường,
Theo nghiêm đường mở ngôi hàng Lâm Tri.
Hoa khôi mộ tiếng Kiều nhi,
Thiếp hồng tìm đến hương khuê gửi vào.
Trướng tô giáp mặt hoa đào,
Vẻ nào chẳng mặn nét nào chẳng ưa?
Hải đường mơn mởn cành tơ,
Ngày xuân càng gió càng mưa càng nồng.
Nguyệt hoa hoa nguyệt não nùng,
Đêm xuân ai dễ cầm lòng được chăng?
Lạ gì thanh khí lẽ hằng,
Một dây một buộc ai giằng cho ra.
Sớm đào tối mận lân la,
Trước còn trăng gió sau ra đá vàng.
Dịp đâu may mắn lạ dường,
Lại vừa gặp khoảng xuân đường lại quê.
Sinh càng một tỉnh mười mê,
Ngày xuân lắm lúc đi về với xuân.
Khi gió gác khi trăng sân,
Bầu tiên chuốc rượu câu thần nối thơ.
Khi hương sớm khi trà trưa,
Bàn vây điểm nước đường tơ họa đàn.
Miệt mài trong cuộc truy hoan,
Càng quen thuộc nết càng dan díu tình.
Lạ cho cái sóng khuynh thành,
Làm cho đổ quán xiêu đình như chơi.
Thúc sinh quen thói bốc rời,
Trăm nghìn đổ một trận cười như không.
Mụ càng tô lục chuốt hồng,
Máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê.
Dưới trăng quyên đã gọi hè,
Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông.
Buồng the phải buổi thong dong,
Thang lan rủ bức trướng hồng tẩm hoa.
Rõ màu trong ngọc trắng ngà!
Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên.
Sinh càng tỏ nét càng khen,
Ngụ tình tay thảo một thiên luật đường.
Nàng rằng: Vâng biết ý chàng.
Lời lời châu ngọc hàng hàng gấm thêu.
Hay hèn lẽ cũng nối điêu,
Nỗi quê nghĩ một hai điều ngang ngang.
Lòng còn gửi áng mây Vàng.
Họa vần xin hãy chịu chàng hôm nay.
Rằng: Sao nói lạ lùng thay!
Cành kia chẳng phải cỗi này mà ra?
Nàng càng ủ đột thu ba,
Đoạn trường lúc ấy nghĩ mà buồn tênh:
Thiếp như hoa đã lìa cành,
Chàng như con bướm lượn vành mà chơi.
Chúa xuân đành đã có nơi,
Vắn ngày thôi chớ dài lời làm chi.
Sinh rằng: Từ thuở tương tri,
Tấm riêng riêng những nặng vì nước non.
Trăm năm tính cuộc vuông tròn,
Phải dò cho đến ngọn nguồn lạch sông.
Nàng rằng: Muôn đội ơn lòng.
Chút e bên thú bên tòng dễ đâu.
Bình Khang nấn ná bấy lâu,
Yêu hoa yêu được một màu điểm trang.
Rồi ra lạt phấn phai hương,
Lòng kia giữ được thường thường mãi chăng?
Vả trong thềm quế cung trăng,
Chủ trương đành đã chị Hằng ở trong.
Bấy lâu khăng khít dải đồng,
Thêm người người cũng chia lòng riêng tây.
Vẻ chi chút phận bèo mây,
Làm cho bể ái khi đầy khi vơi.
Trăm điều ngang ngửa vì tôi,
Thân sau ai chịu tội trời ấy cho?
Như chàng có vững tay co,
Mười phần cũng đắp điếm cho một vài.
Thế trong dầu lớn hơn ngoài,
Trước hàm sư tử gửi người đằng la.
Cúi đầu luồn xuống mái nhà,
Giấm chua lại tội bằng ba lửa nồng.
Ở trên còn có nhà thông,
Lượng trên trông xuống biết lòng có thương?
Sá chi liễu ngõ hoa tường?
Lầu xanh lại bỏ ra phường lầu xanh.
Lại càng dơ dáng dại hình,
Đành thân phận thiếp ngại danh giá chàng.
Thương sao cho vẹn thì thương.
Tính sao cho vẹn mọi đường xin vâng.
Sinh rằng: Hay nói đè chừng!
Lòng đây lòng đấy chưa từng hay sao?
Đường xa chớ ngại Ngô Lào,
Trăm điều hãy cứ trông vào một ta.
Đã gần chi có điều xa?
Đá vàng đã quyết phong ba cũng liều.
Cùng nhau căn vặn đến điều,
Chỉ non thề bể nặng gieo đến lời.
Nỉ non đêm ngắn tình dài,
Ngoài hiên thỏ đã non đoài ngậm gương.
Mượn điều trúc viện thừa lương,
Rước về hãy tạm giấu nàng một nơi.
Chiến hòa sắp sẵn hai bài,
Cậy tay thầy thợ mượn người dò la.
Bắn tin đến mặt Tú bà,
Thua cơ mụ cũng cầu hòa dám sao.
Rõ ràng của dẫn tay trao,
Hoàn lương một thiếp thân vào cửa công.
Công tư đôi lẽ đều xong,
Gót tiên phút đã thoát vòng trần ai.
Một nhà sum họp trúc mai,
Càng sâu nghĩa bể càng dài tình sông.
Hương càng đượm lửa càng nồng,
Càng sôi vẻ ngọc càng lồng màu sen.
Nửa năm hơi tiếng vừa quen,
Sân ngô cành biếc đã chen lá vàng.
Giậu thu vừa nảy giò sương,
Gối yên đã thấy xuân đường đến nơi.
Phong lôi nổi trận bời bời,
Nặng lòng e ấp tính bài phân chia.
Quyết ngay biện bạch một bề,
Dạy cho má phấn lại về lầu xanh.
Thấy lời nghiêm huấn rành rành,
Đánh liều sinh mới lấy tình nài kêu.
Rằng: Con biết tội đã nhiều,
Dẫu rằng sấm sét búa rìu cũng cam.
Trót vì tay đã nhúng chàm,
Dại rồi còn biết khôn làm sao đây.
Cùng nhau vả tiếng một ngày,
Ôm cầm ai nỡ dứt dây cho đành.
Lượng trên quyết chẳng thương tình,
Bạc đen thôi có tiếc mình làm chi.
Thấy lời sắt đá tri tri,
Sốt gan ông mới cáo quì cửa công.
Đất bằng nổi sóng đùng đùng,
Phủ đường sai lá phiếu hồng thôi tra.
Cùng nhau theo gót sai nha,
Song song vào trước sân hoa lạy quì.
Trông lên mặt sắt đen sì,
Lập nghiêm trước đã ra uy nặng lời:
Gã kia dại nết chơi bời,
Mà con người thế là người đong đưa.
Tuồng chi hoa thải hương thừa,
Mượn màu son phấn đánh lừa con đen.
Suy trong tình trạng nguyên đơn,
Bề nào thì cũng chưa yên bề nào.
Phép công chiếu án luận vào.
Có hai đường ấy muốn sao mặc mình.
Một là cứ phép gia hình,
Một là lại cứ lầu xanh phó về.
Nàng rằng: đã quyết một bề!
Nhện này vương lấy tơ kia mấy lần.
Đục trong thân cũng là thân.
Yếu thơ vâng chịu trước sân lôi đình!
Dạy rằng: Cứ phép gia hình!
Ba cây chập lại một cành mẫu đơn.
Phận đành chi dám kêu oan,
Đào hoen quẹn má liễu tan tác mày.
Một sân lầm cát đã đầy,
Gương lờ nước thủy mai gầy vóc sương.
Nghĩ tình chàng Thúc mà thương,
Nẻo xa trông thấy lòng càng xót xa.
Khóc rằng: Oan khốc vì ta!
Có nghe lời trước chẳng đà lụy sau.
Cạn lòng chẳng biết nghĩ sâu.
Để ai trăng tủi hoa sầu vì ai.
Phủ đường nghe thoảng vào tai,
Động lòng lại gạn đến lời riêng tây.
Sụt sùi chàng mới thưa ngay,
Đầu đuôi kể lại sự ngày cầu thân:
Nàng đà tính hết xa gần,
Từ xưa nàng đã biết thân có rày.
Tại tôi hứng lấy một tay,
Để nàng cho đến nỗi này vì tôi.
Nghe lời nói cũng thương lời,
Dẹp uy mới dạy cho bài giải vi.
Rằng: Như hẳn có thế thì
Trăng hoa song cũng thị phi biết điều.
Sinh rằng: Chút phận bọt bèo,
Theo đòi vả cũng ít nhiều bút nghiên.
Cười rằng: đã thế thì nên!
Mộc già hãy thử một thiên trình nghề.
Nàng vâng cất bút tay đề,
Tiên hoa trình trước án phê xem tường.
Khen rằng: Giá đáng Thịnh đường!
Tài này sắc ấy nghìn vàng chưa cân!
Thật là tài tử giai nhân,
Châu Trần còn có Châu Trần nào hơn?
Thôi đừng rước dữ cưu hờn,
Làm chi lỡ nhịp cho đòn ngang cung.
Đã đưa đến trước cửa công,
Ngoài thì là lý song trong là tình.
Dâu con trong đạo gia đình,
Thôi thì dẹp nỗi bất bình là xong.
Kíp truyền sắm sửa lễ công,
Kiệu hoa cất gió đuốc hồng điểm sao.
Bày hàng cổ xúy xôn xao,
Song song đưa tới trướng đào sánh đôi.
Thương vì hạnh trọng vì tài,
Thúc ông thôi cũng dẹp lời phong ba.
Huệ lan sực nức một nhà,
Từng cay đắng lại mặn mà hơn xưa.
Mảng vui rượu sớm cờ trưa,
Đào đà phai thắm sen vừa nẩy xanh.
Trướng hồ vắng vẻ đêm thanh,
E tình nàng mới bày tình riêng chung:
Phận bồ từ vẹn chữ tòng,
Đổi thay nhạn yến đã hòng đầy niên.
Tin nhà ngày một vắng tin,
Mặn tình cát lũy lạt tình tào khang.
Nghĩ ra thật cũng nên đường,
Tăm hơi ai dễ giữ giàng cho ta?
Trộm nghe kẻ lớn trong nhà,
Ở vào khuôn phép nói ra mối đường.
E thay những dạ phi thường,
Dễ dò rốn bể khôn lường đáy sông!
Mà ta suốt một năm ròng,
Thế nào cũng chẳng giấu xong được nào
Bấy chầy chưa tỏ tiêu hao,
Hoặc là trong có làm sao chăng là?
Xin chàng kíp liệu lại nhà,
Trước người đẹp ý sau ta biết tình.
Đêm ngày giữ mức giấu quanh,
Rày lần mai lữa như hình chưa thông.
Nghe lời khuyên nhủ thong dong,
Đành lòng sinh mới quyết lòng hồi trang.
Rạng ra gửi đến xuân đường,
Thúc ông cũng vội giục chàng ninh gia.
Tiễn đưa một chén quan hà,
Xuân đình thoắt đã dạo ra cao đình.
Sông Tần một dải xanh xanh,
Loi thoi bờ liễu mấy cành Dương quan.
Cầm tay dài ngắn thở than,
Chia phôi ngừng chén hợp tan nghẹn lời.
Nàng rằng: Non nước xa khơi,
Sao cho trong ấm thì ngoài mới êm.
Dễ lòa yếm thắm trôn kim,
Làm chi bưng mắt bắt chim khó lòng!
Đôi ta chút nghĩa đèo bòng,
Đến nhà trước liệu nói sòng cho minh.
Dù khi sóng gió bất tình,
Lớn ra uy lớn tôi đành phận tôi.
Hơn điều giấu ngược giấu xuôi.
Lại mang những việc tày trời đến sau.
Thương nhau xin nhớ lời nhau,
Năm chầy cũng chẳng đi đâu mà chầy.
Chén đưa nhớ bữa hôm nay,
Chén mừng xin đợi ngày này năm sau!
Người lên ngựa kẻ chia bào,
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.
Dặm hồng bụi cuốn chinh an,
Trông người đã khuất mấy ngàn dâu xanh.
Người về chiếc bóng năm canh,
Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi.
Vầng trăng ai xẻ làm đôi,
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.
Kể chi những nỗi dọc đường,
Buồn trong này nỗi chủ trương ở nhà:
Vốn dòng họ Hoạn danh gia,
Con quan Lại Bộ tên là Hoạn Thư.
Duyên đằng thuận nẻo gió đưa,
Cùng chàng kết tóc xe tơ những ngày.
Ở ăn thì nết cũng hay,
Nói điều ràng buộc thì tay cũng già.
Từ nghe vườn mới thêm hoa,
Miệng người đã lắm tin nhà thì không.
Lửa tâm càng dập càng nồng,
Trách người đen bạc ra lòng trăng hoa:
Ví bằng thú thật cùng ta,
Cũng dung kẻ dưới mới là lượng trên.
Dại chi chẳng giữ lấy nền,
Tốt chi mà rước tiếng ghen vào mình?
Lại còn bưng bít giấu quanh,
Làm chi những thói trẻ ranh nực cười!
Tính rằng cách mặt khuất lời,
Giấu ta ta cũng liệu bài giấu cho!
Lo gì việc ấy mà lo,
Kiến trong miệng chén có bò đi đâu?
Làm cho nhìn chẳng được nhau,
Làm cho đầy đọa cất đầu chẳng lên!
Làm cho trông thấy nhãn tiền,
Cho người thăm ván bán thuyền biết tay.
Nỗi lòng kín chẳng ai hay,
Ngoài tai để mặc gió bay mái ngoài.
Tuần sau bỗng thấy hai người,
Mách tin ý cũng liệu bài tâng công.
Tiểu thư nổi giận đùng đùng:
Gớm tay thêu dệt ra lòng trêu ngươi!
Chồng tao nào phải như ai,
Điều này hẳn miệng những người thị phi!
Vội vàng xuống lệnh ra uy,
Đứa thì vả miệng đứa thì bẻ răng.
Trong ngoài kín mít như bưng.
Nào ai còn dám nói năng một lời!
Buồng đào khuya sớm thảnh thơi,
Ra vào một mực nói cười như không.
Đêm ngày lòng những dặn lòng,
Sinh đà về đến lầu hồng xuống yên.
Lời tan hợp nỗi hàn huyên,
Chữ tình càng mặn chữ duyên càng nồng.
Tẩy trần vui chén thong dong,
Nỗi lòng ai ở trong lòng mà ra.
Chàng về xem ý tứ nhà,
Sự mình cũng rắp lân la giãi bày.
Mấy phen cười nói tỉnh say,
Tóc tơ bất động mảy may sự tình.
Nghĩ đà bưng kín miệng bình,
Nào ai có khảo mà mình đã xưng?
Những là e ấp dùng dằng,
Rút dây sợ nữa động rừng lại thôi.
Có khi vui chuyện mua cười,
Tiểu thư lại giở những lời đâu đâu.
Rằng: Trong ngọc đá vàng thau,
Mười phần ta đã tin nhau cả mười.
Khen cho những chuyện dông dài,
Bướm ong lại đặt những lời nọ kia.
Thiếp dù bụng chẳng hay suy,
Đã dơ bụng nghĩ lại bia miệng cười!
Thấy lời thủng thỉnh như chơi,
Thuận lời chàng cũng nói xuôi đỡ đòn.
Những là cười phấn cợt son,
Đèn khuya chung bóng trăng tròn sánh vai.
Thú quê thuần hức bén mùi,
Giếng vàng đã rụng một vài lá ngô.
Chạnh niềm nhớ cảnh giang hồ,
Một màu quan tái mấy mùa gió trăng.
Tình riêng chưa dám rỉ răng,
Tiểu thư trước đã liệu chừng nhủ qua:
Cách năm mây bạc xa xa,
Lâm Tri cũng phải tính mà thần hôn.
Được lời như cởi tấc son,
Vó câu chẳng ruổi nước non quê người.
Long lanh đáy nước in trời,
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng.
Roi câu vừa gióng dặm trường,
Xe hương nàng cũng thuận đường quy ninh.
Thưa nhà huyên hết mọi tình,
Nỗi chàng ở bạc nỗi mình chịu đen.
Nghĩ rằng: Ngứa ghẻ hờn ghen,
Xấu chàng mà có ai khen chi mình!
Vậy nên ngảnh mặt làm thinh,
Mưu cao vốn đã rắp ranh những ngày.
Lâm Tri đường bộ tháng chầy,
Mà đường hải đạo sang ngay thì gần.
Dọn thuyền lựa mặt gia nhân,
Hãy đem dây xích buộc chân nàng về.
Làm cho cho mệt cho mê,
Làm cho đau đớn ê chề cho coi!
Trước cho bõ ghét những người,
Sau cho để một trò cười về sau.
Phu nhân khen chước rất mầu,
Chiều con mới dạy mặc dầu ra tay.
Sửa sang buồm gió lèo mây,
Khuyển ưng lại chọn một bầy côn quang.
Dặn dò hết các mọi đường,
Thuận phong một lá vượt sang bến Tề.
Nàng từ chiếc bóng song the,
Đường kia nỗi nọ như chia mối sầu.
Bóng đâu đã xế ngang đầu,
Biết đâu ấm lạnh biết đâu ngọt bùi.
Tóc thề đã chấm ngang vai,
Nào lời non nước nào lời sắt son.
Sắn bìm chút phận cỏn con,
Khuôn duyên biết có vuông tròn cho chăng?
Thân sao nhiều nỗi bất bằng,
Liều như cung Quảng ả Hằng nghĩ nao!
Đêm thu gió lọt song đào,
Nửa vành trăng khuyết ba sao giữa trời.
Nén hương đến trước Phật đài,
Nỗi lòng khấn chửa cạn lời vân vân.
Dưới hoa dậy lũ ác nhân,
Ầm ầm khốc quỷ kinh thần mọc ra.
Đầy sân gươm tuốt sáng lòa,
Thất kinh nàng chửa biết là làm sao.
Thuốc mê đâu đã rưới vào,
Mơ màng như giấc chiêm bao biết gì.
Vực ngay lên ngựa tức thì,
Phòng đào viện sách bốn bề lửa dong.
Sẵn thây vô chủ bên sông,
Đem vào để đó lộn sòng ai hay?
Tôi đòi phách lạc hồn bay,
Pha càn bụi cỏ gốc cây ẩn mình.
Thúc ông nhà cũng gần quanh,
Chợt trông ngọn lửa thất kinh rụng rời.
Tớ thầy chạy thẳng đến nơi,
Tơi bời tưới lửa tìm người lao xao.
Gió cao ngọn lửa càng cao,
Tôi đòi tìm đủ nàng nào thấy đâu!
Hớt hơ hớt hải nhìn nhau,
Giếng sâu bụi rậm trước sau tìm quàng.
Chạy vào chốn cũ phòng hương,
Trong tro thấy một đống xương cháy tàn.
Tình ngay ai biết mưu gian,
Hẳn nàng thôi lại còn bàn rằng ai!
Thúc ông sùi sụt ngắn dài,
Nghĩ con vắng vẻ thương người nết na.
Di hài nhặt gói về nhà,
Nào là khâm liệm nào là tang trai.
Lễ thường đã đủ một hai,
Lục trình chàng cũng đến nơi bấy giờ.
Bước vào chốn cũ lầu thơ,
Tro than một đống nắng mưa bốn tường.
Sang nhà cha tới trung đường,
Linh sàng bài vị thờ nàng ở trên.
Hỡi ôi nói hết sự duyên,
Tơ tình đứt ruột lửa phiền cháy gan!
Gieo mình vật vã khóc than:
Con người thế ấy thác oan thế này.
Chắc rằng mai trúc lại vầy,
Ai hay vĩnh quyết là ngày đưa nhau!
Thương càng nghĩ nghĩ càng đau,
Dễ ai lấp thảm quạt sầu cho khuây.
Gần miền nghe có một thầy,
Phi phù trí quỷ cao tay thông huyền.
Trên tam đảo dưới cửu tuyền,
Tìm đâu thì cũng biết tin rõ ràng.
Sắm sanh lễ vật rước sang,
Xin tìm cho thấy mặt nàng hỏi han.
Đạo nhân phục trước tĩnh đàn,
Xuất thần giây phút chưa tàn nén hương.
Trở về minh bạch nói tường:
Mặt nàng chẳng thấy việc nàng đã tra.
Người này nặng kiếp oan gia,
Còn nhiều nợ lắm sao đà thoát cho!
Mệnh cung đang mắc nạn to,
Một năm nữa mới thăm dò được tin.
Hai bên giáp mặt chiền chiền,
Muốn nhìn mà chẳng dám nhìn lạ thay!
Điều đâu nói lạ dường này,
Sự nàng đã thế lời thầy dám tin!
Chẳng qua đồng cốt quàng xiên,
Người đâu mà lại thấy trên cõi trần?
Tiếc hoa những ngậm ngùi xuân,
Thân này dễ lại mấy lần gặp tiên.
Nước trôi hoa rụng đã yên,
Hay đâu địa ngục ở miền nhân gian.
Khuyển ưng đã đắt mưu gian,
Vực nàng đưa xuống để an dưới thuyền.
Buồm cao lèo thẳng cánh suyền,
Đè chừng huyện Tích băng miền vượt sang.
Dỡ đò lên trước sảnh đường,
Khuyển ưng hai đứa nộp nàng dâng công.
Vực nàng tạm xuống môn phòng,
Hãy còn thiêm thiếp giấc nồng chưa phai.
Hoàng lương chợt tỉnh hồn mai,
Cửa nhà đâu mất lâu đài nào đây?
Bàng hoàng giở tỉnh giở say,
Sảnh đường mảng tiếng đòi ngay lên hầu.
A hoàn trên dưới giục mau,
Hãi hùng nàng mới theo sau một người.
Ngước trông tòa rộng dãy dài,
Thiên Quan Trủng Tể có bài treo trên.
Ban ngày sáp thắp hai bên,
Giữa giường thất bảo ngồi trên một bà.
Gạn gùng ngọn hỏi ngành tra,
Sự mình nàng phải cứ mà gửi thưa.
Bất tình nổi trận mây mưa,
Mắng rằng: Những giống bơ thờ quen thân!
Con này chẳng phải thiện nhân,
Chẳng phường trốn chúa thì quân lộn chồng.
Ra tuồng mèo mả gà đồng,
Ra tuồng lúng túng chẳng xong bề nào.
Đã đem mình bán cửa tao,
Lại còn khủng khỉnh làm cao thế này.
Nào là gia pháp nọ bay!
Hãy cho ba chục biết tay một lần.
A hoàn trên dưới dạ ran,
Dẫu rằng trăm miệng không phân lẽ nào.
Trúc côn ra sức đập vào,
Thịt nào chẳng nát gan nào chẳng kinh.
Xót thay đào lý một cành,
Một phen mưa gió tan tành một phen.
Hoa nô truyền dạy đổi tên,
Buồng the dạy ép vào phiên thị tì.
Ra vào theo lũ thanh y,
Dãi dầu tóc rối da chì quản bao.
Quản gia có một mụ nào,
Thấy người thấy nết ra vào mà thương.
Khi chè chén khi thuốc thang,
Đem lời phương tiện mở đường hiếu sinh.
Dạy rằng: May rủi đã đành,
Liễu bồ mình giữ lấy mình cho hay.
Cũng là oan nghiệp chi đây,
Sa cơ mới đến thế này chẳng dưng.
Ở đây tai vách mạch rừng,
Thấy ai người cũ cũng đừng nhìn chi.
Kẻo khi sấm sét bất kỳ,
Con ong cái kiến kêu gì được oan?
Nàng càng giọt ngọc như chan,
Nỗi lòng luống những bàng hoàng niềm tây:
Phong trần kiếp chịu đã đầy,
Lầm than lại có thứ này bằng hai.
Phận sao bạc chẳng vừa thôi,
Khăng khăng buộc mãi lấy người hồng nhan.
Đã đành túc trái tiền oan,
Cũng liều ngọc nát hoa tàn mà chi.
Những là nương náu qua thì,
Tiểu thư phải buổi mới về ninh gia.
Mẹ con trò chuyện lân la,
Phu nhân mới gọi nàng ra dạy lời:
Tiểu thư dưới trướng thiếu người,
Cho về bên ấy theo đòi lầu trang.
Lãnh lời nàng mới theo sang,
Biết đâu địa ngục thiên đàng là đâu.
Sớm khuya khăn mắt lược đầu,
Phận con hầu giữ con hầu dám sai.
Phải đêm êm ả chiều trời,
Trúc tơ hỏi đến nghề chơi mọi ngày.
Lĩnh lời nàng mới lựa dây,
Nỉ non thánh thót dễ say lòng người.
Tiểu thư xem cũng thương tài,
Khuôn uy dường cũng bớt vài bốn phân.
Cửa người đày đọa chút thân,
Sớm ngơ ngẩn bóng đêm năn nỉ lòng.
Lâm Tri chút nghĩa đèo bồng,
Nước bèo để chữ tương phùng kiếp sau.
Bốn phương mây trắng một màu,
Trông vời cố quốc biết đâu là nhà.
Lần lần tháng trọn ngày qua,
Nỗi gần nào biết đường xa thế này.
Lâm Tri từ thuở uyên bay,
Buồng không thương kẻ tháng ngày chiếc thân.
Mày ai trăng mới in ngần,
Phần thừa hương cũ bội phần xót xa.
Sen tàn cúc lại nở hoa,
Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân.
Tìm đâu cho thấy cố nhân?
Lấy câu vận mệnh khuây dần nhớ thương.
Chạnh niềm nhớ cảnh gia hương,
Nhớ quê chàng lại tìm đường thăm quê.
Tiểu thư đón cửa giãi giề,
Hàn huyên vừa cạn mọi bề gần xa.
Nhà hương cao cuốn bức là,
Buồng trong truyền gọi nàng ra lạy mừng.
Bước ra một bước một dừng,
Trông xa nàng đã tỏ chừng nẻo xa:
Phải chăng nắng quáng đèn lòa,
Rõ ràng ngồi đó chẳng là Thúc Sinh?
Bây giờ tình mới rõ tình,
Thôi thôi đã mắc vào vành chẳng sai.
Chước đâu có chước lạ đời?
Người đâu mà lại có người tinh ma?
Rõ ràng thật lứa đôi ta,
Làm ra con ở chúa nhà đôi nơi.
Bề ngoài thơn thớt nói cười,
Mà trong nham hiểm giết người không dao.
Bây giờ đất thấp trời cao,
Ăn làm sao nói làm sao bây giờ?
Càng trông mặt càng ngẩn ngơ,
Ruột tằm đòi đoạn như tơ rối bời.
Sợ uy dám chẳng vâng lời,
Cúi đầu nép xuống sân mai một chiều.
Sinh đà phách lạc hồn siêu:
Thương ơi chẳng phải nàng Kiều ở đây?
Nhân làm sao đến thế này?
Thôi thôi ta đã mắc tay ai rồi!
Sợ quen dám hở ra lời,
Không ngăn giọt ngọc sụt sùi nhỏ sa.
Tiểu thư trông mặt hỏi tra:
Mới về có việc chi mà động dong?
Sinh rằng hiếu phục vừa xong,
Suy lòng trắc dĩ đau lòng chung thiên.
Khen rằng: Hiếu tử đã nên!
Tẩy trần mượn chén giải phiền đêm thu.
Vợ chồng chén tạc chén thù,
Bắt nàng đứng chực trì hồ hai nơi.
Bắt khoan bắt nhặt đến lời,
Bắt quì tận mặt bắt mời tận tay.
Sinh càng như dại như ngây,
Giọt dài giọt ngắn chén đầy chén vơi.
Ngảnh đi chợt nói chợt cười,
Cáo say chàng đã giạm bài lảng ra.
Tiểu thư vội thét: Con Hoa!
Khuyên chàng chẳng cạn thì ta có đòn.
Sinh càng nát ruột tan hồn,
Chén mời phải ngậm bồ hòn ráo ngay.
Tiểu thư cười nói tỉnh say,
Chưa xong cuộc rượu lại bày trò chơi.
Rằng: Hoa nô đủ mọi tài,
Bản đàn thử dạo một bài chàng nghe.
Nàng đà tán hoán tê mê,
Vâng lời ra trước bình the vặn đàn.
Bốn dây như khóc như than,
Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng.
Cùng chung một tiếng tơ đồng,
Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm.
Giọt châu lã chã khôn cầm,
Cúi đầu chàng những gạt thầm giọt Tương.
Tiểu thư lại thét lấy nàng:
Cuộc vui gảy khúc đoạn trường ấy chi?
Sao chẳng biết ý tứ gì?
Cho chàng buồn bã tội thì tại ngươi.
Sinh càng thảm thiết bồi hồi,
Vội vàng gượng nói gượng cười cho qua.
Giọt rồng canh đã điểm ba,
Tiểu thư nhìn mặt dường đà can tâm.
Lòng riêng khấp khởi mừng thầm:
Vui này đã bõ đau ngầm xưa nay.
Sinh thì gan héo ruột đầy,
Nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng.
Người vào chung gối loan phòng,
Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài:
Bây giờ mới rõ tăm hơi,
Máu ghen đâu có lạ đời nhà ghen!
Chước đâu rẽ thúy chia uyên,
Ai ra đường nấy ai nhìn được ai.
Bây giờ một vực một trời,
Hết điều khinh trọng hết lời thị phi.
Nhẹ như bấc nặng như chì,
Gỡ cho ra nữa còn gì là duyên?
Lỡ làng chút phận thuyền quyên,
Bể sâu sóng cả có tuyền được vay?
Một mình âm ỉ đêm chày,
Đĩa dầu vơi nước mắt đầy năm canh.
Sớm trưa hầu hạ đài doanh,
Tiểu thư chạm mặt đè tình hỏi tra.
Lựa lời nàng mới thưa qua:
Phải khi mình lại xót xa nỗi mình.
Tiểu thư hỏi lại Thúc Sinh:
Cậy chàng tra lấy thực tình cho nao!
Sinh đà rát ruột như bào,
Nói ra chẳng tiện trông vào chẳng đang!
Những e lại lụy đến nàng,
Đánh liều mới sẽ lựa đường hỏi tra.
Cúi đầu quỳ trước sân hoa,
Thân cung nàng mới dâng qua một tờ.
Diện tiền trình với Tiểu thư,
Thoạt xem dường có ngẩn ngơ chút tình.
Liền tay trao lại Thúc Sinh,
Rằng: Tài nên trọng mà tình nên thương!
Ví chăng có số giàu sang,
Giá này dẫu đúc nhà vàng cũng nên!
Bể trần chìm nổi thuyền quyên,
Hữu tài thương nỗi vô duyên lạ đời!
Sinh rằng: Thật có như lời,
Hồng nhan bạc mệnh một người nào vay!
Nghìn xưa âu cũng thế này,
Từ bi âu liệu bớt tay mới vừa.
Tiểu thư rằng: ý trong tờ,
Rắp đem mệnh bạc xin nhờ cửa Không.
Thôi thì thôi cũng chiều lòng,
Cũng cho khỏi lụy trong vòng bước ra.
Sẵn Quan Âm Các vườn ta,
Có cây trăm thước, có hoa bốn mùa.
Có cổ thụ, có sơn hồ,
Cho nàng ra đó giữ chùa chép kinh.
Tàng tàng trời mới bình minh,
Hương hoa, ngũ cúng, sắm sanh lễ thường.
Đưa nàng đến trước Phật đường,
Tam qui, ngũ giới, cho nàng xuất gia.
Áo xanh đổi lấy cà sa,
Pháp danh lại đổi tên ra Trạc Tuyền.
Sớm khuya sắm đủ dầu đèn,
Xuân, Thu, cắt sẵn hai tên hương trà.
Nàng từ lánh gót vườn hoa,
Dường gần rừng tía, dường xa bụi hồng.
Nhân duyên đâu lại còn mong,
Khỏi điều thẹn phấn, tủi hồng thì thôi.
Phật tiền thảm lấp sầu vùi,
Ngày pho thủ tự, đêm nồi tâm hương.
Cho hay giọt nước cành dương,
Lửa lòng tưới tắt mọi đường trần duyên.
Nâu sồng từ trở màu thiền,
Sân thu trăng đã vài phen đứng đầu,
Cửa thiền, then nhặt, lưới mau,
Nói lời trước mặt, rời châu vắng người.
Gác kinh viện sách đôi nơi,
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
Những là ngậm thở nuốt than,
Tiểu thư phải buổi vấn an về nhà.
Thừa cơ, sinh mới lẻn ra,
Xăm xăm đến mé vườn hoa với nàng.
Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng,
Giọt châu tầm tã đẫm tràng áo xanh:
Đã cam chịu bạc với tình,
Chúa xuân để tội một mình cho hoa!
Thấp cơ thua trí đàn bà,
Trông vào đau ruột nói ra ngại lời.
Vì ta cho lụy đến người,
Cát lầm ngọc trắng, thiệt đời xuân xanh!
Quản chi lên thác xuống ghềnh,
Cũng toan sống thác với tình cho xong.
Tông đường chút chửa cam lòng,
Nghiến răng bẻ một chữ đồng làm hai.
Thẹn mình đá nát vàng phai,
Trăm thân dễ chuộc một lời được sao?
Nàng rằng: Chiếc bách sóng đào,
Nổi chìm cũng mặc lúc nào rủi may!
Chút thân quằn quại vũng lầy,
Sống thừa còn tưởng đến rày nữa sao?
Cũng liều một giọt mưa rào,
Mà cho thiên hạ trông vào cũng hay!
Xót vì cầm đã bén dây,
Chẳng trăm năm cũng một ngày duyên ta.
Liệu bài mở cửa cho ra,
Ấy là tình nặng ấy là ân sâu!
Sinh rằng: Riêng tưởng bấy lâu,
Lòng người nham hiểm biết đâu mà lường.
Nữa khi giông tố phũ phàng,
Thiệt riêng đó cũng lại càng cực đây.
Liệu mà xa chạy cao bay,
Ái ân ta có ngần này mà thôi!
Bây giờ kẻ ngược người xuôi,
Biết bao giờ lại nối lời nước non?
Dẫu rằng sông cạn đá mòn,
Con tằm đến thác cũng còn vương tơ!
Cùng nhau kể lể sau xưa,
Nói rồi lại nói, lời chưa hết lời.
Mặt trông tay chẳng nỡ rời,
Hoa tì đã động tiếng người nẻo xa.
Nhận ngừng, nuốt tủi, lảng ra,
Tiểu thư đâu đã rẽ hoa bước vào.
Cười cười, nói nói ngọt ngào,
Hỏi: Chàng mới ở chốn nào lại chơi?
Dối quanh Sinh mới liệu lời:
Tìm hoa quá bước, xem người viết kinh.
Khen rằng: Bút pháp đã tinh,
So vào với thiếp Lan đình nào thua!
Tiếc thay lưu lạc giang hồ,
Nghìn vàng, thật cũng nên mua lấy tài!
Thiền trà cạn chén hồng mai,
Thong dong nối gót thư trai cùng về.
Nàng càng e lệ ủ ê,
Rỉ tai, hỏi lại hoa tì trước sau.
Hoa rằng: Bà đã đến lâu,
Rón chân đứng nép độ đâu nữa giờ.
Rành rành kẽ tóc chân tơ,
Mấy lời nghe hết đã dư tỏ tường.
Bao nhiêu đoạn khổ, tình thương,
Nỗi ông vật vã, nỗi nàng thở than.
Ngăn tôi đứng lại một bên,
Chán tai rồi mới bước lên trên lầu.
Nghe thôi kinh hãi xiết đâu:
Đàn bà thế ấy thấy âu một người!
Ấy mới gan ấy mới tài,
Nghĩ càng thêm nỗi sởn gai rụng rời!
Người đâu sâu sắc nước đời,
Mà chàng Thúc phải ra người bó tay!
Thực tang bắt được dường này,
Máu ghen ai cũng chau mày nghiến răng.
Thế mà im chẳng đãi đằng,
Chào mời vui vẻ nói năng dịu dàng!
Giận dầu ra dạ thế thường,
Cười dầu mới thực khôn lường hiểm sâu!
Thân ta ta phải lo âu,
Miệng hùm nọc rắn ở đâu chốn này!
Ví chăng chắp cánh cao bay,
Rào cây lâu cũng có ngày bẻ hoa!
Phận bèo bao quản nước sa,
Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh.
Chỉn e quê khách một mình,
Tay không chưa dễ tìm vành ấm no!
Nghĩ đi nghĩ lại quanh co,
Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân.
Bên mình giắt để hộ thân,
Lần nghe canh đã một phần trống ba.
Cất mình qua ngọn tường hoa,
Lần đường theo bóng trăng tà về tây.
Mịt mù dặm cát đồi cây,
Tiếng gà điếm nguyệt dấu giày cầu sương.
Canh khuya thân gái dặm trường,
Phần e đường xá, phần thương dãi dầu!
Trời đông vừa rạng ngàn dâu,
Bơ vơ nào đã biết đâu là nhà!
Chùa đâu trông thấy nẻo xa,
Rành rành Chiêu Ẩn Am ba chữ bài.
Xăm xăm gõ mái cửa ngoài,
Trụ trì nghe tiếng, rước mời vào trong.
Thấy màu ăn mặc nâu sồng,
Giác Duyên sư trưởng lành lòng liền thương.
Gạn gùng ngành ngọn cho tường,
Lạ lùng nàng hãy tìm đường nói quanh:
Tiểu thiền quê ở Bắc Kinh,
Qui sư, qui Phật, tu hành bấy lâu.
Bản sư rồi cũng đến sau,
Dạy đưa pháp bảo sang hầu sư huynh.
Rày vâng diện hiến rành rành,
Chuông vàng khánh bạc bên mình giở ra.
Xem qua sư mới dạy qua:
Phải nơi Hằng Thủy là ta hậu tình.
Chỉ e đường sá một mình,
Ở đây chờ đợi sư huynh ít ngày.
Gửi thân được chốn am mây,
Muối dưa đắp đổi tháng ngày thong dong.
Kệ kinh câu cũ thuộc lòng,
Hương đèn việc cũ, trai phòng quen tay.
Sớm khuya lá bối phướn mây,
Ngọn đèn khêu nguyệt, tiếng chày nện sương.
Thấy nàng thông tuệ khác thường,
Sư càng nể mặt, nàng càng vững chân.
Cửa thuyền vừa tiết cuối xuân,
Bóng hoa đầy đất, vẻ ngân ngang trời.
Gió quang mây tạnh thảnh thơi,
Có người đàn việt lên chơi cửa Già.
Giở đồ chuông khánh xem qua,
Khen rằng: Khéo giống của nhà Hoạn nương!
Giác Duyên thực ý lo lường,
Đêm thanh mới hỏi lại nàng trước sau.
Nghĩ rằng khôn nỗi giấu mầu,
Sự mình nàng mới gót đầu bày ngay:
Bây giờ sự đã dường này,
Phận hèn dù rủi, dù may, tại người.
Giác Duyên nghe nói rụng rời,
Nửa thương, nửa sợ, bồi hồi chẳng xong.
Rỉ tai nàng mới giãi lòng:
Ở đây cửa Phật là không hẹp gì;
E chăng những sự bất kỳ,
Để nàng cho đến thế thì cũng thương!
Lánh xa, trước liệu tìm đường,
Ngồi chờ nước đến, nên đường còn quê!
Có nhà họ Bạc bên kia,
Am mây quen lối đi về dầu hương.
Nhắn sang, dặn hết mọi đường,
Dọn nhà hãy tạm cho nàng trú chân.
Những mừng được chốn an thân,
Vội vàng nào kịp tính gần tính xa.
Nào ngờ cũng tổ bợm già,
Bạc bà học với Tú bà đồng môn!
Thấy nàng mặt phấn tươi son,
Mừng thầm được mối bán buôn có lời.
Hư không đặt để nên lời,
Nàng đà nhớn nhác rụng rời lắm phen.
Mụ càng xua đuổi cho liền,
Lấy lời hung hiểm ép duyên Châu Trần.
Rằng: Nàng muôn dặm một thân,
Lại mang lấy tiếng dữ gần, lành xa.
Khéo oan gia, của phá gia,
Còn ai dám chứa vào nhà nữa đây!
Kíp toan kiếm chốn xe dây,
Không dưng chưa dễ mà bay đường trời!
Nơi gần thì chẳng tiện nơi,
Nơi xa thì chẳng có người nào xa.
Này chàng Bạc Hạnh cháu nhà,
Cùng trong thân thích ruột rà, chẳng ai.
Cửa hàng buôn bán châu Thai,
Thực thà có một, đơn sai chẳng hề.
Thế nào nàng cũng phải nghe,
Thành thân rồi sẽ liệu về châu Thai.
Bấy giờ ai lại biết ai,
Dầu lòng bể rộng sông dài thênh thênh.
Nàng dù quyết chẳng thuận tình,
Trái lời nẻo trước lụy mình đến sau.
Nàng càng mặt ủ mày chau,
Càng nghe mụ nói, càng đau như dần.
Nghĩ mình túng đất, sẩy chân,
Thế cùng nàng mới xa gần thở than:
Thiếp như con én lạc đàn,
Phải cung rày đã sợ làn cây cong!
Cùng đường dù tính chữ tòng,
Biết người, biết mặt, biết lòng làm sao?
Nữa khi muôn một thế nào,
Bán hùm, buôn sói, chắc vào lưng đâu?
Dù ai lòng có sở cầu,
Tâm mình xin quyết với nhau một lời.
Chứng minh có đất, có Trời,
Bấy giờ vượt bể ra khơi quản gì?
Được lời mụ mới ra đi,
Mách tin họ Bạc tức thì sắm sanh.
Một nhà dọn dẹp linh đình,
Quét sân, đặt trác, rửa bình, thắp nhang.
Bạc sinh quì xuống vội vàng,
Quá lời nguyện hết Thành hoàng, Thổ công.
Trước sân lòng đã giãi lòng,
Trong màn làm lễ tơ hồng kết duyên.
Thành thân mới rước xuống thuyền,
Thuận buồm một lá, xuôi miền châu Thai.
Thuyền vừa đỗ bến thảnh thơi,
Bạc sinh lên trước tìm nơi mọi ngày.
Cũng nhà hành viện xưa nay,
Cũng phường bán thịt, cũng tay buôn người.
Xem người định giá vừa rồi,
Mối hàng một, đã ra mười, thì buông.
Mượn người thuê kiệu rước nường,
Bạc đem mặt bạc, kiếm đường cho xa!
Kiệu hoa đặt trước thềm hoa,
Bên trong thấy một mụ ra vội vàng.
Đưa nàng vào lạy gia đường,
Cũng thần mày trắng, cũng phường lầu xanh!
Thoắt trông nàng đã biết tình,
Chim lồng khốn lẽ cất mình bay cao.
Chém cha cái số hoa đào,
Gỡ ra, rồi lại buộc vào như chơi!
Nghĩ đời mà chán cho đời,
Tài tình chi lắm, cho trời đất ghen!
Tiếc thay nước đã đánh phèn,
Mà cho bùn lại vẩn lên mấy lần!
Hồng quân với khách hồng quần,
Đã xoay đến thế, còn vần chửa tha.
Lỡ từ lạc bước bước ra,
Cái thân liệu những từ nhà liệu đi.
Đầu xanh đã tội tình chi?
Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi.
Biết thân chạy chẳng khỏi trời,
Cũng liều mặt phấn cho rồi ngày xanh.
Lần thu gió mát trăng thanh,
Bỗng đâu có khách biên đình sang chơi,
Râu hùm, hàm én, mày ngài,
Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao.
Đường đường một đấng anh hào,
Côn quyền hơn sức lược thao gồm tài.
Đội trời đạp đất ở đời,
Họ Từ tên Hải, vốn người Việt đông.
Giang hồ quen thú vẫy vùng,
Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo.
Qua chơi nghe tiếng nàng Kiều,
Tấm lòng nhi nữ cùng xiêu anh hùng.
Thiếp danh đưa đến lầu hồng,
Hai bên cùng liếc hai lòng cùng ưa.
Từ rằng: Tâm phúc tương cờ
Phải người trăng gió vật vờ hay sao?
Bấy lâu nghe tiếng má đào,
Mắt xanh chẳng để ai vào có không?
Một đời được mấy anh hùng,
Bõ chi cá chậu, chim lồng mà chơi!
Nàng rằng: Người dạy quá lời,
Thân này còn dám xem ai làm thường!
Chút riêng chọn đá thử vàng,
Biết đâu mà gởi can tràng vào đâu?
Còn như vào trước ra sau,
Ai cho kén chọn vàng thau tại mình.
Từ rằng: Lời nói hữu tình,
Khiến người lại nhớ câu Bình Nguyên Quân.
Lại đây xem lại cho gần,
Phỏng tin được một vài phần hay không?
Thưa rằng: Lượng cả bao dong,
Tấn Dương được thấy mây rồng có phen.
Rộng thương cỏ nội hoa hèn,
Chút thân bèo bọt dám phiền mai sau!
Nghe lời vừa ý gật đầu,
Cười rằng: Tri kỷ trước sau mấy người!
Khen cho con mắt tinh đời,
Anh hùng đoán giữa trần ai mới già!
Một lời đã biết tên ta,
Muôn chung nghìn tứ cũng là có nhau!
Hai bên ý hợp tâm đầu,
Khi thân chẳng lọ là cầu mới thân!
Ngỏ lời nói với băng nhân,
Tiền trăm lại cứ nguyên ngân phát hoàn.
Buồng riêng sửa chốn thanh nhàn,
Đặt giường thất bảo, vây màn bát tiên.
Trai anh hùng, gái thuyền nguyên,
Phỉ nguyền sánh phượng, đẹp duyên cưỡi rồng.
Nửa năm hương lửa đương nồng,
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.
Trông vời trời bể mênh mang,
Thanh gươm, yên ngựa lên đàng thẳng rong.
Nàng rằng: Phận gái chữ tòng,
Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi!
Từ rằng: Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường
Làm cho rõ mặt phi thường,
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia,
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì?
Quyết lời rứt áo ra đi,
Cánh bằng tiện gió cất lìa dậm khơi.
Nàng thì chiếc bóng song mai,
Đêm thâu đằng đẵng, nhặt cài then mây.
Sân rêu chẳng vẽ dấu giầy,
Cỏ cao hơn thước, liễu gầy vài phân.
Đoái thương muôn dặm tử phần
Hồn quê theo ngọn mây Tần xa xa;
Xót thay huyên cỗi xuân già,
Tấm lòng thương nhớ, biết là có nguôi.
Chốc là mười mấy năm trời,
Còn ra khi đã da mồi tóc sương.
Tiếc thay chút nghĩa cũ càng,
Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng!
Duyên em dù nối chỉ hồng,
May ra khi đã tay bồng tay mang.
Tấc lòng cố quốc tha hương,
Đường kia nỗi nọ ngổn ngang bời bời.
Cánh hồng bay bổng tuyệt vời,
Đã mòn con mắt phương trời đăm đăm.
Đêm ngày luống những âm thầm,
Lửa binh đâu đã ầm ầm một phương,
Ngất trời sát khí mơ màng,
Đầy sông kình ngạc, chật đường giáp binh.
Người quen kẻ thuộc chung quanh
Nhủ nàng hãy tạm lánh mình một nơi.
Nàng rằng: Trước đã hẹn lời,
Dẫu trong nguy hiểm dám rời ước xưa.
Còn đương dùng dắng ngẩn ngơ
Mái ngoài đã thấy bóng cờ tiếng loa.
Giáp binh kéo đến quanh nhà,
Đồng thanh cùng gửi: nào là phu nhân?
Hai bên mười vị tướng quân,
Đặt gươm, cởi giáp, trước sân khấu đầu.
Cung nga, thể nữ nối sau,
Rằng: Vâng lệnh chỉ rước chầu vu qui.
Sẵn sàng phượng liễn loan nghi,
Hoa quan phấp phới hà y rỡ ràng.
Dựng cờ, nổi trống lên đàng,
Trúc tơ nổi trước, kiệu vàng theo sau.
Hoả bài tiền lộ ruổi mau,
Nam đình nghe động trống chầu đại doanh.
Kéo cờ lũy, phát súng thành,
Từ công ra ngựa, thân nghênh cửa ngoài.
Rỡ mình, là vẻ cân đai,
Hãy còn hàm én mày ngài như xưa.
Cười rằng: Cá nước duyên ưa,
Nhớ lời nói những bao giờ hay không?
Anh hùng mới biết anh hùng,
Rầy xem phỏng đã cam lòng ấy chưa?
Nàng rằng: Chút phận ngây thơ,
Cũng may dây cát được nhờ bóng cây.
Đến bây giờ mới thấy đây,
Mà lòng đã chắc những ngày một hai.
Cùng nhau trông mặt cả cười,
Dan tay về chốn trướng mai tự tình.
Tiệc bày thưởng tướng khao binh
Om thòm trống trận, rập rình nhạc quân.
Vinh hoa bõ lúc phong trần,
Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày.
Trong quân có lúc vui vầy,
Thong dong mới kể sự ngày hàn vi:
Khi Vô Tích, khi Lâm Tri,
Nơi thì lừa đảo, nơi thì xót thương.
Tấm thân rày đã nhẹ nhàng,
Chút còn ân oán đôi đàng chưa xong.
Từ Công nghe nói thủy chung,
Bất bình nổi trận đùng đùng sấm vang.
Nghiêm quân tuyển tướng sẵn sàng,
Dưới cờ một lệnh vội vàng ruổi sao.
Ba quân chỉ ngọn cờ đào,
Đạo ra Vô Tích, đạo vào Lâm Tri,
Mấy người phụ bạc xưa kia,
Chiếu danh tầm nã bắt về hỏi tra.
Lại sai lệnh tiễn truyền qua,
Giữ giàng họ Thúc một nhà cho yên.
Mụ quản gia, vãi Giác Duyên,
Cũng sai lệnh tiễn đem tin rước mời.
Thệ sư kể hết mọi lời,
Lòng lòng cũng giận, người người chấp uy!
Đạo trời báo phục chỉn ghê,
Khéo thay! Một mẻ tóm về đầy nơi,
Quân trung gươm lớn áo dài,
Vệ trong thị lập, cơ ngoài song phi.
Sẵn sàng tề chỉnh uy nghi,
Bác đồng chật đất, tinh kỳ rợp sân.
Trướng hùm mở giữa trung quân,
Từ Công sánh với phu nhân cùng ngồi.
Tiên nghiêm trống chửa dứt hồi
Điểm danh trước dẫn chực ngoài cửa viên.
Từ rằng: ân, oán hai bên,
Mặc nàng xử quyết báo đền cho minh
Nàng rằng: Nhờ cậy uy linh,
Hãy xin báo đáp ân tình cho phu.
Báo ân rồi sẽ trả thù.
Từ rằng: Việc ấy phó cho mặc nàng.
Cho gươm mời đến Thúc lang,
Mặt như chàm đổ, mình giường giẽ run.
Nàng rằng: Nghĩa trọng nghìn non,
Lâm Tri người cũ, chàng còn nhớ không?
Sâm Thương chẳng vẹn chữ tòng,
Tại ai, há dám phụ lòng cố nhân?
Gấm trăm cuốn bạc nghìn cân,
Tạ lòng dễ xứng, báo ân gọi là!
Vợ chàng quỷ quái tinh ma,
Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau!
Kiến bò miệng chén chưa lâu,
Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa.
Thúc Sinh trông mặt bấy giờ,
Mồ hôi chàng đã như mưa ướt đầm.
Lòng riêng mừng sợ khôn cầm,
Sợ thay mà lại mừng thầm cho ai.
Mụ già, sư trưởng thứ hai,
Thoắt đưa đến trước vội mời lên trên:
Dắt tay mở mặt cho nhìn:
Hoa Nô kia với Trạc Tuyền cũng tôi.
Nhớ khi lỡ bước xẩy vời,
Non vàng chưa dễ đền bồi tấm thương.
Nghìn vàng gọi chút lễ thường,
Mà lòng phiếu mẫu mấy vàng cho cân?
Hai người, trông mặt tần ngần,
Nửa phần khiếp sợ, nửa phần mừng vui.
Nàng rằng: Xin hãy dốn ngôi,
Xem cho rõ mặt, biết tôi báo thù!
Kíp truyền chư tướng hiến phù,
Lại đem các tích phạm tù hậu tra.
Dưới cờ, gươm tuốt nắp ra,
Chính danh thủ phạm tên là Hoạn Thư.
Thoạt trông nàng đã chào thưa:
Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây?
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan?
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều!
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng, liệu điều kêu ca.
Rằng: Tôi chút dạ đàn bà,
Ghen tuông thì cũng người ta thường tình,
Nghĩ cho khi gác viết kinh,
Với khi khỏi cửa dứt tình chẳng theo.
Lòng riêng riêng những kính yêu;
Chồng chung, chưa dễ ai chiều cho ai.
Trót lòng gây việc chông gai,
Còn nhờ lượng bể thương bài nào chăng?
Khen cho: Thật đã nên rằng,
Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời,
Tha ra thì cũng may đời,
Làm ra thì cũng ra người nhỏ nhen.
Đã lòng tri quá thì nên,
Truyền quân lệnh xuống trường tiền tha ngay.
Tạ lòng lạy trước sân may,
Cửa viên lại dắt một dây dẫn vào,
Nàng rằng: Lồng lộng trời cao,
Hại nhân, nhân hại sự nào tại ta?
Trước là Bạc Hạnh, Bạc Bà,
Bên là Ưng, Khuyển, bên là Sở Khanh.
Tú Bà cùng Mã Giám Sinh,
Các tên tội ấy đáng tình còn sao?
Lệnh quân truyền xuống nội đao,
Thề sao thì lại cứ sao gia hình,
Máu rơi thịt nát tan tành,
Ai ai trông thấy hồn kinh phách rời.
Cho hay muôn sự tại trời,
Phụ người, chẳng bõ khi người phụ ta!
Mấy người bạc ác tinh ma,
Mình làm mình chịu kêu mà ai thương.
Ba quân đông mặt pháp trường,
Thanh thiên, bạch nhật rõ ràng cho coi.
Việc nàng báo phục vừa rồi,
Giác Duyên vội vã gởi lời từ qui.
Nàng rằng: Thiên tải nhất thì,
Cố nhân đã dễ mấy khi bàn hoàn.
Rồi đây bèo hợp mây tan,
Biết đâu hạc nội mây ngàn là đâu!
Sư rằng: Cũng chẳng bao lâu,
Trong năm năm lại gặp nhau đó mà.
Nhớ ngày hành cước phương xa,
Gặp sư Tam Hợp vốn là tiên tri.
Bảo cho hội ngộ chi kỳ,
Năm nay là một nữa thì năm năm.
Mới hay tiền định chẳng lầm,
Đã tin điều trước ắt nhằm việc sau.
Còn nhiều ân ái với nhau,
Cơ duyên nào đã hết đâu vội gì?
Nàng rằng: Tiền định tiên tri,
Lời sư đã dạy ắt thì chẳng sai.
Họa bao giờ có gặp người,
Vì tôi cậy hỏi một lời chung thân.
Giác Duyên vâng dặn ân cần,
Tạ từ thoắt đã dời chân cõi ngoài.
Nàng từ ân oán rạch ròi,
Bể oan dường đã vơi vơi cạnh lòng.
Tạ ân lạy trước Từ công:
Chút thân bồ liễu nào mong có rày!
Trộm nhờ sấm sét ra tay,
Tấc riêng như cất gánh đầy đổ đi!
Chạm xương chép dạ xiết chi,
Dễ đem gan óc đền nghì trời mây!
Từ rằng: Quốc sĩ xưa nay,
Chọn người tri kỷ một ngày được chăng?
Anh hùng tiếng đã gọi rằng,
Giữa đường dẫu thấy bất bằng mà tha!
Huống chi việc cũng việc nhà,
Lọ là thâm tạ mới là tri ân.
Xót nàng còn chút song thân,
Bấy nay kẻ Việt người Tần cách xa.
Sao cho muôn dặm một nhà,
Cho người thấy mặt là ta cam lòng.
Vội truyền sửa tiệc quân trung,
Muôn binh nghìn tướng hội đồng tẩy oan.
Thừa cơ trúc chẻ ngói tan,
Binh uy từ ấy sấm ran trong ngoài.
Triều đình riêng một góc trời,
Gồm hai văn võ rạch đôi sơn hà.
Đòi phen gió quét mưa sa,
Huyện thành đạp đổ năm tòa cõi nam.
Phong trần mài một lưỡi gươm,
Những loài giá áo túi cơm sá gì!
Nghênh ngang một cõi biên thùy,
Thiếu gì cô quả, thiếu gì bá vương!
Trước cờ ai dám tranh cường,
Năm năm hùng cứ một phương hải tần.
Có quan tổng đốc trọng thần,
Là Hồ Tôn Hiến kinh luân gồm tài.
Đẩy xe vâng chỉ đặc sai,
Tiện nghi bát tiểu việc ngoài đổng nhung.
Biết Từ là đấng anh hùng,
Biết nàng cũng dự quân trung luận bàn.
Đóng quân làm chước chiêu an,
Ngọc vàng gấm vóc sai quan thuyết hàng.
Lại riêng một lễ với nàng,
Hai tên thể nữ ngọc vàng nghìn cân.
Tin vào gởi trước trung quân,
Từ công riêng hãy mười phân hồ đồ.
Một tay gây dựng cơ đồ,
Bấy lâu bể Sở sông Ngô tung hoành!
Bó thân về với triều đình,
Hàng thần lơ láo phận mình ra đâu?
Áo xiêm ràng buộc lấy nhau,
Vào luồn ra cúi công hầu mà chi?
Sao bằng riêng một biên thùy,
Sức này đã dễ làm gì được nhau?
Chọc trời khuấy nước mặc dầu,
Dọc ngang nào biết trên đầu có ai?
Nàng thời thật dạ tin người,
Lễ nhiều nói ngọt nghe lời dễ xiêu.
Nghĩ mình mặt nước cánh bèo,
Đã nhiều lưu lạc lại nhiều gian truân.
Bằng nay chịu tiếng vương thần,
Thênh thênh đường cái thanh vân hẹp gì!
Công tư vẹn cả hai bề,
Dần dà rồi sẽ liệu về cố hương.
Cũng ngôi mệnh phụ đường đường,
Nở nang mày mặt rỡ ràng mẹ cha.
Trên vì nước dưới vì nhà,
Một là đắc hiếu hai là đắc trung.
Chẳng hơn chiếc bách giữa dòng,
E dè sóng vỗ hãi hùng cỏ hoa.
Nhân khi bàn bạc gần xa,
Thừa cơ nàng mới bàn ra nói vào.
Rằng: Trong Thánh trạch dồi dào,
Tưới ra đã khắp thấm vào đã sâu.
Bình thành công đức bấy lâu,
Ai ai cũng đội trên đầu xiết bao.
Ngẫm từ gây việc binh đao,
Đống xương Vô định đã cao bằng đầu.
Làm chi để tiếng về sau,
Nghìn năm ai có khen đâu Hoàng Sào!
Sao bằng lộc trọng quyền cao,
Công danh ai dứt lối nào cho qua?
Nghe lời nàng nói mặn mà,
Thế công Từ mới trở ra thế hàng.
Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng,
Hẹn kỳ thúc giáp quyết đường giải binh.
Tin lời thành hạ yêu minh,
Ngọn cờ ngơ ngác trống canh trễ tràng.
Việc binh bỏ chẳng giữ giàng,
Vương sư dòm đã tỏ tường thực hư.
Hồ công quyết kế thừa cơ,
Lễ tiên binh hậu khắc cờ tập công.
Kéo cờ chiêu phủ tiên phong,
Lễ nghi dàn trước bác đồng phục sau.
Từ công hờ hững biết đâu,
Đại quan lễ phục ra đầu cửa viên.
Hồ công ám hiệu trận tiền,
Ba bề phát súng bốn bên kéo cờ.
Đương khi bất ý chẳng ngờ,
Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn!
Tử sinh liều giữa trận tiền,
Dạn dầy cho biết gan liền tướng quân!
Khí thiêng khi đã về thần,
Nhơn nhơn còn đứng chôn chân giữa vòng!
Trơ như đá vững như đồng,
Ai lay chẳng chuyển ai rung chẳng dời.
Quan quân truy sát đuổi dài.
Ầm ầm sát khí ngất trời ai đang.
Trong hào ngoài lũy tan hoang,
Loạn quân vừa dắt tay nàng đến nơi.
Trong vòng tên đá bời bời,
Thấy Từ còn đứng giữa trời trơ trơ.
Khóc rằng: Trí dũng có thừa,
Bởi nghe lời thiếp nên cơ hội này!
Mặt nào trông thấy nhau đây?
Thà liều sống thác một ngày với nhau!
Dòng thu như dội cơn sầu,
Dứt lời nàng cũng gieo đầu một bên.
Lạ thay oan khí tương triền!
Nàng vừa phục xuống Từ liền ngã ra.
Quan quân kẻ lại người qua,
Xót nàng sẽ lại vực ra dần dần.
Đem vào đến trước trung quân,
Hồ công thấy mặt ân cần hỏi han.
Rằng: Nàng chút phận hồng nhan,
Gặp cơn binh cách nhiều nàn cũng thương!
Đã hay thành toán miếu đường,
Giúp công cũng có lời nàng mới nên.
Bây giờ sự đã vẹn tuyền,
Mặc lòng nghĩ lấy muốn xin bề nào?
Nàng càng giọt ngọc tuôn dào,
Ngập ngừng mới gửi thấp cao sự lòng.
Rằng: Từ là đấng anh hùng,
Dọc ngang trời rộng vẫy vùng bể khơi!
Tin tôi nên quá nghe lời,
Đem thân bách chiến làm tôi triều đình.
Ngỡ là phu quý phụ vinh,
Ai ngờ một phút tan tành thịt xương!
Năm năm trời bể ngang tàng,
Đem mình đi bỏ chiến trường như không.
Khéo khuyên kể lấy làm công,
Kể bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu!
Xét mình công ít tội nhiều,
Sống thừa tôi đã nên liều mình tôi!
Xin cho tiện thổ một doi,
Gọi là đắp điếm cho người tử sinh.
Hồ công nghe nói thương tình,
Truyền cho cảo táng di hình bên sông.
Trong quân mở tiệc hạ công,
Xôn xao tơ trúc hội đồng quân quan.
Bắt nàng thị yến dưới màn,
Dở say lại ép cung đàn nhặt tâu.
Một cung gió thảm mưa sầu,
Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón tay!
Ve ngâm vượn hót nào tày,
Lọt tai Hồ cũng nhăn mày rơi châu.
Hỏi rằng: Này khúc ở đâu?
Nghe ra muôn oán nghìn sầu lắm thay!
Thưa rằng: Bạc mệnh khúc này,
Phổ vào đàn ấy những ngày còn thơ.
Cung cầm lựa những ngày xưa,
Mà gương bạc mệnh bây giờ là đây!
Nghe càng đắm ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình!
Dạy rằng: Hương lửa ba sinh,
Dây loan xin nối cầm lành cho ai.
Thưa rằng: Chút phận lạc loài,
Trong mình nghĩ đã có người thác oan.
Còn chi nữa cánh hoa tàn,
Tơ lòng đã dứt dây đàn Tiểu Lân.
Rộng thương còn mảnh hồng quần,
Hơi tàn được thấy gốc phần là may!
Hạ công chén đã quá say,
Hồ công đến lúc rạng ngày nhớ ra.
Nghĩ mình phương diện quốc gia,
Quan trên nhắm xuống người ta trông vào.
Phải tuồng trăng gió hay sao,
Sự này biết tính thế nào được đây?
Công nha vừa buổi rạng ngày,
Quyết tình Hồ mới đoán ngay một bài.
Lệnh quan ai dám cãi lời,
Ép tình mới gán cho người thổ quan.
Ông tơ thực nhẽ đa đoan!
Xe tơ sao khéo vơ quàng vơ xiên?
Kiệu hoa áp thẳng xuống thuyền,
Lá màn rủ thấp ngọn đèn khêu cao.
Nàng càng ủ liễu phai đào,
Trăm phần nào có phần nào phần tươi?
Đành thân cát lấp sóng vùi,
Cướp công cha mẹ thiệt đời thông minh!
Chân trời mặt bể lênh đênh,
Nắm xương biết gởi tử sinh chốn nào,
Duyên đâu ai dứt tơ đào,
Nợ đâu ai đã dắt vào tận tay!
Thân sao thân đến thế này?
Còn ngày nào cũng dư ngày ấy thôi!
Đã không biết sống là vui,
Tấm thân nào biết thiệt thòi là thương!
Một mình cay đắng trăm đường,
Thôi thì nát ngọc tan vàng thì thôi!
Mảnh trăng đã gác non đoài,
Một mình luống những đứng ngồi chưa xong.
Triều đâu nổi tiếng đùng đùng,
Hỏi ra mới biết rằng sông Tiền đường.
Nhớ lời thần mộng rõ ràng,
Này thôi hết kiếp đoạn trường là đây!
Đạm Tiên nàng nhé có hay!
Hẹn ta thì đợi dưới này rước ta.
Dưới đèn sẵn bức tiên hoa,
Một thiên tuyệt bút gọi là để sau.
Cửa bồng vội mở rèm châu,
Trời cao sông rộng một màu bao la.
Rằng: Từ công hậu đãi ta,
Chút vì việc nước mà ra phụ lòng.
Giết chồng mà lại lấy chồng,
Mặt nào còn đứng ở trong cõi đời?
Thôi thì một thác cho rồi,
Tấm lòng phó mặc trên trời dưới sông!
Trông vời con nước mênh mông,
Đem mình gieo xuống giữa dòng Trường Giang.
Thổ quan theo vớt vội vàng,
Thời đà đắm ngọc chìm hương mất rồi!
Thương thay cũng một kiếp người,
Hại thay mang lấy sắc tài làm chi!
Những là oan khổ lưu ly,
Chờ cho hết kiếp còn gì là thân!
Mười lăm năm bấy nhiêu lần,
Làm gương cho khách hồng quần thử soi!
Đời người đến thế thì thôi,
Trong cơ âm cực dương hồi khốn hay.
Mấy người hiếu nghĩa xưa nay,
Trời làm chi đến lâu ngày càng thương!
Giác Duyên từ tiết giã nàng,
Đeo bầu quảy níp rộng đường vân du.
Gặp bà Tam Hợp đạo cô,
Thong dong hỏi hết nhỏ to sự nàng:
Người sao hiếu nghĩa đủ đường,
Kiếp sao rặt những đoạn trường thế thôi?
Sư rằng: Phúc họa đạo trời,
Cỗi nguồn cũng ở lòng người mà ra.
Có trời mà cũng tại ta,
Tu là cõi phúc tình là dây oan.
Thúy Kiều sắc sảo khôn ngoan,
Vô duyên là phận hồng nhan đã đành,
Lại mang lấy một chữ tình,
Khư khư mình buộc lấy mình vào trong.
Vậy nên những chốn thong dong,
Ở không yên ổn ngồi không vững vàng.
Ma đưa lối quỷ dẫn đường,
Lại tìm những chốn đoạn trường mà đi.
Hết nạn ấy đến nạn kia,
Thanh lâu hai lượt thanh y hai lần.
Trong vòng giáo dựng gươm trần,
Kề răng hùm sói gởi thân tôi đòi.
Giữa dòng nước dẫy sóng dồi,
Trước hàm rồng cá gieo mồi thuỷ tinh.
Oan kia theo mãi với tình,
Một mình mình biết một mình mình hay.
Làm cho sống đọa thác đầy,
Đoạn trường cho hết kiếp này mới thôi!
Giác Duyên nghe nói rụng rời:
Một đời nàng nhé thương ôi còn gì!
Sư rằng: Song chẳng hề chi,
Nghiệp duyên cân lại nhắc đi còn nhiều.
Xét trong tội nghiệp Thúy Kiều,
Mắc điều tình ái khỏi điều tà dâm,
Lấy tình thâm trả nghĩa thâm,
Bán mình đã động hiếu tâm đến trời!
Hại một người cứu muôn người,
Biết đường khinh trọng biết lời phải chăng.
Thửa công đức ấy ai bằng?
Túc khiên đã rửa lâng lâng sạch rồi!
Khi nên trời cũng chiều người,
Nhẹ nhàng nợ trước đền bồi duyên sau.
Giác Duyên dù nhớ nghĩa nhau,
Tiền đường thả một bè lau rước người.
Trước sau cho vẹn một lời,
Duyên ta mà cũng phúc trời chi không!
Giác Duyên nghe nói mừng lòng,
Lân la tìm thú bên sông Tiền đường,
Đánh tranh chụm nóc thảo đường,
Một gian nước biếc mây vàng chia đôi.
Thuê năm ngư phủ hai người,
Đóng thuyền chực bến kết chài giăng sông.
Một lòng chẳng quản mấy công,
Khéo thay gặp gỡ cũng trong chuyển vần!
Kiều từ gieo xuống duềnh ngân,
Nước xuôi bỗng đã trôi dần tận nơi.
Ngư ông kéo lưới vớt người,
Ngẫm lời Tam Hợp rõ mười chẳng ngoa!
Trên mui lướt mướt áo là,
Tuy dầm hơi nước chưa lòa bóng gương.
Giác Duyên nhận thật mặt nàng,
Nàng còn thiêm thiếp giấc vàng chưa phai.
Mơ màng phách quế hồn mai,
Đạm Tiên thoắt đã thấy người ngày xưa.
Rằng: Tôi đã có lòng chờ,
Mất công mười mấy năm thừa ở đây.
Chị sao phận mỏng phúc dày,
Kiếp xưa đã vậy lòng này dễ ai!
Tâm thành đã thấu đến trời,
Bán mình là hiếu cứu người là nhân.
Một niềm vì nước vì dân,
Âm công cất một đồng cân đã già!
Đoạn trường sổ rút tên ra,
Đoạn trường thơ phải đưa mà trả nhau.
Còn nhiều hưởng thụ về lâu,
Duyên xưa tròn trặn phúc sau dồi dào!
Nàng nghe ngơ ngẩn biết sao,
Trạc Tuyền! nghe tiếng gọi vào bên tai.
Giật mình thoắt tỉnh giấc mai,
Bâng khuâng nào đã biết ai mà nhìn.
Trong thuyền nào thấy Đạm Tiên,
Bên mình chỉ thấy Giác Duyên ngồi kề.
Thấy nhau mừng rỡ trăm bề,
Dọn thuyền mới rước nàng về thảo lư.
Một nhà chung chạ sớm trưa,
Gió trăng mát mặt muối dưa chay lòng.
Bốn bề bát ngát mênh mông,
Triều dâng hôm sớm mây lồng trước sau.
Nạn xưa trút sạch lầu lầu,
Duyên xưa chưa dễ biết đâu chốn này.
Nỗi nàng tai nạn đã đầy,
Nỗi chàng Kim Trọng bấy chầy mới thương.
Từ ngày muôn dặm phù tang,
Nửa năm ở đất Liêu dương lại nhà.
Vội sang vườn Thúy dò la,
Nhìn phong cảnh cũ nay đà khác xưa.
Đầy vườn cỏ mọc lau thưa,
Song trăng quạnh quẽ vách mưa rã rời.
Trước sau nào thấy bóng người,
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông.
Xập xè én liệng lầu không,
Cỏ lan mặt đất rêu phong dấu giày.
Cuối tường gai góc mọc đầy,
Đi về này những lối này năm xưa.
Chung quanh lặng ngắt như tờ,
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?
Láng giềng có kẻ sang chơi,
Lân la sẽ hỏi một hai sự tình.
Hỏi ông ông mắc tụng đình,
Hỏi nàng nàng đã bán mình chuộc cha.
Hỏi nhà nhà đã dời xa,
Hỏi chàng Vương với cùng là Thúy Vân.
Đều là sa sút khó khăn,
May thuê viết mướn kiếm ăn lần hồi.
Điều đâu sét đánh lưng trời,
Thoắt nghe chàng thoắt rụng rời xiết bao!
Vội han di trú nơi cao,
Đánh đường chàng mới tìm vào tận nơi.
Nhà tranh vách đất tả tơi,
Lau treo rèm nát trúc cài phên thưa.
Một sân đất cỏ dầm mưa,
Càng ngao ngán nỗi càng ngơ ngẩn đường!
Đánh liều lên tiếng ngoài tường,
Chàng Vương nghe tiếng vội vàng chạy ra.
Dắt tay vội rước vào nhà,
Mái sau viên ngoại ông bà ra ngay.
Khóc than kể hết niềm tây:
Chàng ôi biết nỗi nước này cho chưa?
Kiều nhi phận mỏng như tờ,
Một lời đã lỗi tóc tơ với chàng!
Gặp cơn gia biến lạ dường,
Bán mình nó phải tìm đường cứu cha.
Dùng dằng khi bước chân ra,
Cực trăm nghìn nỗi dặn ba bốn lần.
Trót lời hẹn với lang quân,
Mượn con em nó Thúy Vân thay lời.
Gọi là trả chút nghĩa người,
Sầu này dằng dặc muôn đời chưa quên!
Kiếp này duyên đã phụ duyên,
Dạ đài còn biết sẽ đền lai sinh.
Mấy lời ký chú đinh ninh,
Ghi lòng để dạ cất mình ra đi.
Phận sao bạc bấy Kiều nhi!
Chàng Kim về đó con thì đi đâu?
Ông bà càng nói càng đau,
Chàng càng nghe nói càng dàu như dưa.
Vật mình vẫy gió tuôn mưa,
Dầm dề giọt ngọc thẫn thờ hồn mai!
Đau đòi đoạn ngất đòi thôi,
Tỉnh ra lại khóc khóc rồi lại mê.
Thấy chàng đau nỗi biệt ly,
Nhẫn ngừng ông mới vỗ về giải khuyên:
Bây giờ ván đã đóng thuyền,
Đã đành phận bạc khôn đền tình chung!
Quá thương chút nghĩa đèo bòng,
Nghìn vàng thân ấy dễ hòng bỏ sao?
Dỗ dành khuyên giải trăm chiều,
Lửa phiền càng dập càng khêu mối phiền.
Thề xưa giở đến kim hoàn,
Của xưa lại giở đến đàn với hương.
Sinh càng trông thấy càng thương.
Gan càng tức tối ruột càng xót xa.
Rằng: Tôi trót quá chân ra,
Để cho đến nỗi trôi hoa dạt bèo.
Cùng nhau thề thốt đã nhiều,
Những điều vàng đá phải điều nói không!
Chưa chăn gối cũng vợ chồng,
Lòng nào mà nỡ dứt lòng cho đang?
Bao nhiêu của mấy ngày đàng,
Còn tôi tôi một gặp nàng mới thôi!
Nỗi thương nói chẳng hết lời,
Tạ từ sinh mới sụt sùi trở ra.
Vội về sửa chốn vườn hoa,
Rước mời viên ngoại ông bà cùng sang.
Thần hôn chăm chút lễ thường,
Dưỡng thân thay tấm lòng nàng ngày xưa.
Đinh ninh mài lệ chép thơ,
Cắt người tìm tõi đưa tờ nhắn nhe.
Biết bao công mướn của thuê,
Lâm thanh mấy độ đi về dặm khơi.
Người một nơi hỏi một nơi,
Mênh mông nào biết bể trời nơi nao?
Sinh càng thảm thiết khát khao,
Như nung gan sắt như bào lòng son.
Ruột tằm ngày một héo don,
Tuyết sương ngày một hao mòn hình ve.
Thẩn thờ lúc tỉnh lúc mê,
Máu theo nước mắt hồn lìa chiêm bao.
Xuân huyên lo sợ biết bao,
Quá ra khi đến thế nào mà hay!
Vội vàng sắm sửa chọn ngày,
Duyên Vân sớm đã se dây cho chàng.
Người yểu điệu kẻ văn chương,
Trai tài gái sắc xuân đương vừa thì,
Tuy rằng vui chữ vu quy,
Vui nào đã cất sầu kia được nào!
Khi ăn ở lúc ra vào,
Càng âu duyên mới càng dào tình xưa.
Nỗi nàng nhớ đến bao giờ,
Tuôn châu đòi trận vò tơ trăm vòng.
Có khi vắng vẻ thư phòng,
Đốt lò hương giở phím đồng ngày xưa.
Bẻ bai rủ rỉ tiếng tơ,
Trầm bay nhạt khói gió đưa lay rèm.
Dường như bên nóc trước thềm,
Tiếng Kiều đồng vọng bóng xiêm mơ màng,
Bởi lòng tạc đá ghi vàng,
Tưởng nàng nên lại thấy nàng về đây.
Những là phiền muộn đêm ngày,
Xuân thu biết đã đổi thay mấy lần?
Chế khoa gặp hội trường văn.
Vương, Kim cùng chiếm bảng xuân một ngày.
Cửa trời rộng mở đường mây,
Hoa chào ngõ hạnh hương bay dặm phần.
Chàng Vương nhớ đến xa gần,
Sang nhà Chung lão tạ ân chu tuyền.
Tình xưa ân trả nghĩa đền,
Gia thân lại mới kết duyên Châu Trần.
Kim từ nhẹ bước thanh vân,
Nỗi nàng càng nghĩ xa gần càng thương.
Ấy ai dặn ngọc thề vàng,
Bây giờ kim mã ngọc đường với ai?
Ngọn bèo chân sóng lạc loài,
Nghĩ mình vinh hiển thương người lưu ly.
Vâng ra ngoại nhậm Lâm truy,
Quan san nghìn dặm thê nhi một đoàn.
Cầm đường ngày tháng thanh nhàn,
Sớm khuya tiếng hạc tiếng đàn tiêu dao.
Phòng xuân trướng rủ hoa đào,
Nàng Vân nằm bỗng chiêm bao thấy nàng.
Tỉnh ra mới rỉ cùng chàng,
Nghe lời chàng cũng hai đường tin nghi.
Họ Lâm thanh với Lâm truy,
Khác nhau một chữ hoặc khi có lầm.
Trong cơ thanh khí tương tầm,
Ở đây hoặc có giai âm chăng là?
Thăng đường chàng mới hỏi tra,
Họ Đô có kẻ lại già thưa lên:
Sự này đã ngoại mười niên,
Tôi đà biết mặt biết tên rành rành.
Tú bà cùng Mã Giám sinh,
Đi mua người ở Bắc kinh đưa về.
Thúy Kiều tài sắc ai bì,
Có nghề đàn lại đủ nghề văn thơ.
Kiên trinh chẳng phải gan vừa,
Liều mình thế ấy phải lừa thế kia.
Phong trần chịu đã ê chề,
Tơ duyên sau lại xe về Thúc lang.
Phải tay vợ cả phũ phàng,
Bắt về Vô tích toan đường bẻ hoa.
Rứt mình nàng phải trốn ra,
Chẳng may lại gặp một nhà Bạc kia.
Thoắt buôn về thoắt bán đi,
Mây trôi bèo nổi thiếu gì là nơi!
Bỗng đâu lại gặp một người,
Hơn đời trí dũng nghiêng trời uy linh.
Trong tay mười vạn tinh binh,
Kéo về đóng chật một thành Lâm truy.
Tóc tơ các tích mọi khi,
Oán thì trả oán ân thì trả ân.
Đã nên có nghĩa có nhân,
Trước sau trọn vẹn xa gần ngợi khen.
Chưa từng được họ được tên,
Sự này hỏi Thúc sinh viên mới tường.
Nghe lời đô nói rõ ràng,
Tức thì đưa thiếp mời chàng Thúc sinh.
Nỗi nàng hỏi hết phân minh,
Chồng con đâu tá tính danh là gì?
Thúc rằng: Gặp buổi loạn ly,
Trong quân tôi hỏi thiếu gì tóc tơ.
Đại vương tên Hải họ Từ,
Đánh quen trăm trận sức dư muôn người
Gặp nàng khi ở châu Thai,
Lạ gì quốc sắc thiên tài phải duyên.
Vẫy vùng trong bấy nhiêu niên,
Làm nên động địa kinh thiên đùng đùng.
Đại quân đồn đóng cõi đông,
Về sau chẳng biết vân mồng làm sao.
Nghe tường ngành ngọn tiêu hao,
Lòng riêng chàng luống lao đao thẫn thờ.
Xót thay chiếc lá bơ vơ,
Kiếp trần biết giũ bao giờ cho xong?
Hoa trôi nước chảy xuôi dòng,
Xót thân chìm nỗi đau lòng hợp tan!
Lời xưa đã lỗi muôn vàn,
Mảnh hương còn đó phím đàn còn đây,
Đàn cầm khéo ngẩn ngơ dây,
Lửa hương biết có kiếp này nữa thôi?
Bình bồng còn chút xa xôi,
Đỉnh chung sao nỡ ăn ngồi cho an!
Rắp mong treo ấn từ quan,
Mấy sông cũng lội mấy ngàn cũng pha.
Dấn mình trong án can qua,
Vào sinh ra tử họa là thấy nhau.
Nghĩ điều trời thẳm vực sâu,
Bóng chim tăm cá biết đâu mà nhìn!
Những là nấn ná đợi tin,
Nắng mưa biết đã mấy phen đổi dời
Năm mây bỗng thấy chiếu trời,
Khâm ban sắc chỉ đến nơi rành rành.
Kim thì cải nhậm Nam bình,
Chàng Vương cũng cải nhậm thành Châu dương.
Sắm xanh xe ngựa vội vàng,
Hai nhà cùng thuận một đường phó quan.
Xảy nghe thế giặc đã tan,
Sóng êm Phúc kiến lửa tàn Chiếc giang.
Được tin Kim mới rủ Vương,
Tiện đường cùng lại tìm nàng sau xưa.
Hàng Châu đến đó bây giờ,
Thật tin hỏi được tóc tơ rành rành.
Rằng: Ngày hôm nọ giao binh,
Thất cơ Từ đã thu linh trận tiền.
Nàng Kiều công cả chẳng đền,
Lệnh quan lại bắt ép duyên thổ tù.
Nàng đà gieo ngọc trầm châu,
Sông Tiền đường đó ấy mồ hồng nhan!
Thương ôi! không hợp mà tan,
Một nhà vinh hiển riêng oan một nàng!
Chiêu hồn thiết vị lễ thường,
Giải oan lập một đàn tràng bên sông.
Ngọn triều non bạc trùng trùng,
Vời trông còn tưởng cánh hồng lúc gieo.
Tình thâm bể thảm lạ điều,
Nào hồn tinh vệ biết theo chốn nào?
Cơ duyên đâu bỗng lạ sao,
Giác Duyên đâu bỗng tìm vào đến nơi.
Trông lên linh vị chữ bài,
Thất kinh mới hỏi: Những người đâu ta?
Với nàng thân thích gần xa,
Người còn sao bỗng làm ma khóc người?
Nghe tin ngơ ngác rụng rời,
Xúm quanh kể lể rộn lời hỏi tra:
Này chồng này mẹ này cha,
Này là em ruột này là em dâu.
Thật tin nghe đã bấy lâu,
Pháp sư dạy thế sự đâu lạ thường!
Sư rằng: Nhân quả với nàng,
Lâm truy buổi trước Tiền đường buổi sau.
Khi nàng gieo ngọc trầm châu,
Đón nhau tôi đã gặp nhau rước về,
Cùng nhau nương cửa bồ đề,
Thảo am đó cũng gần kề chẳng xa.
Phật tiền ngày bạc lân la,
Đăm đăm nàng cũng nhớ nhà khôn khuây.
Nghe tin nở mặt nở mày,
Mừng nào lại quá mừng này nữa chăng?
Từ phen chiếc lá lìa rừng,
Thăm tìm luống những liệu chừng nước mây.
Rõ ràng hoa rụng hương bay,
Kiếp sau họa thấy kiếp này hẳn thôi.
Minh dương đôi ngả chắc rồi,
Cõi trần mà lại thấy người cửu nguyên!
Cùng nhau lạy tạ Giác Duyên,
Bộ hành một lũ theo liền một khi.
Bẻ lau vạch cỏ tìm đi,
Tình thâm luống hãy hồ nghi nửa phần.
Quanh co theo dải giang tân,
Khỏi rừng lau đã tới sân Phật đường.
Giác Duyên lên tiếng gọi nàng,
Buồng trong vội dạo sen vàng bước ra.
Trông xem đủ mặt một nhà:
Xuân già còn khỏe huyên già còn tươi.
Hai em phương trưởng hòa hai,
Nọ chàng Kim đó là người ngày xưa!
Tưởng bây giờ là bao giờ,
Rõ ràng mở mắt còn ngờ chiêm bao!
Giọt châu thánh thót quẹn bào,
Mừng mừng tủi tủi xiết bao là tình!
Huyên già dưới gối gieo mình,
Khóc than mình kể sự tình đầu đuôi:
Từ con lưu lạc quê người,
Bèo trôi sóng vỗ chốc mười lăm năm!
Tính rằng sông nước cát lầm,
Kiếp này ai lại còn cầm gặp đây!
Ông bà trông mặt cầm tay,
Dung quang chẳng khác chi ngày bước ra.
Bấy chầy dãi nguyệt dầu hoa,
Mười phần xuân có gầy ba bốn phần.
Nỗi mừng biết lấy chi cân?
Lời tan hợp chuyện xa gần thiếu đâu!
Hai em hỏi trước han sau,
Đứng trông chàng cũng trở sầu làm tươi.
Quây nhau lạy trước Phật đài,
Tái sinh trần tạ lòng người từ bi.
Kiệu hoa giục giã tức thì,
Vương ông dạy rước cùng về một nơi.
Nàng rằng: Chút phận hoa rơi,
Nửa đời nếm trải mọi mùi đắng cay.
Tính rằng mặt nước chân mây,
Lòng nào còn tưởng có rày nữa không?
Được rày tái thế tương phùng.
Khát khao đã thỏa tấm lòng lâu nay!
Đã đem mình bỏ am mây,
Tuổi này gởi với cỏ cây cũng vừa
Mùi thiền đã bén muối dưa,
Màu thiền ăn mặc đã ưa nâu sồng.
Sự đời đã tắt lửa lòng,
Còn chen vào chốn bụi hồng làm chi!
Dở dang nào có hay gì,
Đã tu tu trót quá thì thì thôi!
Trùng sinh ân nặng bể trời,
Lòng nào nỡ dứt nghĩa người ra đi?
Ông rằng: Bỉ thử nhất thì,
Tu hành thì cũng phải khi tòng quyền.
Phải điều cầu Phật cầu Tiên,
Tình kia hiếu nọ ai đền cho đây?
Độ sinh nhờ đức cao dày,
Lập am rồi sẽ rước thầy ở chung.
Nghe lời nàng cũng chiều lòng,
Giã sư giã cảnh đều cùng bước ra.
Một nhà về đến quan nha,
Đoàn viên vội mở tiệc hoa vui vầy.
Tàng tàng chén cúc dở say,
Đứng lên Vân mới giãi bày một hai.
Rằng: Trong tác hợp cơ trời.
Hai bên gặp gỡ một lời kết giao.
Gặp cơn bình địa ba đào,
Vậy đem duyên chị buộc vào cho em.
Cũng là phận cải duyên kim,
Cũng là máu chảy ruột mềm chớ sao?
Những là rày ước mai ao,
Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình!
Bây giờ gương vỡ lại lành,
Khuôn thiêng lừa lọc đã dành có nơi.
Còn duyên may lại còn người,
Còn vầng trăng bạc còn lời nguyền xưa.
Quả mai ba bảy đương vừa,
Đào non sớm liệu xe tơ kịp thì.
Dứt lời nàng vội gạt đi:
Sự muôn năm cũ kể chi bây giờ?
Một lời tuy có ước xưa,
Xét mình dãi gió dầu mưa đã nhiều.
Nói càng hổ thẹn trăm chiều,
Thà cho ngọn nước thủy triều chảy xuôi!
Chàng rằng: Nói cũng lạ đời,
Dẫu lòng kia vậy còn lời ấy sao?
Một lời đã trót thâm giao,
Dưới dày có đất trên cao có trời!
Dẫu rằng vật đổi sao dời,
Tử sinh phải giữ lấy lời tử sinh!
Duyên kia có phụ chi tình,
Mà toan sẻ gánh chung tình làm hai?
Nàng rằng: Gia thất duyên hài,
Chút lòng ân ái ai ai cũng lòng.
Nghĩ rằng trong đạo vợ chồng,
Hoa thơm phong nhị trăng vòng tròn gương.
Chữ trinh đáng giá nghìn vàng,
Đuốc hoa chẳng thẹn với chàng mai xưa.
Thiếp từ ngộ biến đến giờ.
Ong qua bướm lại đã thừa xấu xa.
Bấy chầy gió táp mưa sa.
Mấy trăng cũng khuyết mấy hoa cũng tàn.
Còn chi là cái hồng nhan,
Đã xong thân thế còn toan nỗi nào?
Nghĩ mình chẳng hổ mình sao,
Dám đem trần cấu dự vào bố kinh!
Đã hay chàng nặng vì tình,
Trông hoa đèn chẳng thẹn mình lắm ru!
Từ rày khép cửa phòng thu,
Chẳng tu thì cũng như tu mới là!
Chàng dù nghĩ đến tình xa,
Đem tình cầm sắt đổi ra cầm cờ.
Nói chi kết tóc xe tơ,
Đã buồn cả ruột mà dơ cả đời!
Chàng rằng: Khéo nói nên lời,
Mà trong lẽ phải có người có ta!
Xưa nay trong đạo đàn bà,
Chữ trinh kia cũng có ba bảy đường,
Có khi biến có khi thường,
Có quyền nào phải một đường chấp kinh.
Như nàng lấy hiếu làm trinh,
Bụi nào cho đục được mình ấy vay?
Trời còn để có hôm nay,
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời.
Hoa tàn mà lại thêm tươi,
Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa.
Có điều chi nữa mà ngờ,
Khách qua đường để hững hờ chàng Tiêu!
Nghe chàng nói đã hết điều,
Hai thân thì cũng quyết theo một bài.
Hết lời khôn lẽ chối lời,
Cúi đầu nàng những vắn dài thở than.
Nhà vừa mở tiệc đoàn viên,
Hoa soi ngọn đuốc hồng chen bức là.
Cùng nhau giao bái một nhà,
Lễ đà đủ lễ đôi đà xứng đôi.
Động phòng dìu dặt chén mồi,
Bâng khuâng duyên mới ngậm ngùi tình xưa.
Những từ sen ngó đào tơ,
Mười lăm năm mới bây giờ là đây!
Tình duyên ấy hợp tan này,
Bi hoan mấy nỗi đêm chầy trăng cao.
Canh khuya bức gấm rủ thao,
Dưới đèn tỏ rạng má đào thêm xuân.
Tình nhân lại gặp tình nhân,
Hoa xưa ong cũ mấy phân chung tình.
Nàng rằng: Phận thiếp đã đành,
Có làm chi nữa cái mình bỏ đi!
Nghĩ chàng nghĩa cũ tình ghi,
Chiều lòng gọi có xướng tùy mảy may.
Riêng lòng đã thẹn lắm thay,
Cũng đà mặt dạn mày dày khó coi!
Những như âu yếm vành ngoài,
Còn toan mở mặt với người cho qua.
Lại như những thói người ta,
Vớt hương dưới đất bẻ hoa cuối mùa.
Khéo là giở nhuốc bày trò,
Còn tình đâu nữa là thù đấy thôi!
Người yêu ta xấu với người,
Yêu nhau thì lại bằng mười phụ nhau!
Cửa nhà dù tính về sau,
Thì còn em đó lọ cầu chị đây.
Chữ trinh còn một chút này,
Chẳng cầm cho vững lại giày cho tan!
Còn nhiều ân ái chan chan,
Hay gì vầy cánh hoa tàn mà chơi?
Chàng rằng: Gắn bó một lời,
Bỗng không cá nước chim trời lỡ nhau.
Xót người lưu lạc bấy lâu,
Tưởng thề thốt nặng nên đau đớn nhiều!
Thương nhau sinh tử đã liều,
Gặp nhau còn chút bấy nhiêu là tình.
Chừng xuân tơ liễu còn xanh,
Nghĩ rằng chưa thoát khỏi vành ái ân.
Gương trong chẳng chút bụi trần,
Một lời quyết hẳn muôn phần kính thêm!
Bấy lâu đáy bể mò kim,
Là nhiều vàng đá phải tìm trăng hoa?
Ai ngờ lại họp một nhà,
Lọ là chăn gối mới ra sắt cầm!
Nghe lời sửa áo cài trâm,
Khấu đầu lạy tạ cao thâm nghìn trùng:
Thân tàn gạn đục khơi trong,
Là nhờ quân tử khác lòng người ta.
Mấy lời tâm phúc ruột rà,
Tương tri dường ấy mới là tương tri!
Chở che đùm bọc thiếu chi,
Trăm năm danh tiết cũng vì đêm nay!
Thoắt thôi tay lại cầm tay,
Càng yêu vì nết càng say vì tình.
Thêm nến giá nối hương bình,
Cùng nhau lại chuốc chén quỳnh giao hoan.
Tình xưa lai láng khôn hàn,
Thong dong lại hỏi ngón đàn ngày xưa.
Nàng rằng: Vì mấy đường tơ,
Lầm người cho đến bây giờ mới thôi!
Ăn năn thì sự đã rồi!
Nể lòng người cũ vâng lời một phen.
Phím đàn dìu dặt tay tiên,
Khói trầm cao thấp tiếng huyền gần xa.
Khúc đâu đầm ấm dương hòa,
Ấy là hồ điệp hay là Trang sinh.
Khúc đâu êm ái xuân tình,
Ấy hồn Thục đế hay mình đỗ quyên?
Trong sao châu nhỏ duềnh quyên,
Ấm sao hạt ngọc Lam điền mới đông!
Lọt tai nghe suốt năm cung,
Tiếng nào là chẳng não nùng xôn xao.
Chàng rằng: Phổ ấy tay nào,
Xưa sao sầu thảm nay sao vui vầy?
Tẻ vui bởi tại lòng này,
Hay là khổ tận đến ngày cam lai?
Nàng rằng: Ví chút nghề chơi,
Đoạn trường tiếng ấy hại người bấy lâu!
Một phen tri kỷ cùng nhau,
Cuốn dây từ đấy về sau cũng chừa.
Chuyện trò chưa cạn tóc tơ,
Gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông.
Tình riêng chàng lại nói sòng,
Một nhà ai cũng lạ lùng khen lao.
Cho hay thục nữ chí cao,
Phải người tối mận sớm đào như ai?
Hai tình vẹn vẽ hòa hai,
Chẳng trong chăn gối cũng ngoài cầm thơ.
Khi chén rượu khi cuộc cờ,
Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên.
Ba sinh đã phỉ mười nguyền,
Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy.
Nhớ lời lập một am mây,
Khiến người thân thích rước thầy Giác Duyên.
Đến nơi đóng cửa cài then,
Rêu trùm kẻ ngạch cỏ len mái nhà,
Sư đà hái thuốc phương xa,
Mây bay hạc lánh biết là tìm đâu?
Nặng vì chút nghĩa bấy lâu,
Trên am cứ giữ hương dầu hôm mai.
Một nhà phúc lộc gồm hai,
Ngàn năm dằng dặc quan giai lần lần.
Thừa gia chẳng hết nàng Vân,
Một cây cù mộc một sân quế hòe.
Phong lưu phú quý ai bì,
Vườn xuân một cửa để bia muôn đời
Ngẫm hay muôn sự tại trời,
Trời kia đã bắt làm người có thân.
Bắt phong trần phải phong trần,
Cho thanh cao mới được phần thanh cao.
Có đâu thiên vị người nào,
Chữ tài chữ mệnh dồi dào cả hai,
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Đã mang lấy nghiệp vào thân,
Cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa.
Thiện căn ở tại lòng ta,
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.
Lời quê chắp nhặt dông dài,
Mua vui cũng được một vài trống canh.

Đinh ninh hai mặt một lời song song (450)

Cầm như chẳng đậu những ngày còn xanh (680)

Đưa người cửa trước rước người cửa sau (946)

The Tale of Kiều

Translated by Vương Thanh

Within a hundred-year lifespan in this earthly world,
Genius and Destiny have a tendency to oppose each other.
A turbulent mulberry-field-covered-by-sea period had passed.
The things that we saw still deeply pain our hearts.
It’s not strange that beauty may beget misery.
The jealous gods tend to heap spites on rosy-cheeked beauties.
Turning scented pages of an old volume under an oil lamp,
I started reading a long-ago tale of love and romance.
It was during the Chia-Ching’s rule of the Ming dynasty.
The two capitals were stable; peace reigned in the country.
There was a respectable townsman with surname Vương.
Of modest wealth, he belonged to the middle class of society.
He had a son, the youngest, named Vương Quan,
to carry on the family lineage of Confucian scholars.
The first-borns were two beautiful daughters.
Thúy Kiều the eldest, Thúy Vân the younger.
Apricot slender in frame, snow pure in spirit.
Each to her own charms, but both girls were perfect.
Vân’s beauty was very remarkable.
Her eyebrows—full crescent arcs, her moonlit face—oval.
Jades tingled in her voice; flowers bloomed from her smile.
Her speech: educated, chaste and refined.
Clouds yielded to her hair’s lustrous shine and flow.
Snow ceded to the silky whiteness of her skin’s glow.
Kiều, the eldest, was especially witty and charming.
Her talents and beauty even surpassed her sister.
Her eyes: soul-deep liquid pools of autumn lake water.
Her eyebrows: silhouettes of mount’n crests in spring.
Flowers envied her captivating looks.
Willows grieved at her youthful freshness.
One smile could rock a fortress and two a nation.
Other girls might have comparable talents,
but none could compare to her beauty’s perfection.
Endowed with intelligence gifted by the gods,
music, painting, poetry, and singing were her accomplishments.
Well versed in music theory and the art of the moon lute,
she composed a long music piece, named “Thankless Fate”,
about the life of an ill fated beauty,
that would move the hearts of her listeners to pity.
Nobly elegant and multi-talented were the two sisters.
Although they both had reached the age of marriage,
they stayed at home quietly behind closed curtains and drapes,
not heeding the comings and goings
of the bees and butterflies
from the eastern wall nearby.
Like a sparrow moving back and forth on a spindle,
spring days came and went ever so quickly.
Already it was more than sixty days into the season.
Young grass stretched a fresh greenness to the far horizon.
On the pear branches, sprinkled a few white flowers.
It’s Qingming day in March when the tombs of loved ones
are visited and cleaned, and the festival,
“Treading on the Grass”, is a celebration of spring.
Near and far, young people were eager to go out on a walk.
The two sisters also prepared for their spring day outing.
The streets were full of well-dressed scholars and fair maidens.
Horses and carriages moved unceasingly like water.
The roads were jam-packed with people.
As the two sisters came up to the burial mounds,
ashes of golden rolls and paper money,
scattered by the wind, lay all over the grounds…
Gradually, the sun moved to the West.
The sisters wistfully headed for home.
Pacing leisurely alongside a streamlet,
the scenery was painting-like delicate.
Here, the water curved around a bend.
There, a little bridge across the waters, at the far end.
Suddenly, a lowly mound of earth on the trailside appeared,
where the sad-looking grass looked half yellow, and half green.
Kiều asked, “Why is it that in the Qingming festival,
there’s no incense for this burial grave?”
Vương Quan, the youngest brother, replied:
“‘Tis the grave of Đạm Tiên, once a well-known songstress.
She’s renowned for her talents and beauty.
Outside her door, there was no lack of butterflies and bees.
But the fate of a beauteous woman has ever been fragile.
In the mid of her blooming youth, the heavenly fragrant flower
had departed from this world forever.
There was a man from a faraway place.
Attracted by her fame, he wanted to meet her.
The love boat’d just arrived in the harbor,
but the brooch already broken, the vase shattered.
Her empty room, lifelessly cold and silent.
Green moss already started to cover
the traces of horses and carriages of her admirers.”
The man shed tears and cried:
“How regretful that we are not destined for each other.
If we cannot in this lifetime be together,
here’s a token of love to inspire Fate
to let us meet in some future lives and become heart-mates.”
He then bought a rosewood coffin and arranged a lavish funeral.
Countless sunrises and sunsets since then had passed.
Her grave seldom saw any visitor as it was ownerless!
Kiều’s heart was already filled with some prior melancholy.
After hearing the story, her pearl teardrops started to fall profusely.
“Alas! How painful is the destiny of a woman!
It’s said that an unhappy fate is our common lot.
Alas! How pitiless the Creator is!
To lay waste to a maiden’s youth and wither her beauty.
When alive, she’s the wife of many a man.
When dead, she becomes a ghost with not a single husband!
Where are her ardent lovers now?
Where are those beauty-craving admirers?
As there’s no one to think of her,
I will burn a few incense sticks.
Call it a meeting of sympathetic hearts on the road.
Hopefully, she in the underworld will know.”
She muttered prayers in tones high and low.
Then made a bow before leaving the grave.
Under the twilight, the grass was withered.
The wind blew lightly through the shivering weeds.
She pulled down a silver brooch from her hair.
And carved on the tree a four-line, three-rhyme stanza.
Then, as if falling into a state of enchantment,
she stood motionless and lost herself in thought.
Her lovely face turned sad and pensive.
Immersed in sorrow, streams of pearly tears kept falling.
Vân said, “My sister, you are ridiculous
to have spare teardrops to weep for people of long ago.”
Kiều replied, “Since time immemorial,
the cruelty of Fate has never spared any woman.
Just thinking of this makes me grieve.
Seeing her lying there, I wonder what’s in store for my future?”
Quan cut in, “My dear sister,
Each line you speak gets harder and harder on the ears.
The atmosphere here is spirit-heavy and gloomy.
Evening shadow descending and the way home still far.”
Kiều said: “Those talented elites,
Their bodies may perish, but their spiritual essences will persist.
Who knows if kindred souls will not together meet?
Wait a little while, she may show herself soon.”
The words barely spoken with no forthcoming reply
when a strong whirlwind suddenly from nowhere arose.
Violently, it shook the trees, causing flowers and leaves to fall.
And threw whiffs of perfume in the air.
Following the path the whirlwind took,
they saw fresh and clear footprints on the moss.
On seeing this, everyone was a little terrified.
Kiều spoke: “This’s the power of true faith and trust.
Sympathetic souls are bound to meet each other.
If we’re to be sisters, care not that we are from different worlds.”
In heartfelt gratitude to Đạm Tiên for showing her presence,
Kiều added to the recent verses a few more lines.
Her sensitive heart was full of feelings and inspiration.
On the foot of the tree, an old-style poem was inscribed.
While half-wanting to stay, half-wanting to leave,
a sweet melody from somewhere approached near.
Seemed to be a young scholar riding on a horse,
at a leisurely pace with hand loosened on the reins.
Half a pocket of dreamer’s moon and poet’s wind.
With a couple of pageboys following him.
His coat had a light scent of fresh grass,
its hue was that of the blue sky.
His horse was the color of snow-white.
From afar, he had seen their faces.
He dismounted and walked towards them.
As the scholar’s shoes moved over the grass meadow,
the whole area seemed to be jade branches with gems’ glow.
Quan knew him and came forward to greet.
The two beauties, from maidenly shyness, behind the flowers, hid.
Actually, he’s not really a stranger.
He’s Kim Trọng, a descendant of a noble line.
His family’s wealthy, his genius well-recognized.
Famed for his literary skill, endowed with god-given intelligence.
He’s blessedly gifted and extraordinarily handsome.
When at home, he’s kind and courteous.
When going out, he’s winsome and generous.
In fact, he lived in the same vicinity
and was a schoolmate of Vương Quan.
Having long heard that his neighbor
has two beautiful daughters,
like the two Kiều of olden times,
locked up in the Bronze Sparrow Tower.
Only a few houses apart, but mountains and rivers lie in between.
For quite some time, his heart’s filled with love and dreams.
A fortunate day to finally meet these angels.
He’s satisfied to see the heavenly fragrant flowers.
From afar, he had seen their figures.
Spring orchid and autumn daisy,
both are heart-captivating beauties.
A meeting between a national beauty and a genius.
Inwardly, they have fallen in love with each other,
but outwardly, still showing shyness and reserve.
His mind hazy as if half-awake, half in a dream.
Staying long not suitable, but leaving so difficult.
The evening light seemed to hasten the parting’s sadness.
The scholar already on the horse and moving away,
the beauty’s still gazing for a long while afterward.
Under the bridge, the streamlet’s crystal clear water flowed.
By the bridge, willows swayed gracefully in the evening shadows…
When Kiều returned home to her maiden chamber,
the sun had set behind the mount’n, the town’s dusk gongs
had sounded. The slanted moon peeps through the window.
Golden moonlight rippled on the water.
The terrace filled with the trees’ shadows.
Camellia tree drooped its flowers over the neighbor’s house.
The dewdrops hung heavily on the swaying branches.
Alone by herself, gazing at the moon,
Kiều’s heart’s filled with recent events and faraway anxieties:
“If a person’s life has such an ending,
a lavish city life is but a life wasted.
Whence he came and to what end that we should meet each other?
In this life, will there be some chance for us to be together?”
With a heart full of hundreds of threads of feelings,
Kiều composed a beautiful poem to express her state of being.
As the waning moon showed its slanted shape through the curtain,
leaning against the sill, Kiều fell into a slumber.
Suddenly, out of nowhere, appeared a young and beautiful damsel.
She looked quite graceful with striking elegance.
Her face infused in mist, her skin white like snow.
Small golden lotus feet seemed to glide on the ground.
Sometimes coming closer, sometimes moving farther away…
In joyful surprise, Kiều welcomed her:
“Coming from the fairyland, which astray path leads you here?”
She replied: “Those of the same temperament and situation
We had met just earlier today, have you already forgotten?
My poor abode is westward of your house.
Above it is a bridge, with water flowing underneath.
My deep thanks for your sympathetic heart.
And for your beautiful verses like gold and pearls.
I told our league’s chief about you.
He told me your name’s also in the ‘Heartbreaking Destiny’ list.
It’s predestined that we should meet.
We are people of the same league, of the same boat!
Here’s ten new poetry themes that’s just posted.
Fairy verses will need your skill with the flower pen.”
Looking over the themes, Kiều consented.
Her fairy hand danced rapidly over the paper,
completing the ten poems in a flash.
After reading the poems, the girl silently praised:
“A beautiful heart with extraordinary poetic skill.
If these poems are in the ‘Heartbreaking Destiny’ book,
she will win the first-prize trophy, yielding to none.”
At the doorway, the girl had turned to leave,
but Kiều still tried to keep her to stay for more heart-to-heart.
When the wind from somewhere suddenly blew on the curtain,
Kiều woke up and realized she was in a dream.
Looking about for the girl but she’s neither here nor there.
Although her fragrance still seemed to linger in the air.
All alone, reflecting on this and that in the late night,
she thought of her distant future and became terrified!
A leaf swept by the wind, a flower drifting in the water.
“Would that be my fate in this life?”, she kept mulling over.
Endless waves of innermost feelings swamp her heart.
As she reflected on life’s paths, she started to sob.
Her crying reached her mother’s chamber.
Who woke up and asked, “What’s the matter?
Why are you still up at night,
and your flower face wet with tears?”
Kiều replied: “Your little daughter
hasn’t yet repaid filial duties to Father and Mother.
This afternoon, we visited Dam Tien’s grave.
Then tonight, I saw her in a dream.
Mother, what’s the ‘Heartbreaking Destiny’ book about?
And those sad themes she gave me to compose poems for.
Based on what happened in the dream,
I think my future will be nothing but dismal.”
Mother taught, “What groundless, absurd dreams!
Why because of nothing put worries and distress into your heart.”
Kiều listened to her mother’s counsel and stopped grieving.
Hardly had sorrow left, she began to think of love.
Outside the window, orioles were gently chirping.
On the side wall, the catkin flew over to neighbor’s house.
The moon casted its slanted shadow on the veranda.
All by herself with inmost thoughts abound, she felt so alone.
It’s well known that for those who are romantics,
who could unravel the threads of love in their hearts?
Since he returned home from the chance meeting,
she was constantly in his thoughts and his feelings.
The more he tried to shake off sorrow, the more it grows.
Like three autumns compressed in a day, it was drearily slow.
Heavy drapes shrouded her window like a wall of clouds.
Each night, he dreamed of a glimpse of her at her house.
A month had already passed by.
Depression filled his heart.
He yearned to see her face but could not.
His study room had the cold feel of metal.
Ink brush tips dried, lute strings out of tune.
A light wind blew through the blinds, creating a nostalgic melody.
Fragrance aroused longing, tea lacked its usual taste.
If it’s not predestined love for three lives,
why such heavenly beauty to tease one’s heart?
Feeling wistful for the special place of first meeting her,
he left his house hurriedly to go there.
The place now covered with lush green grass.
Clear water flowed under the bridge,
but nothing else about her to see!
The evening breeze seemed to invoke melancholy.
The lonely reeds swaying in mocking affirmation.
A sudden desire to see her filled his heart.
He hurriedly headed towards the Blue Bridge to her house.
Deep and austere-looking, with closed gates and high walls.
So ended the chance of seeing and talking with her.
Leaves of willows drooping, forming a natural curtain.
An oriole chirped mockingly from a tree branch.
Behind several closed gates, somewhere was her chamber.
The front yard was filled with fallen flowers,
but she’s nowhere to be seen.
He stood there for a long while, then strolled around.
Suddenly he saw: behind the backyard, there’s a house.
It belonged to Việt Ngô, a businessman.
The owner’s away and the house’s empty.
He rented it as a student from another town.
With his lute, books and belongings, he moved into the place.
The landscaping’s in a good state with grass, rocks, and trees.
A terrace named “View Thúy” in golden letters still fresh.
Joyful of such a happy coincidence,
He wished, “It must be Love ordained by Heaven.”
From his room window,
he kept watching the eastern wall each day.
So near to her, yet it seemed like ten thousand miles away.
For the fairy cave was closed even to the wind.
It’s now two full moons since he’d moved in.
And yet, not even, of her shadow, a single glimpse.
One serene day, looking over the wall,
he saw a graceful figure flitting by the peach tree.
He put down his lute, tidied his dress, and rushed out.
The perfume still lingered strongly, but she was gone.
He walked around the wall.
On the peach tree lay a silver hair brooch.
He stretched his hand and took it home.
“From which maiden’s chamber came this?
It must be she to have this precious thing.
If not a predestined love, it wouldn’t be this easy
to fall into one’s hands!”
Lying sleepless, he kept fondling the brooch.
It still had her lingering scent…
At early dawn, Kim saw her, when the fog’s just cleared.
By the wall, she seemed a little puzzled as she searched far and near.
Kim has been waiting for her to appear all night.
He raised his voice over the wall to sound out her mind:
“A silver brooch I’ve just found. How would one know,
for the pearl to be returned, where’s Union Town?”
From the other side, Kiều replied: “I’m grateful
for a gentleman’s heart that doesn’t care for dropped things.
The brooch’s worth only a few farthings.
But the noble-heartedness of a gentleman is highly esteemed.”
Kim replied: “We are close neighbors.
Just next door and not at all distant strangers.
A chance fortune for me to find a lost brooch
to compensate for the sorrow in my heart all this time.
It’d been so long for me to wait for this day. Please stay awhile
to converse and let us get to know one another better.”
He hurriedly went back and take a few things from his room.
A velvet piece of cloth with two golden bracelets from his heirlooms.
With a ladder, he stealthily climbed over the wall.
Is she not the very person he met that day!
On recognizing him, she became shy and a little embarrassed.
He gazed at her, while she shyly bowed her head.
Kim said: “Since our chance encounter at the festival,
My heart’s been longing for you all this time.
Lovesickness’s wearing my body thin.
If I just wait, who knows if there would be a today!
A full month already passed by since we met,
I had to dare for a chance to see and talk with you.
And now, do please grant me this:
Would a noble pedestaled mirror shine on a humble duckweed?”
After a while, she hesitantly replied:
“My family’s poor but our ways are snow-pure.
Even if two persons are in love with one another,
Its outcome will depend on father and mother.
I’m grateful for your affection.
I’m but a child and do not know really what to reply.”
Kim said: “Yesterday’s windy, tomorrow may be rainy.
A spring day like this does not, by any chance, come easy.
Even if you do not consider my infatuation,
it’s bad for me but is it of use to anyone?
We could first bind our affection.
And then form a plan of action.
Even if God does not take pity on our love,
We will dare to let go of our spring of youth in this life.
If your heart insists on being so strict,
my efforts for your love, would it not be very wasted?”
Quietly listening to his sweet words, gentle like a lullaby,
feelings of love reflected in the shyness of her eyes.
She said: “This’s a new and strange day.
Respecting your feelings for me,
my heart cannot bear to withstand your affection.
As I have received love from a true-hearted gentleman,
you have my golden vow of faithful love henceforth.”
On hearing her words, the anxiety knots in Kim’s heart were gone.
He took out the brooch, pink cloth and put them into her hands.
Saying: “A lifetime of our relationship starts from this day.
These are the tokens to mark our love.”
In her hand was already a velvet cloth, and a silk fan.
With her hairpin, they immediately exchanged gifts.
Their love vows were scarcely spoken,
when from the back of the house, voices were heard.
Hurriedly they left, brushing against leaves and flowers.
He returned to his study room, and she departed from her chamber.
Since they shared their feelings for each other,
love in their hearts became deeper,
and their minds often wandered.
The Longing River, although not very wide,
each side kept thinking and waiting for the other side.
A wall lay in between with blocking snow and hiding fog.
It’s hard for them to have news of each other.
Windy days and moonlit nights gradually passed by.
With summer’s lush green, spring was over.
Today’s birthday on her mother’s family side.
Her parents, brother, and sister will be going to the party.
A bustling day, dressing up and preparing for the trip.
To present a gift with sincere best wishes.
Alone by herself in the house,
Kiều thought the opportunity to meet Kim has been left for today.
She prepared delicacies and fruits in her chamber.
Then walked quickly to the dividing wall.
She just scarcely called out in a low tone his name.
To find that he was already, by the flowers, waiting.
He complained that she has been lukewarm to him.
To let their love relationship be cold for so long.
His heart’s been alternating between longings and sorrows.
Half of his head will soon become white with fog and snow.
She replied: “The wind kept me, the rain detained me.
I’m sorry for letting you down all this time.
But today, no one’s at home.
I come out here to return with gratitude your affection.”
She then walked around the garden’s miniature mountain.
At the wall’s end, there’s a gate that’s just fenced.
She rolled up her sleeves and opened the gate, then
pushed the clouds aside to see clearly the way to fairyland.
Their faces brightened as they look at each other.
Greeting wishes were said, and inquiries about health and weather.
Shoulder to shoulder, they walked back to his study room.
Conversing about poetry and their love vows by mountain and river.
On a side table, lay various ink cups and pen brushes.
Hanging on the wall was a painting of cedar trees. Their strengths
and exposure to wind and fog were expressed naturally.
As she gave praises for the brush strokes, the more she looked,
the more vibrantly fresh she found them to be.
Kim said: “The painting was drawn just a little while ago.
Please grace it with a few words to enhance its beauty.”
Her fairy hand flew quickly like the blowing wind, the falling rain.
On the painting, soon appeared a new quatrain.
Kim praised: “Your thoughts flow in gems.
Even Miss Ban, Miss Tạ are not equal to that!
If in previous lifetimes, had I not done a lot of good things,
I would not have the happiness of being together with you.”
She replied: “Just from a hidden glance of your face,
I think that if you will not become a royal court’s member,
then at least you will be an honored official.
As for me, my fate’s thin like a grasshopper.
Don’t know if God will grant us a future together.
I remembered when I was young and naive,
there was a fortuneteller who said to me:
‘When talent and beauty outwardly exudes in full glamour,
An unhappy fate’s in store for its owner.’
Looking at you and now thinking of me,
One’s thick, one’s thin, should we really be together?”
Kim replied: “Destiny give us our chance encounter.
Since ancient times, stories of human willpower
overcoming their fates are many.
If we face unsurmountable difficulties
then we will dare to risk our lives.”
They talked about many big and small things.
Hearts in love, feeling light and happy with several drinks.
The joyous day’s too short, not even a full hand’s size.
The sun already set beyond the west sky.
It then seemed not quite proper to stay overly long.
She reluctantly said goodbye and headed for home.
On arriving home, she heard the news:
Her parents still at the party and will not return for the night.
She let down her room’s door curtain,
then walked hurriedly through the night garden.
The moon, shining on the treetops, casted thick and thin shadows.
The oil lamp in Kim’s study room weakly flickered…
Resting against a table, Kim started to doze.
Half awake, half drunk with wine and love.
Her lotus footsteps echoed in his sleep.
The moonlight waned, the pear flower approaching near.
Still wistful for a mountain fairy’s love for a human king,
Kiều’s sudden arrival appeared to be in a loving dream.
Kiều said, “In the empty silence of the night,
‘cause of flower I have to dare a path to find flower.
Now, we see each other, face-to-face, clearly.
Who knows if some tomorrow, it will not be just a dream?”
Kim was overjoyed, and with ceremony, he invited her in.
He put more oil in the lotus lamp, and burned some incense.
Then, they together composed the love vows onto paper.
With the silver knife, she cut and give him strands of her hair.
The moon was shining brightly in the sky.
They spoke their vows together as if of one mind.
Then they asked many little things in the other’s heart.
And promised for their entire life to love and be faithful to each other.
As they drank and talked into the night,
he became aroused by her fragrance and her mirror’s reflection.
Kim said, “Gentle breeze in a clear moonlit night.
For a long time, there’s still in my heart a little unsatisfied.
I have not yet brought the jade pestle to the Blue Bridge.
I’m afraid it may sound improper, this wish?”
She replied, “Like the stories of red marriage-binding threads,
a vow’s sufficient to bind us to each other.
Just don’t ask for anything indecent.
Other than that, I would not regret obliging you anything.”
Kim said, “I heard of your famous talent at the moon lute.
If my Zhong Ziqi ears can have the pleasure of hearing you play.”
She replied, “Just a small talent, of little worth.
But since you ask, I will gladly obey.”
On the wall, a moon lute’s already hanging. Kim hurriedly
took it down, and raised it to the level of his eyebrows.
Kiều said, “This’s just a petty and private talent of mine.
Your high regards make my heart feels burdened and surprised.”
She started with the tuning of the lute.
Adjusting the four strings to their musical tone scales.
Whence the melody that revives the Han, Chu battlefields,
the sounds of steel swords clashing can be heard.
Whence the melody of Ssu-Ma’s Love Plea for Phoenix,
isn’t there a tinge of bitterness and sorrow?
Here’s Kuang-Ling melody composed by Chi Kang.
Its music: flowing like a river, floating like the clouds.
Here’s Chao-Chun’s melody on crossing the country’s border.
Half’s longings for the king, half’s for her home.
Clear like the sound of a crane flying by.
Thick like the waterfall in the middle of its descent.
Unhurried like a gentle breeze passing outside the door.
Quick and hurried like it’s raining hard and heavy.
The oil lamp sometimes bright, sometimes dark.
Making the person sitting there also feels sad.
Sometimes he rested his elbows on his knees.
Sometimes he bowed his head.
Sometimes his insides felt all twisted up.
Sometimes his eyebrows curled up in a frown.
He said, “It’s good, exceedingly good.
But it’s so full of bitterness and sorrow.
Why play such a mournful piece
to make your heart heavy and the listener’s unsettled.”
Kiều replied, “A bad habit I’m accustomed to.
Sad or joyous, it’s my endowed nature, what can I do!
But your words are golden advice, I will keep them in my heart.”
Kim said: “Please do try to make it less bitter and distressful.”
Her flower scent became increasingly fragrant in the night.
Gazing into her sparkling eyes, his love turned into fire.
Waves of desire swept through his heart.
As he cuddled her, his growing lust began to show.
Kiều said, “Don’t treat our love as a game.
Please stand away from me and let me finish my say.
Nothing so precious about a mere peach blossom flower
The peach garden doesn’t dare to fence itself from the blue birds.
But as you want me to be your future wife,
the rules of good-wife ethics put chastity first.
If a woman’s easy with granting sexual favors,
then who would ever want to marry her.
Love relationship’s not a temporary eat-then-leave place.
The chastity of a lifetime, how can one forsake it in a day!
Think of notable love stories from the past to the present.
Which couples are better matched than Tsui and Chang.
Pre-marriage sex had destroyed their love for each other.
She obliged him too much, so he got tired of her.
Even while they were together and passionately in love,
he looked down on her in his heart.
the West Chamber grows cold with broken vows,
turning an affectionate love into a shameful one.
If a lady fights to protect her chastity against her future husband,
when they’re married, she’d feel ashamed, and because of whom?
Please! Why hurry in making demands for sexual pleasure.
While I’m alive, I promise one day you will get your due.”
Upon hearing her sweet and virtuous words,
she gained his respect to the fullest.
As the silver moonlight turned pale along the roof eaves,
they heard someone urgently calling from outside the front gate.
She hurried back to her chamber,
while Kim rushed across the peach flower yard.
As soon the brushwood gate got opened,
a young family servant came in with a letter from home,
and brought news of Kim’s uncle’s death while living abroad.
Kim’s father bade him to go to Liao-Yang,
a distant land beyond the hills and valleys,
to bring back his uncle’s remains and help in the obsequies.
The news completely astounded Kim.
He quickly went to Kiều’s house,
to tell her in detail the entire story
of his uncle’s death, his duties in the family mourning,
and his feelings on being far away:
“We’ve only been a few times together.
Yet now, we have to part from each other.
No chance for us yet to tie the marriage silk threads,
but the moon that we exchanged our love oaths by,
will always be up there, watching us from the far sky.
When I’m thousands of leagues away,
each day without you will be like three winters!
Alas! When will the threads of my grief be unraveled!
Please do take precious care of yourself, my love!
So I, at the world’s ends, can be at ease.”
On hearing those words, her heartstrings entangled in knots.
Mood uncertain, she expressed her feelings and thoughts:
“The god of nuptials, why does he hate us so!
The joy of union not yet felt, the sorrow of parting already suffered.
Together, we made a sacred oath. Though my hair
will turn gray one day, my love for you will always stay.
It matters not if I have to wait months and years.
I only grieve for your journey’s hardships.
We had pledged to each other a unaminous heart.
This life, I will never play my lute abroad another man’s boat.
As long as mountains and rivers still exist,
come back, remembering her who’s with you today.”
Lingering hands in hands, not wanting to part
till the sun stood directly above the roof.
Each footstep taking them farther apart,
each farewell inciting streams of tears.
In haste, Kim saddled his horse and tied his bags.
They parted ways, with their grief split into half.
Feeling sad as he looked at the foreign landscape.
On the tree branches, many cuckoos gathered.
At the sky’s horizon, only some swallows.
Grief for him, who journeys through wind and rain.
Each day, longings of love weighed down the heart.
While she was still standing against the west porch,
her heartstrings twisted like entangled silk threads.
Through the window, she gazed at the mists and beyond.
She saw a washed-out flower; a willow gaunt and pale yellow.
Agitated, she paced back and forth in the house
when the party attendees returned from the birthday feast.
Exchanges about health and such were barely started
when burst in a noisy bunch of bailiffs.
Some holding cudgels, others wielding long knives.
A mob of “buffalo-headed”, “horse-faced” fiends
rushing around like berserks.
They put cangues on the old man and his young son.
And tied the two together with a cruel rope.
Like a bunch of green flies buzzing all around the house,
they smashed the workbaskets and shattered the looms.
They sacked the household thoroughly clean
of jewelry, finery and personal things,
to fill up their pockets of greed.
From nowhere calamity had struck, but who had caused it all?
Who had set the snare and sprung the trap?
Upon inquiry, it was later learned
some rogue of a raw silk seller
brought a charge against Kiều’s father.
The whole household was taken aback with alarm.
Cries of innocence shook the earth,
the case’s injustice dimmed the clouds.
All day, they kneeled and begged for justice and mercy.
But deaf ears have no pity, and cruel hands only blows.
Father and son were hanged upside down on the beam.
Even rocks would have broke, much less men.
Their faces looked painful and frightened.
This wrong can only be appealed to the faraway heaven.
Today shows no strange behavior of those lawmen
to wreak dire havoc on families just for the sake of money.
Kiều thought: “What can I do to save my blood folks?
When calamity strikes, one must act accordingly.
A fated meeting of hearts, her parents’ birth and care labors.
Love and filial duty, which one weighs heavier?
I will put aside the vows of love.
A child must first pay the debts of birth and care.”
Her mind resolved, she then said:
“I’ll sell myself for father’s ransom money!”
There was an elderly notary surnamed Chung,
who also worked for the law-and-order bureau
but somehow has a kind heart.
Witnessing her act of filial gratitude and love,
he felt a secret compassion for her plight.
To clear the path of obstacles with payments and bribes,
he reckoned that three hundred liangs is needed.
For now, he’d have her kinsfolk freed,
and told her to provide the sum within two days or three.
Pity the child, so young and naive.
Misfortune, like a windstorm, fell upon her suddenly.
Her heart pained with parting from Kim in life and death.
But even her life and sacrifice she does not regret,
How can she regret giving up love.
Just as a raindrop does not care about its poor fate,
she will sacrifice herself to save her father,
like a blade of grass that repays three months of spring.
Matchmakers were told of her situation.
Rumors of it stirred noisy gossips near and far.
In a nearby neighborhood, there was a woman,
who brought a suitor from some distant town.
When his name asked, he answered, “Scholar Mã.”
Of his hometown, “Lin-ching district, near here.”
He looked to be over forty.
His face smooth-shaven, his clothes well groomed.
Master and servants behind came bustling in.
Led by the matchmaker into the house.
With no manners, he grabbed the best seat
while the matchmaker bade Kiều to come out.
Feeling sullen from her family’s woe and her own grief,
with each step on the floor, her tears flowed in streams.
Like a delicate creature afraid of the humidity and chilly wind,
she felt ashamed to look at flowers,
or see her face in the mirror, so brazen without shame.
The matchmaker smoothed her hair and held her hands.
Kiều has the sadness of a daisy flower,
and the slenderness of an apricot blossom.
The suitor pondered over her beauty and talents.
He asked her to play the moon lute,
and write some verses on a fan.
Many charms she had, and he relished them all.
Well pleased, he started to bargain for a deal.
He said, “To buy jade, I have come to Blue Bridge.
Please tell me how much is the bridal gift’s price.”
The broker answered: “Worth a thousand liangs of gold.
But with sudden family misfortune,
they will look to your generosity.”
They haggled the price many times over small amounts.
After a long while, a deal was struck.
The price for her: four hundred and some liangs.
All was smooth sailing after that.
As pledges, they exchanged cards
that contain the names and ages of the betrothed.
And set the dates for the delivery of bridal gifts and the wedding.
With cash ready on hand, what cannot be resolved!
Words was sent to old Chung asking for help.
At his request, old Vương can go home on probation.
Pity for the old father and his young child.
Looking at her with a distressed heart, he uttered:
“Raising a daughter, you wishes she might find
a fitting match, a worthy husband at her side.
O Heaven! Why inflict on us such calamity?
Who slandered us to tear apart our family?
These old bones of mine do not mind the ax,
but my child’s ordeal agonizes my heart.
Death occurs just once, either now or later.
I would rather die than to suffer so!”
After those words, he shed more tears.
Then tried to knock his head against the wall.
They rushed to hold him back and watched over him.
She tried to soothe him with consoling words:
“What is she worth, this daughter of yours,
who had not paid one bit her debts of birth and care.
Petitioning for the king’s pardon, Miss Ying made me feel ashamed.
How can I fall short of Miss Li who sold herself?
As a tree gets much older,
it still has to support so many branches.
If you cannot bear to let me go,
I fear a storm will destroy our family.
Rather sacrifice only me.
One flower torn, but the tree’s leaves stay green.
Whatever my fate is, I will accept.
Think of me as a blossom fallen in its early budding days.
Do not worry uselessly or entertain any wild notions in your head.
It will only wreck our family and destroy yourself.”
Her sensible words went soothingly into his ears.
Looking at each other, their eyes filled with tears.
Meanwhile, Scholar Mã had just appeared again.
After the contract got signed, the gold then changed hand.
How cruel the old moon matrimony god is!
Without selecting, he randomly ties many two persons together
as couples with his matrimony threads.
With money in one’s hand, it’s no difficult task
to sway people’s heart and turn black into white.
Old Chung exerted a lot of efforts to help out.
Gifts were presented, and the case quickly finished.
Family affairs had been, more or less, settled.
But now, drawing near is the time of the bridal hour.
Alone by herself by the midnight lamp,
with tear-soaked gown and hair weaved with sorrow:
I’m resigned to my fate, whatever it may be.
I just feel grieved for him who’d persevered in loving me.
His effort to win my love is so remarkable and touching.
But since my acceptance of his love, his life will be left dangling.
The cup of pledge wine not yet fully dried,
but now I break my oath and and betray his love.
In faraway Liao-Yang, he could never have thought
that the thread of love had been, by my own hand, cut short.
So many vows of love we gave one another.
But since my fate is like that, they’ll amount to nothing.
The oath incense would still linger to my next life.
I’ll be reborn a horse or buffalo, serving him to make amends.
Until my debt of love to him is repaid,
my heart, upon death, will turn into an unfullfiled-love-crystal,
that will not melt away when I pass to the underworld.
She was so engrossed in her intimate thoughts,
as the lamp oil burned away, and tears soaked up her handkerchief.
Thúy Vân suddenly woke up from her sleep.
Under the lamplight, she approached Kiều and solicitously inquired:
“Heaven’s scheme is capricious and ever-changing
with mulberry-field-covered-by-sea events.
For the whole family, you suffered alone, my dear sister,
the injustice of fate. But why do you stay awake the whole night?
Is there some secret that’s troubling your heart?”
Kiều answered: “My heart is weeping
for a predestined relationship that’s still not finished.
It’s embarrassing to talk about it,
but if I keep it hidden in my heart,
it would be a betrayal of trust and love.
I ask for your help, should you agree…
Please sit down and let me bow to you before I speak.”
“My bond of love with him, midway, are severed.
I’ll depend on you to rejoin the remaining silk threads.
From the time we met, I gave Kim my fan in pledge,
and we drank from the same cup of wine
when we made the vows to love each other our entire life.
Then out of nowhere, a ferocious storm struck our family.
Love and filial duty just cannot both be fulfilled.”
“You have many long days of spring ahead.
Being sisters from the same bloodline,
please take my place and redeem my pledge.
If when my bones and flesh would have turned into dust,
I will still smile with joy in Hades,
and breathe the fragrance of your happiness.
These bracelets and pledge on clouds-decorated paper
are jointly ours to keep.
When you and Kim become wife and husband
and you feel sad for a star-crossed girl,
who had vanished from this world,
then the lute and oath incense are your keepsakes.
Some day, if ever, you play the moon lute
or burn the oath incense and you see
a light breeze wafting back and forth
among the grass and the leaves,
then you know that it’s me,
your sister, coming home.
“My soul will keep holding on to the oath.
Even after death, I will try to repay him my debt of love.
In the dark underworld, I cannot be seen or heard.
Please sprinkle a cup of water for an ill-fated soul.
Now the brooch broken, the vase shattered.
Words cannot express just how much I love him.
Please convey him, the lord of my heart,
my thousand bows of regrets
that our times together, so few and so short, is only thus much.
O Why! Why is my fate brown as dirt!
Like a flower doomed to drift along the stream.
O Kim! O My dearest Kim!
This is the end! From this time onwards,
I’ll have betrayed your trust!”
Right after saying those words, she fell into a swoon.
Her breath absent, both hands cold as ice.
The parents was awakened from their deep sleep.
The entire household was astir inside and out.
They bustled about, fetching and giving her remedies.
At last, Kiều wakened, her face still wet with tears.
They asked her the reasons for her unusual behavior.
She kept on sobbing, not knowing how or what to say.
Vân then told Kiều’s secret in whispers:
“These are the bracelets, here’s the written pledge…”
Her father said, “’Cause of dad, your marriage plan is destroyed.
Well then, your pledge will be fulfilled by your sister in your stead.
Whose fault is it that young lovers must part, that my child
must now lead the life of a drifting duckweed, a wandering cloud?
Even if the stone stelae were worn out,
I shall not fail to carry out your heart’s wish.”
She made a deep bow, then said softly, “Thanks to dad,
I will thus be able to repay my debt of gratitude for his love.
Now it doesn’t matter to me to live a servant’s life.
Even if my bones are buried in some distant land, I do not care.”
Kiều’s extreme grief is hard to express while the south tower’s bell
had tolled several times throughout the night.
A nuptial carriage already arrived outside, with an orchestra
playing strings and flutes, as if to urge the loved ones to part.
She felt pained to leave them, they felt pained to stay behind.
Fallen tears penetrated the stone steps.
The pain of a silkworm forcibly separated from its silk threads.
Across the sky, ominous clouds suddenly dragged in darkness.
Blades of grass drooped, tree branches soaked with dew.
She was brought to a guest house,
where she was kept alone within the four walls.
She felt shy and afraid on this night,
but upon dwelling on her plight,
her heart became bitter and more bitter:
“A divine flower lay fallen in vulgar hands
A waste of my effort to keep it, for his sake, from rain and sunshine.
Had I known that my life would sunk this low,
I’d rather I had given my chastity to my true love.
For whom did I fence the flower from the east (spring) wind.
I make him suffer now since I had refused him.
If we should ever meet again in this world,
what’s left of this soiled body of mine to offer.
As I was born to a hard lot,
how could one keep living the life of a beauty?
Upon the table lay a knife.
She took it and with her scarf, hid it inside.
In anticipation of when the flood water reached my heels,
this knife will then take care of my fate.
The autumn night gradually wore on, minute by minute.
In a vague melancholy, Kiều was half dreaming and half wakeful.
She did not know that Scholar Mã was a rogue.
One well experienced with the affairs of love and lust.
The rogue partied too much and had a string of bad luck.
Used to the smell of brothels, he went there to seek his bread.
In a certain brothel, there ruled a Madam Tú.
A former harlot, old age had taken away her youthful charms.
By chance they met and soon became partners.
Cast in the same mold, they were a pair of trickster and swindler.
They teamed up to open a year-round shop
that sells young girls to pleasure-seeking customers.
Across country and town, they sought for young preys to catch.
Under the name of buying maidservants or concubines.
But in reality, the girls would be taught the trade of a harlot:
the games of pleasure, the art of love.
Good or ill, one’s fortune is determined by the heavens.
The heartbreaking-destiny list’s just added another unlucky person.
Pity the fate of a young beautiful girl.
A beautiful flower sold into the boat of a peddler.
The poor girl was caught inside their trap:
Cheap bridal gifts, and a rushed wedding.
Mã secretly rejoiced: “The flag has come into my hand!
The more I look at her, the greater is my desire.
A kingdom’s queen of beauty imbued with heavenly fragrance.
One smile of her is worth a thousand liangs of gold, indeed.”
To be the one to pluck the flower’s virginity,
princes and noble patrons will vie against each other.
The price should be no less than three hundred liangs.
It should cover her cost, and thereafter, is profit.
Dangling in front of me is a mouth-watering tidbit.
Although I hate to lose money, I crave the heavenly beauty.
The divine peach fruit within a mortal’s grasp,
I will pick it from the branch and taste it to satiate my hunger!
Under this sky, in the pleasure-seeking world,
how many men who enjoy flowers really know about flower.
Pomegranate peel and cockscomb blood
can heal it up and restore appearance of virginity.
In the dim light, not many who would not be deceived.
Virgin or not, she will fetch the same price, so we lose nothing.
If the old broad finds out and gets angry,
it’s just the effort of one night kneeling on my knees.
Besides, it’s still a long, long way from home.
If I continue to do nothing, she will get suspicious.
How regrettable for the camellia flower!
The bee now know its ways in and out.
It was a heavy storm of wind and rain,
with neither compassion for flawless jade,
nor concern for pristine fragrance.
This spring night was all one bad dream.
She woke up and lay alone under the cold nuptial torch light.
Her tears poured down like rain.
Hatred for him, and loathing for her soiled body:
“What breed of creature is he, so foul and disgusting.
My so esteemed body now is a dishonor of the elegant female sex.
It’s over. Nothing left for me to hope and expect.
A life like this is a life finished.”
Disappointed in love, sorry for her fate,
She took out her knife and thought to kill herself.
She mulled it over: “If I were alone, dying wouldn’t matter.
But there’s two loved ones to consider.
Whatever problem occurs afterwards,
an official investigation may cause serious woes for my parents.
My situation will likely ease with time.
Sooner or later, everyone dies just once.”
While she weighed the pros and cons back and forth,
the sounds of roosters’ crowings resounded around the wall.
As the watchtower’s horn blew through the morning mists,
Mã came and hastened the departure.
How heartbreaking it was, the hour of parting!
Horses’ hooves trotting away, carriage’s shadow jolting.
Ten miles beyond the town, at a resting post,
Old Vương gave a feast to bid farewell.
While hosts and guests were making cheers outside,
Mother and Kiều were grieving together indoors.
They looked at each other through streams of tears.
She then whispered her mind to her mother’s ears.
“Being just a young and helpless girl, I feel ashamed!
Till what future life can I repay father’s and mother’s love and care.
No hopes for a speck of clean dust trapped in muddied water.
I will leave my heart here with you for life, oh Mother.
Judging by what I’d seen these past few days,
I think I have fallen into the hands of an old scoundrel!
When we got there, he left me all alone.
When coming in, he tarries. When going out, he’s in a hurry.
When speaking, he makes blunders.
Master and servants looks down on each other.
Quite a different bearing from that of a gentleman.
It seemed like he’s some kind of a merchant.
What else is there to say?
On some foreign land, your daughter’s doomed to live.
And upon death, she’d be buried in soil unnative.”
Upon hearing those words, Madam Vương
let out a shrieking cry for injustice that wants to pierce the heaven.
After drinking together a few moments,
although the farewell cup not yet empty,
Mã went out and gave orders for the coach to leave.
Heart heavy with love and compassion for his daughter,
before the coach, Old Vương pleaded with Mã:
“My young and delicate girl,
‘cause of family’s misfortune has come to be your servant.
Henceforth, in some corner of the sea, at some point in the sky’s horizon,
she will live lone days with no kinsfolk in a foreign land.
Within the shadow of you, a lofty pine tree,
please protect the small clinging vine from frost and snow.”
To these words, the bridegroom replied:
“Our feet are bound together with red silk threads.
No matter how our lives may turn out in the future,
let the sun and moon be my witness,
if I should betray her trust, the demons’ knives will draw my blood.”
Like a stormy wind under the cloudy sky,
the coach sped off with whirling dust as if it wants to fly.
Wiping their tears, they kept gazing
on that horizon, for days and nights.
She traveled far and far into unknown lands.
Saw bridges white with frost and hills dark with clouds.
Shivering reeds huddled together with the north wind’s cold breath.
An autumn sky just for her and her alone.
On a quiet night road that stretched into the far distance,
the sight of the moon aroused Kiều’s shame of her vows.
In the autumn woods—layers of green interlaid with red,
the bird cries reminded her of her parents.
Through many unknown mountains and streams,
Lin-Tzu took one full month to arrive.
As the carriage stopped before the entrance gate,
she saw a person immediately walked out.
At first glance, one would notice her skin’s pallid.
What does she feed on to be so bulky, so tall and big?
Before the coach, with wanton cheerfulness, she gave greetings.
At her bidding, Kiều meekly went inside the house.
On one side were some girls with finely trimmed eyebrows.
On the other were seated some playboys, about four or five.
In between was an altar, and above it
hanged a statue with white eyebrows.
By the customs of the brothels since ancient times,
this profession has for patron this fellow.
Day and night, they worship him with incense and flowers.
When some jinxed gal has two few customers,
in front of him, she would take off her dress,
burns incense and mumbles some prayers.
She’d then take the altar flowers and put them under her mat.
Then butterflies would come all around her in swarms.
Confused, not aware of what it was,
Kiều knelt down as told; the bawd then prayed:
“May this shop’s business thrive with fortune’s blessings.
That each day and night is a festive celebration.
May all men who see her love her,
and come flocking like orioles and swallows.
May love letters and appointments be aplenty.
To show one satisfied customer out the front door,
and welcome a new one from the back.”
Strange words to Kiều’s ears, she did not understand.
She vaguely realized that something was very amiss.
After another ceremony of the ancestral altar,
Dame Tú installed herself cross-legged on the bed.
She ordered: “Kowtow to your mother here,
then go and kowtow to your uncle over there.”
Kiều said: “By misfortune, I’m living a drifting-duckweed life,
separated from my kins.
With my humble lot, I am resigned to the role of a concubine.
For what reason is an oriole turned into a swallow?
I’m too young and inexperienced to know what my real status is.
All the usual marriage ceremonies were celebrated.
Bridal presents, nuptial rites, wedding procession and all.
We live together and had shared intimacy between spouses.
But now, you have changed the roles and ranks.
Please allow me to ask you for a few words of clarification.
After hearing her words, the woman understood what’d happened.
She then flew into a furious rage:
“It’s so plainly obvious.
She took away my husband alive.
I told him to go and bring some lass back here,
And put her to work as a hostess to help us earn our bread.
But that unfaithful knave! That inhuman rogue!
With his damn lust, he had to play with her first.
Now that her virginity is no more,
It’s over! Over! The money that I’d put up had gone to hell!
You there had been sold to me.
In my house, you have to live by my rules.
When that old man tried to take you with his dirty trick,
why didn’t you slap his face, but listened to him instead.
Why did you so meekly lie there and submit to his lust?
A young chit, yet did you already have so early an itch to ply your trade?
I must teach you what my rules are!”
Grabbing a whip, she’s about to pounce and lash.
“O lofty heavens! O thick earth!”, Kiều cried out,
“My life, I had forsaken the day I left my home.
Well! To finish it, I had nothing more to regret!”
At once, she pulled out the knife hidden in her sleeve.
The bawd was afraid that Kiều had the courage to kill herself.
She was still watching Kiều’s countenance as Kiều stabbed.
Alas, such great beauty and splendid talent!
Is a cruel knife to take away her unfortunate life from this world?
News of her undeserved misfortune broke out noisily near and far.
The house, for once, was fully packed with a crowd of people.
While she lay there all quiet in her deep slumber,
the bawd just stood there, her wits gone, trembling and staring.
Then Kiều was brought to the west wing.
A nurse was assigned to care for her, a doctor called in.
But her ties to this world were not yet finished.
In her sleep, she sensed a girl was standing by her side.
The girl whispered, “Your karma’s not yet done.
How could you escape your debt of heart-rending grief to Life?
Your fate still holds you to a beauty’s misfortunes.
What a human wishes for, Heaven may not allow.
Wait until you fulfill your destiny of a frail reed.
By the Chien-tang river, we two shall again meet.
After a whole day of medicine and care,
Kiều slowly wakened from her deathlike faint.
Dame Tú was waiting by the bed.
With carefully chosen words, she gently coaxed Kiều:
“Every one of us has but one life!
You’re a blooming flower with many long spring days ahead.
Somewhere along the line, there has been a mistake.
With your virtuousness, how could I have the heart
to force you into the sexual games of love.
But since your missteps took you here,
lock up your chamber and wait for your nuptial day.
While you still live, your assets remain.
Will find you a worthy husband of good family.
Why lay misfortune on a blameless person?
You not only hurt yourself, but also harm me. What’s the point?”
In a soft tone, she spoke her earnest advice in Kiều’s ear.
The right and wrong in what she said seemed very clear.
Besides, there were the words from the spirit in her dream.
Heaven takes a hand in shaping human destiny.
This life, debt has not yet been repaid.
Why wait for debts to pile up in the next life!
She listened in silence to Dame Tú’s plea, then she replied:
“Who would want to have things turned out like this?
If things will be as you said, then I’m fortunate.
Will tomorrows keep today’s promise?
I dread when the bees and butterflies make demands.
I’d rather die unsullied than to live a life in mud.”
Dame Tú said: “My daughter, have your mind at ease.
I do not have the heart to cheat you for pleasure.
If later, my actions do not match my words,
above our heads, there will be the judge, the sun that shines on us.”
After hearing her solemn oath,
Kiều’s heart was relieved, and she gradually felt better.
Kiều now lived in the Jade Tower with a few friends:
Some distant hills and the nearby moon.
On all four sides into the far distance that she could see:
Some dunes of gold sand, some trails with red dust.
With resigned ennui and shame, her days slowly went by,
from watching dawn clouds to staying awake by the night lamplight.
The scenic view and her feelings divided her heart in two.
She thought of him, the cup of pledge wine under the moonlight.
How he must be longing for news of her each day.
In this corner of the sky, alone on this lost shore,
how would she ever cleanse her tainted heart.
She grieved for those awaiting at the door for her return.
Who would fan her parents now during hot weather,
and keeps them warm them in the cold winter.
After these months of rain and shine, the yard’s catalpa tree
probably big enough to stretch her arms around.
In sadness she watched the harbor at sunset.
Whose boat was it with sails appearing and disappearing far off?
In sadness she watched the river flowing into the sea.
Drifting flowers on the water. Where would they go?
In sadness she watched the vast plain of wilted grass.
A bluish tint where the earth meets the clouds.
In sadness she watched the wind raising eddies in the bay.
The waves were roaring around her seat.
All around her were foreign streams and unknown hills.
An exile’s sorrow inspired her with a few quatrains.
Feeling sorrowed, she let down the beaded curtain.
Then she heard a voice across the wall
speaking some verse with rhymes that match her poem.
He was a young man, in the flush of youth,
well groomed and elegantly dressed.
She thought he also came from a line of gentlefolk.
Upon inquiry, she learned that he’s called Sở Khanh.
Upon seeing her beautiful silhouette behind the curtain,
appearing to be heart-smitten, he declared his love:
“Alas! The beauty of a kingdom, the fragrance of heaven’s flower!
Whence and how did she stray to this place?
She’s a treasure that should only be found
on the moon or some other cloud palace.
O Flower! Beautiful Flower! How could it be doomed to this wretched life?
My bosom boils with anger at the unjust old God.
This suffering heart, who will understand me? O my heart!
If the beauty would only recognize my heroic nature,
to free her from her cage is just a child’s play matter.”
The autumn window’s shutters had been closed.
Still echoing in her ears were his confident words.
She thought of him, then of herself.
His pity touched her and she felt less abandoned.
One day followed another, rain or shine.
She wondered when could her lot—
a flower blown by the wind ever be left behind?
She’d take a risk and send a few words to the man.
Asking him to extend his compassionate hand
to save a person drowning in a sea of woes.
On a piece of stationery, she told her whole story.
How she had paid her filial debts, how she’d strayed here.
The next day when the morning mists just dissipated,
she had a messenger delivered her missive.
The golden sun was disappearing in the west,
when a letter from him arrived.
She opened the cherry-blossom-decorated note
and found just two words “Tích Việt” in clear-cut strokes.
She decoded the words for their hidden meaning:
“The 21st, hour of the dog.” Isn’t it?”
At dusk, the birds, one by one, returned to the woods.
Through the camellias shone a half moon.
On the east wall, tree branches’ shadows stirred.
Parting the shutters, she saw So Khanh crept in.
Abashed, she gathered her nerve to greet him.
After a kowtow, she whispered her appeal:
“I’m just a duckweed, a bubble. Strayed from my kindred
to bear the debt of living among the orioles and swallows.
I beg you to save me from this life.
My bones and flesh, my life and death, I entrust in your hands.
I’ll express my gratitude for you in hundreds of ways later on!”
He listened, nodding his head, then said:
“I’m not just anybody, you know!
Since you trust me and came to me for help,
I will have your sea of woes be drained, before I’m done!”
Kiều said, “I rely on your kindness for everything.
I will follow your plan, whatever it is, to end this.
He said, “I have a horse, as swift as the wind.
And a servant from a lineage of hardy people.
Let’s grasp the opportunity and slip away.
Of the thirty six strategies, this one’s the best.
If any difficulties should arise,
with me here with you, they will come to naught!”
Upon hearing his words, she became suspicious.
But having gone too far, she couldn’t draw back now.
Resigned to the risk of closing her eyes and jumping forward.
Then see to where the Maker would spin and roll her life.
Together they slipped downstairs and left.
Each on a horse, one following the other.
The autumn night advanced slowly as time passed.
The wind stripped leaves off the trees, the hills hid the moon.
Grass gleamed with dew along the well-worn trail.
Each step she took, her heart yearned for home.
As the cocks crowed in chorus, signaling dawn,
she heard loud voices of people coming from behind.
Her heart beat faster and faster in her breast.
Sở Khanh’d turned rein somewhere and fled.
Alone, and not knowing what to do,
she felt frightened as she rode in the woods.
O childish Creator, how could you have the heart
to crush and trample a beautiful rose!
A pack of people surrounded her on all sides.
No claws to hide underground, no wings to fly into the sky.
Dame Tú, in hot haste, came straight at her.
In fury the old bawd dragged her back to the brothel.
Without saying a word, in furious rage,
the bawd thrashed the flower, flogged the willow tree.
Whose flesh and skin is not that of a human being.
Which rose when torn and shattered does not feel pain.
Sparing no words, Kiều confessed, pleaded for mercy.
Straightening her back from bowing, she felt shreds of flesh falling.
Raising her head from the ground, she felt blood dripping.
Kiều pleaded: “I’m just a poor woman
who’d left her home, her family, and came here.
Now, my life and death is in your hands.
Brought to this pass, I’ve accepted my situation.
But what do I care for myself, I’m resigned to my fate.
But your investment, where would it be then?
An eel does not mind having mud on its head.
What little maiden shame I have, hereafter, I will forget!”
When the bawd heard what she wanted to hear,
she then required a guarantor and a written pledge.
Among the housemates was a girl, named Mã Kiều,
who pitied her and took courage to vouch for her.
The bawd kept on lecturing and questioning Kiều until she was
satisfied with Kiều’s docile behavior before she let Kiều go.
Mã Kiều helped her to another room to rest,
and gave her some consoling advice:
“You were duped. Just accept it, nothing to be done!
Around here, who doesn’t know who Sở Khanh is.
He’s infamous in the brothels for his faithlessness.
His hand has plucked and buried many flowers.
It was their trick—the heroic sword helping the distressed damsel.
The bawd and the rogue, always a pair, planned this.
About thirty taels have passed from her hand to his.
If not, there wouldn’t be this story, nor his role acting comedy.
His part done, he will do an about-face immediately.
Say less, don’t be mad and provoke him or you risk your life.”
Kiều said, “But he did make those solemn oaths.
Who would have thought that he’s such a deceitful man.
She was still thinking about what’d happened
when his brazen face from somewhere appeared.
Sở Khanh spoke loudly for everyone to hear:
“I heard that some new wench in this place
claimed that I seduced her and led her away.
Let her look at me and see who I really am.”
Kiều said, “Things being as they are, let’s not discuss it.
You say you didn’t do it, so you didn’t. “
Sở Khanh shouted at her with curses and insults.
He came at her, his hands ready to deal blows.
She exclaimed: “O Heaven! Do you not know
who it was that seduced me, that urged me to flee?
Who led on a girl, then shoved her down the pit.
Who spoke an oath, then immediately ate back his words!
I still have his “Tích Việt” letter in my hands.
Clearly it’s that face of his, and no one else.”
Her forthright words were heard by many in the house.
Some called him faithless, others laughed at his lack of conscience.
The lover’s breach of faith was plain for everyone to see.
Shamefaced, Sở Khanh sought a way to quickly retreat.
Alone in her room, Kiều sobbed and sobbed.
Thinking about her life, she felt a resigned sorrow for her lot.
“How regrettable that a thing frost-clear and silver-white”,
thought she, “must roll in the dust and wind, like any other things!
Grief or joy, it’s just one life.
A beautiful maiden does not live forever in this world.
In an earlier life, I did not do well to deserve good karma.
This life, I have to repay the debts that I owed.
Anyhow, since the vase’d been shattered,
I’ll use my body to repay life’s debts and be done.”
On a bright moonlit night,
Dame Tú dropped by and gave her some advices:
“The trade of love’s fairly involved.
We, the practitioners, need to know all its tricks.”
Kiều said: “Living this life with frequent comings of winds and rains,
when I must give my body, what else for me to do but give it!”
The bawd said, “All men are alike.
Who will waste money here if he does not get his money’s worth.
In this trade, there’s still a lot of things to learn.
How to deal with men during the day or with one at night.
Daughter, you must know these things by heart:
seven seduction’s ploys, eight intimacy’s techniques.
Play love games with them until you have worn them out,
till their stony hearts must beg, till their minds are drunken with lust.
Flirt with a coquettish glance, enchant with your sensual lips,
sing in the moonlight, sport among the flowers.
These are the art and practices of this house’s trade.
Mastery of these skills required to be an exemplary mistress.”
Kiều quietly listened to her teachings from start to finish.
She knitted her eyebrows and her face went pale.
Just to hear what was said already embarrassed her.
She thought, “Life’s so full of many queer and unpleasant things.
Poor me! A girl who’d led a sheltered life
now have to learn these very curious trades.
I must be shameless hereafter and wear a brazen face.
Since my life’d sunken down to this level , so be it!
Alas for my life, I had gone astray.
My life’s in the hands of others. What can I do?”
The brothel then let down Kiều’s new pink curtains.
The higher the jade’s price, the greater the person’s intrinsic worth.
So many flirting butterflies and bees swarmed around her.
Month-long drink sprees, whole nights of mirth and laughter.
Like a leaf trembling under the winds,
like a branch perched by many birds,
at dawn, she showed one handsome official out,
at dusk, she went to meet a poet-scholar.
Late at night, when the drunkenness had passed,
startled at her state, she felt sorrow for herself.
“I was raised in silk and brocade,
but now I’m like a shredded flower, laying in the middle of the road.
This face—how is it so shameless, so brazen.
This body—the butterflies and bees have been all over.
Let them take their pleasures of my flesh.
As for me, I do not know what it is that they call Love!”
Sometimes she’d enjoy a fresh breeze by the flowers.
Sometimes she’d gaze through the curtains at the moonlit snow.
All the sceneries, none of them does not bear sorrow.
When a person’s sad, the scenery can never be joyful!
Sometimes she’d paint, or write some verse,
play the lute under moonlight, or chess beneath flowers.
But her cheerfulness is just a forced cheerfulness.
With whom to share her joys when there’s no friend of the heart?
Bamboo leaves rustling in the wind,
raindrops falling on plum blossoms,
she did not care to enjoy, as her mind had hundreds of concerns.
Her heart, when she thought about the present and distant past,
became a tangled mess, a well of pain.
She missed her parents so much.
Each day they’re getting older.
Far away, beyond the mountains and the rivers,
they’d never have thought her life could have turned out like this!
Her brother and sister are still a little too young and innocent.
Who would replace her then to take care of the parents?
She remembered her troth with her beloved.
From so far away, would he understand her heart’s feelings?
When he returns and asks for her, only to find that she,
like the willow branch on Chương Đài street,
was broken off the tree and passed from one hand to another.
She hoped she could somehow repay his love and wondered:
“Was the other flower (her sister) attached onto this branch yet?”
Her emotions tangled like a skein of raveled silk threads.
Dreams of her hometown filled many a long night.
Behind the gauze curtains of her window, she felt so forlorn,
without family and friends in this small corner of the world.
Just a sunset today, soon another sunset tomorrow.
Day passed by day, as the silver hare and the golden crow chased each other.
She thought of those in the Heartbreaking Destiny League:
“God had made them to be beautiful women,
But he must injure them, destroy their lives to balance the scale!
Each girl, once doomed to a life of dust-and-wind,
will have to drink her full cup of shame till it’s empty.”
Of the brothel’s patrons, there was a man:
Kỳ Tâm with surname Thúc, who came from a lineage of scholars.
Originally from Hsi district in Ch’ang county,
he went with his father to open a shop in Lin-tzu.
Kiều’s fame as a young queen among flowers attracted him.
He arranged to have his card sent to her chamber.
Behind the drapes, he saw the peach blossom flower.
Her looks and charms, he found them all lovely and enchanting.
The red camellia exuded desirability with its youthful bloom.
The windier, the rainier the spring day, the more desirable it was.
The delicate flower shimmered under the soft moonlight, looking so vulnerable.
Who could hold back his heart on such a spring night?
Nothing strange that when two kindred spirits meet,
they’d be bounded together by a tie that none can separate.
At first, it started out as an affair of seduction and lust.
After being together for some time, it turned into love and trust.
The god of fortune has smiled on his destiny.
As luck would have it, his father went on a homebound journey.
Now, he became one part alert and nine part bewitched.
On these spring days, he would often to her place visit.
Sometimes on the breezy balconies,
sometimes in the moonlit yards,
they’d pour wine for each other, speak in linked verses.
With incense burned in the morning, tea in the afternoon,
they’d play games of chess, and perform guzheng and lute duets.
Both were deeply immersed in the round of pleasures.
The more they know of each other’s disposition, the greater their attachments.
Is it not strange that a beautiful woman’s waves of attraction,
can topple houses and pavilions as if they were just playthings.
Young Thúc, used to spending money lavishly,
would throw out thousands for her laughter in a fit of gaiety.
The bawd then would make Kiều even more desirable,
adorning her with beautiful dresses, cosmetics, and all.
Excited with smell of money, her greedy blood wants much more.
Beneath the moon, the cuckoos cried for summer.
On the wall, flames danced with pomegranates’ red flowers.
In her chamber, on a day with some leisure,
she dropped the pink curtains to take a bath perfumed with flowers.
Behold! Such clear jade, such white ivory!
Nature’s masterpiece in all its glory.
Thúc gazed and gazed, then praised her beauty
with an eight-lines-seven-words poem that he just wrote,
the elaborate form of which came from the Tang dynasty.
She said, “I’m happy to know your feelings.
Each word is jade, each line is brocade.
Good or bad, I should write a poem in reply.
But homesickness’s occupying my mind.
My heart’s still with the homeward-drifting golden clouds.
My rhyming reply verse, I will owe you for another time.
He said, “You’re talking very strangely!
Aren’t you the daughter of this place’s owner?
On hearing this, more gloom’s reflected in her autumn eyes.
She thought of the past heart-rending events, and felt very sad.
She said, “I’m like a flower, fallen from its branch.
You’re like a butterfly flirting about just to have fun.
My lord, you already have a wedded wife.
The day’s short, let’s not talk any more on this subject.”
Thúc Sinh said, “Since we have known each other,
my heart has nurtured a love for you, a love that endures
with the mountains and rivers.
Wanting to live with you as husband and wife,
I need to know all about your situation and your past life.
She replied, “I’m humbly and deeply grateful for your intention,
but I’m afraid it won’t be easy with your wife.
I have lived in this neighborhood of pleasure for quite a while.
I have known men to love flowers just for their make-up colors .
But when the hue and the fragrance fade,
will one’s heart still keeps its love?”
Besides, within the moon palace,
there’s already the Moon Lady who rules the place.
Till now, with sacred bonds of matrimony, you two are very close.
But another woman in the house will divide your love.
What am I—a drifting duckweed, a wandering cloud
to lessen the love and affection that you have for your spouse?
Should things go wrong, they will all fall on my head.
On whom will the punishment be given, but me?
But if you keep a firm controlling hand,
then you can protect me now and then.
But if the wife is the one who set the laws,
I will be at the mercy of the lioness’s jaws.
Under your roof, I will always have to bow my head.
Sour vinegar (jealousy) will be three times worse than blazing fire.
Besides your wife, there’s also your father.
Will his heart hold some compassion for this poor girl?
Would he think that, ‘What does it matter—
the fate of a flower blooming by the wall.
From the whorehouse, let it go back to the whorehouse.’
Then I would feel even more dirty and ashamed.
I’m resigned to my lot, just afraid for your reputation.
Love me in a way that makes our lives go smooth.
Plan everything well with no loose ends, and I’ll gladly obey.”
He said, “You speak with so much caution!
My heart and yours, are they still strangers to each other?
Don’t worry about far-off things that may not happen.
Depend on me to work everything out.
I’m right by your side. What does it matter, the remote difficulties?
I’m determined to marry you, and will brave all the storms that come our way.”
The two confided in each other all the secrets in their hearts.
They swore love oaths by the mountains and the sea.
The night, however, was too short for their love talks.
Outside, the moon had sunk behind the west hills.
Using an excuse of taking her out for some fresh air
around the bamboo pavilion, he hid her at a place.
War or peace? He prepared for both routes.
He got advices from a strategist, and used information from spies.
Then he sent word to Dame Tú.
Outmaneuvered, she had no choice but to settle a deal.
He paid the ransom money into the bawd’s hands.
And notified the law of Kiều’s return to an honest life.
Now that both the legal system and men had been dealt with,
Kiều was immediately freed from her infamous prison.
Like bamboo and plum flower, they lived together under one roof.
Their love grew wider and deeper than the rivers and the seas.
Like fire and incense, their passions burned hotly in the night.
Her jade-and-lotus beauty glowed brighter and brighter with happiness and delight.
For half a year, they lived together as lovers.
In the courtyard, plane trees mixed green with yellow leaves.
Along the autumn hedge, the mums had just shown their buds.
Then Thúc Sinh saw his father came riding back.
His father flew into a stormy and thunderous rage.
Heart heavy with concern for his son, he thought to split up the pair.
Determined, he spoke his order right away:
Back to her old whorehouse, this painted-cheeked girl must return.
Before the explicit, unconditional paternal order,
the young man took courage and appealed to his father’s feelings.
He said, “I know I’m guilty of many crimes.
However you want to punish me, I’ll not mind.
But my fingers already dipped into indigo.
I was foolish but there’s no way to be wise again.
Even if I lived with her for just one day,
who would hold a lute and have the heart to rip the strings off?
If you will not have compassion for my heart’s desire,
well then, I would rather die than to betray her trust.”
The stubborn words aroused the old man’s anger.
He knelt in a district court and presented his complaint.
On a level plain suddenly arose surging waves
The prefect summoned the lovers to come in for questioning.
Together, they followed the sheriff
into a court, and knelt down together side by side.
Looking up, they saw the stern face of the prefect.
To establish his authority, he began with harsh words:
“That young man there is a foolish reveler;
and this girl here is nothing but a shifty cheat.
What is it but a discarded flower, a used perfume,
who borrows the shine of rouge and powder to dazzle the naive.
To judge from the state of the complaint,
nothing have been settled between the two of you.
According to the law that’s applied to this matter:
There are two choices, which one to choose is up to you.
One choice is to undergo physical punishment decreed by the Law.
The other is to send her back to the brothel.”
Kiều said, “My mind’s already made up!
I shall not be caught in the spider’s web again.
Soiled or clean, it’s still a choice for my body and my life.
Weak and helpless, I’ll endure the Law’s severe punishment .”
The prefect ordered, “Apply the punishment.”
So pitiful she looked, a peony in shackles, cuffs, and cangue.
Resigned to her fate, she dared not cry against injustice.
Her rosy cheeks smeared with tears, her eyebrows knitted in pain.
She lay writhing on the floor, filled with dust and mud.
Her face lost its glow, her frame looked thinner than a plum branch.
Young Thúc’s situation was pitiful.
From afar he watched her being tortured, his heart felt torn.
He cried, “All her sufferings, because of me!
If I had listened to her, this wouldn’t have happened.
With my shallow mind, I did not think deeply enough,
and had caused her all this grief and shame.”
When the prefect heard those words, his heart was moved,
He then asked young Thúc to tell him his story.
Thúc Sinh immediately responded, stifling sobs,
and recounted all that she’d said when he proposed:
“She’d thought of all the possibilities.
From the start, she knew that something like today would happen.
It was me who tried to take care of everything
which caused her to come to this lamentable plight.”
On hearing the story, the prefect took pity on them.
His severity put aside, he thought of how to get them out of this situation.
He said, “If what you told me is the truth, then this harlot
still knows her place and what’s right and wrong.”
Thúc Sinh replied, “Although just a woman of lowly stature,
she’d taken some classes and knows a little of poetry and literature.”
The prefect laughed: “Well, that’s very good then!
Let she improvise a piece on the the theme of the cangue.”
She complied—she raised the brush and quickly wrote.
Then put the flowery sheet of paper on his desk.
The prefect praised: “It surpasses the heights of the Tang dynasty!
This talent and that beauty, thousand liangs of gold cannot buy!
Truly a beauty and elite gentleman pair.
Of the Chou and Chen, one can’t find a couple better matched.
Let’s stop harboring resentment and anger.
Why break up a beautiful concert of guzheng and lute?
You had brought this case to the court.
Outwardly, the rules of the law should be strictly followed.
But inwardly, compassion and mercy should be bestowed.
Your son’s mate, your daughter-in-law, is part of your family.
Just discard your displeasure then everything will be settled.
The prefect then decreed a public wedding.
The bridal carriage took off like the wind,
the torches lighting up the night like stars.
A music band playing flutes and drums
led the newlyweds to their nuptial chamber.
Old Thúc really liked her virtues and respected her talents.
Thereafter, he gave no more harsh words or stormy scenes.
In their home, tuberoses and orchids mixed their scents.
Having known bitterness, they loved each other more than ever.
Time flew by as they indulged in wine and chess.
The spring peach blossoms were fading their reds,
and the summer lotuses budding their greens.
On a quiet night, behind the curtains,
she had some misgivings and told him about them:
“Since I’d followed you to live this new life,
almost a year have passed, as swallows replaced geese in the sky.
News from your home arrived less and less everyday.
With a new concubine, you’ve been lukewarm to your wife.
Come to think of it, I find it rather very odd.
From talk and gossip, who could hold back news of our relationship?
I heard from hearsay that your wife
observes strict rules of conduct and speaks with authority.
I’m afraid of these uncommon souls.
It’s hard to measure the bottom of a river.
And to think that we have been living for a year together.
Whatever we do, our relationship cannot be hidden for long.
Till now, you’ve had no news from her.
I’m afraid something may be afoot from within.
Please go back home to her now.
First, this will please your wife, then we can learn what’s in her mind.
Don’t conceal our relationship from her,
because, as days pass by, this will be very improper.
Hearing her counsel, spoken with calm,
Thúc Sinh reluctantly made up his mind to go home.
The next morning he informed his father, who also urged him
to make the trip as soon as possible.
To drink their cups of farewell,
they went from their spring pavilion to the place of parting.
The Chin river stretch far off in a soft blue strip.
Along the bank, some willow branches hung melancholy.
They held hands and sighed.
Holding farewell cups to their lips, the words stuck in their throats.
She said, “Although mountains and rivers separate us,
you need to make the home warm and peaceful,
before things can run smooth outside.
It’s difficult to conceal things from observant eyes.
So, don’t cover your eyes and try to catch a bird.
We two are tied by a rather fragile bond.
When you arrived home, prepare to explain things clearly to her.
Even when she becomes upset and raises a storm,
do tell her that I know my place and recognize her authority.
This way is much better than to try to conceal our relationship.
Which would only cause very big troubles later on.
If you love me, please remember what I have just said.
A year’s long but it will eventually pass.
The parting cup’s for us to remember today.
The cup of joy, we’ll wait for this day of next year!”
He mounted the horse; she let go of his dress.
In the maple woods, autumn has spread her color of parting sorrow.
Swirls of dust arose as he rode off. She kept on watching
till he vanished behind thousands of mulberry groves.
The returnee, alone with her shadow throughout the silent night.
The departee, thousand of miles away, alone in some distant place.
Who’d split the lover’s moon into two halves?
Half sunk on her lone pillow, the other half—on the long road…
Why tell what our young man went through on the road?
Let’s talk about the mistress of his house instead:
She came from the famous Hoạn clan.
Her name was Hoạn Thư, and a minister’s daughter.
By the happy winds of destiny, she and Thúc met each other.
They have been married for quite some time.
Of her personal conduct, it’s above reproach.
But when she wants to find some fault
or get one to do something, she’s quite an old hand.
Since she heard that his garden had a new flower,
lot of gossip came from others but not a single word from him.
The fire of anger in her heart kept burning hotter and hotter.
Against that knave, whose inconstant heart has wandered.
If he’d confessed to me the truth,
I’d have allowed her to be in my good grace.
It would be foolish for me to lash out in anger
and gain the stigma of a jealous woman.
But no! He covered it up and kept concealing it.
Such childish behavior that’s so ridiculous!
He thought since he’s not with me, he can hide it from me.
Well, if he wants to play the hiding game, then I will hide it for him!
That girl is nothing for me to worry about.
The ant’s inside the cup, where can it crawl!
I’ll make them not able to look each other in the eye.
I’ll crush her spirit so that she dares not raise her head!
I’ll make them see all this with their own eyes.
I’ll make the betrayer sees the consequences of invoking my wrath.
Her thoughts of revenge, she kept only to herself.
and seemingly turned a deaf ear to everything that others tell.
Next week, there were two persons,
who reported news about her husband to gain her favor.
Hoạn Thư raged furiously:
“I loathed those who weave and embroider things to annoy me!
My husband is not like those people.
These things must be from the slanderers!”
Then she immediately, in a show of authority, gave orders.
Some were slapped, some had their teeth pulled out.
There was complete silence inside the house.
No one dared to say another word!
In the pink chamber, she’d passed the nights and days in quiet ease.
She talked and laughed merrily as if nothing had happened.
But anger simmered in her heart day and night.
In the meantime, her husband has just arrived.
They spoke their joys of seeing each other after a long absence.
Their love became cozier, their ardor more passionate.
To celebrate his return, they drank many a cup together.
But who could know the feelings in their hearts.
He’d come home to find out his wife’s intent.
And was prepared to reveal the facts to her.
On several occasions, drunk or sober, she would talk and laugh
and not make a slightest allusion about his affair.
He thought that he had kept things hidden well so far.
If no one interrogate, why should he confess?
But he continued to hesitate and remained undecided.
Afraid the revelation would cause a storm.
Sometimes when they were sharing some jokes,
she would make some vague, insinuating remark:
“In a world where pearls and stones, gold and bronze, lie mixed,”
said she, “we have gained an absolute trust in each other.
Praise be to those long tongues that spin the long yarns
to tell the tales of your love adventures.
If I had been persuaded and acted without thinking,
I’d have become a laughingstock of the world.”
As she said all this in casual, teasing tones,
he followed along to parry the thrusts and blows.
They’d often laugh and tease each other. Sometimes under
the night lamp with their shadows blended together.
Sometimes under the moonlit night where they stand shoulder to shoulder.
He began to take a liking to this gentle country life.
In the wells, the golden leaves of plane trees had already fallen.
It reminded him of the world that he left behind
where, for almost a year, he’d loved and lived.
He did not dare to tell her of his private feelings.
But the lady’d already guessed and insinuated to him:
“A year has gone by since you left your father.
Return to Lin-tzu to take care of him.”
Her words untied a knot within his chest, and relieved his heart.
He soon rode off on his horse across strange hills and streams.
He saw the blue sky reflected in the gleaming water,
and blue smoke rose on the distant ramparts,
and mountain peaks covered with the sun’s yellow.
As soon as he took off on the long road,
she boarded her carriage and went to see her family.
She told everything to her mother.
His infidelity, and how she’d borne her wrong.
She said, “I think that a jealous tantrum is like an skin itch,
which only makes him look bad, and no one will praise me for that!
So I’d kept quiet and looked the other way,
but I already had a plan that I’d prepared for quite some time.
Lin-tzu would take about a month by land.
But by sea, we can get there directly and in much less time.
We’ll outfit a boat and choose some trusted servants.
They’ll go there and drag her back with feet in chains.
When she’s here, I’ll exhaust her strength, and drive her nuts.
I’ll torture her, make her suffer and miserable for him and all to see.
So, firstly, I can quench my hatred against both of them.
And secondly, I’ll make this a comic spectacle for posterity.”
Her mother praised, “An excellent plan.”
She indulged her daughter and left her free to do as she will.
After the boat was set up with sails,
several thugs were recruited.
Then several instructions for various scenarios were given,
before the boat set sail towards Lin-tzu.
Since her lover’s departure, Kiều sat by her window, all alone.
Her heart was filled with sadness as she thinks of him and her future.
The evening shadows hanging overhead reminded her of her parents.
“Have they warm clothes? Do they eat well? How’s their health?
My clipped hair has now reached my shoulder,
but what has become of all my vows of love?
I’m just a humble clinging ivy.
Will Heaven give me his blessings for this matrimony?
Why have so many unjust misfortunes fallen on my head?
I’d rather give up everything and live alone like the Moon Lady in her cold palace.”
Autumn night, a breeze entered through the pink curtains.
A crescent moon, the Three Stars high in the sky.
She lit incense sticks before Buddha’s altar
and was pouring out her heart in a long prayer.
When from behind the flower shrubs, a pack of evil men sprang out.
They were like the devils that came from underground.
The courtyard was soon all gleaming with their shining swords.
Terrified, she still did not understand what was going on,
when she was administered a drowse-inducing drug,
that put her mind into a dreamlike sleep state.
They then placed her on a horse,
and set fire to the library and her bedchamber.
On the river bank laid some stranger’s corpse.
They dragged it in to deceive people to think it was her.
The frightened servants had lost their heads.
They ran wildly away. Some hid themselves among the tall grass,
others sought cover behind the big trees.
Thúc’s father whose lodging was nearby,
suddenly saw flames rising and was terrified.
He and his servants ran straight to the spot
to take out the roaring fire and search for Kiều.
The wind rose higher, and the flames rose even higher.
The servants searched every corner but did not find her anywhere!
They looked at each other, eyes haggard, and hearts afraid.
in deep wells, among thick trees, they looked for her,
and every other possible nook and corner.
They ran back to the place where her chamber was.
And saw a heap of cinders and charred bones.
Not holding evil thoughts, who would ever suspect foul play.
They were sure it was her, otherwise, who else could it be!
Old Thúc broke into sobs.
He pitied his poor absent son, and sorrowed for the virtuous girl.
Her remains were gathered and brought home.
Then shrouded and the burial was followed by Buddhist ceremonies.
All the common funeral rituals for Kiều had been performed,
when his son finally came back.
Where they had composed verses, he entered to find
a heap of ashes and cinders, with four sun-and-rain beaten walls.
He went to his father’s house, and saw in the middle room,
a memorial tablet with her name placed on an altar.
Alas, after he heard the full tale of what happened,
love tore his heart, and anguish burned his soul.
He rolled on the ground, he wept and lamented:
“A woman of her merit—how could such an unjust fate befall her?
We were so sure that plum blossom and bamboo would again be together.
Who’d have thought that our farewell would be the last time ever!
Love stirs remembrance, remembrance arouses more pain.
Who could bury his distress and quench his sorrow.
Young Thúc heard that in the region there’s a shaman,
who can summon spirits, and a powerful master of his art.
On the three Fairy Islands or down in Hades,
he could trace the whereabouts of all spirits.
Thúc procured gifts and sent them to the shaman, requesting his service.
He asked the shaman to search for Kiều until he saw her in person.
The shaman prostrated before the altar erected for the occasion.
His spirit left the body for a few moments,
but before the incense stick had burned out,
his spirit returned, and he then told Thúc his revelations:
“I did not see her face, but of her fate I had learned.
This person carries many karma’s heavy burdens.
She still owes many debts, thus she cannot leave this world yet.
Her star indicates that she’s currently having big trouble.
Wait one more year from now before you can get news of her.
But then, when both of you are face to face,
you want to greet each other but dare not to! It’s so strange!”
Such very strange words, the likes of which had never been heard.
Given what’d happened, how could he believe the shaman’s words.
It’s just bad hocus-pocus from people of this trade.
Where’d she be now if she’s still in this world of dust?
He mourned his flower, and felt a resigned sorrow for the past springs of joys:
“How often that a person like me have the opportunity
to meet the fairy, Kiều, again, if ever, on this earth?”
“The fallen flower had drifted downstream.”, he thought,
not knowing that hell was waiting for her in the human realm.
Hound and Hawk had succeeded in their wicked plot.
They carried the young woman down onto the boat.
And then with all the sails unfurled and the ropes taut,
the boat headed in the direction of the town of Tích.
After the boat landed, Hound and Hawk went straight to the palace,
where they turned Kiều in, to receive their due rewards.
They carried Kiều to the servants’ quarters
while she was still in her slumber.
She woke up with a jolt from her dream, and was startled:
“My house’ve vanished and whose palace is this?”
She was still half awake and half asleep,
when she heard a loud voice ordering her to appear.
Housemaids rushed in to urge her to respond to the call.
With dread, she followed one of them.
On the way, she looked up and saw an awe-inspiring hall
with the inscription: “Heaven’s Prime Minister.”
Although in daytime, candles were lit on both sides.
In its center was a jewel-decorated bed and a haughty lady on it sat.
Kiều was questioned in depth from root to branch.
She dutifully answered the haughty lady in all sincerity.
For some unknown reason, the lady got very angry.
And scolded Kiều with insults: “these vagabonds are shameless.
You wench are definitely not a good girl.
If you’re not a servant who deserted your service, then
you must be the unfaithful wife who cheated your husband.
A graveyard cat, a strutting hen in the fields.
You tried to explain this and that, but cannot clear your name.
You have been sold to me. You’re nothing but my slave.
And yet, proud manners and such airs you dare to display.”
Teach her the house’s laws, my lasses!
Give her thirty strokes to let her know her place!”
“Yes, Madam”, all the servants replied in unison.
Even if she’d a hundred mouths, she could not, with them, reason.
The bamboo sticks hit her with energetic effort.
Whose flesh wouldn’t be torn? Whose heart wouldn’t be terrified?
Pity for the poor peach blossom twig!
The storm had shattered it once again.
Flower Slave was to be her new name, as the lady ordered.
She was taught and forced into a housemaid role.
She joined the ranks of servants dressed in green garb.
Day passed by day, her hair unkempt, and skin dull as lead.
Among the servants, there was a housekeeper.
Who saw Kiều’s sweetness and pitied her plight.
She’d have tea with Kiều, or give her medicine.
And gave Kiều’s advice to help her survive.
She taught: “Good or ill fortune, we can do nothing but accept.
But a frail willow needs to protect itself.
Your current situation probably results from karmic debt to some people.
It’s not with no reason that you are here now and have fallen to this level.
Beware of everything—the walls here do have ears.
When you see an old friend, don’t look at him.
Just in case, when some sudden storm happen,
how can an ant or a bee proclaim its innocence?”
Her pearly tears kept rolling down her cheeks.
A vague foreboding filled her heart, and she felt a bitter sorrow:
“Living the flower-in-storm fate, I had already borne a lot of griefs.
But this new misfortune casted upon me is twice the hardships.
Alas, isn’t my fate not burdensome enough,
that Heaven has to relentless bind a girl to Fate’s cruelty.
Kiều accepted that it was predestined debt,
and resigned herself to live out her fate and not seek death.
While Kiều was living there as a servant,
one day, Miss Hoạn came home to see her parents.
Mother and daughter talked about this and that.
Then the old lady sent for her and gave an order:
“Miss Hoạn does not have enough people in her domestic staff.
You will go over there and be her chambermaid.”
Kiều obeyed and followed her new mistress home,
not knowing if she was going to hell or heaven.
From early morning till late at night, she’d be ready
at beck and call to serve her mistress towels, combs, and whatever.
Kiều knew her slave status and never took a step outward.
One calm evening, the mistress asked Kiều to play her lute.
Kiều obeyed and plucked the strings.
Sometimes like the murmurs of breeze,
sometimes like the sounds of jade falling into a bowl,
the melody was so beautiful, it enchanted the soul.
Miss Hoạn, on hearing her music, seemed taken with her talent.
Her usually stern manners were, quite a bit, softened.
Within a stranger’s house, Kiều lived a slave’s life.
For a confidante, she had her own shadow in the morning,
and her heart at night.
She thought of her spouse at Lin-tzu with resigned sorrow:
To meet him again would be in some future life.
Looking up, all four directions of the sky
were covered with clouds of white
and she wondered where her home lies.
Months and days passed slowly by.
Young Thúc with close-at-hand worries,
didn’t know of her servitude in his home.
Since his lovebird had flown away,
poor Thúc have been living alone at Lin-tzu.
He looked at the crescent moon and saw her eyebrows.
His heart ached with sorrow when he smelled her old perfume.
The lotuses wilted, and the mums bloomed.
Long hours of melancholy while the day grew shorter.
Then winter passed and spring arrived.
Where could he find her in this world of red dust?
To ease his grief, he told himself all that happened was fated.
Nostalgia wakened thoughts of his hometown.
Longing for home, he went back to see his family.
Miss Hoạn, waiting at the gate, greeted him with effusion.
They inquired each other’s health and talked of many things.
She then had the drapes rolled up, and called Kiều
to come out to greet and kowtow to the master on his return.
Kiều hesitantly walked out, step by step.
From afar, she looked at the man, and thought:
“Is it because of the lights or the sun shining in my eyes
that made me see, sitting there, clearly is my Thúc?
Now I knew what plot was in the mistress’s mind.
Oh, no! I had been trapped in her wicked plot.
What kind of a strange plot in the world is this?
How is it that this world has such a devilish person?
Plainly, Thúc and I are a married couple.
But now, I’m made a servant, and he’s the master.
Outwardly, she talked and laughed so cheerfully,
but inside, she’s insidious, and kill without using a dagger.
Now that Thúc’s position and mine are like heaven and earth,
What should I say and what should I do now?
The more she looked at him, the more confused she became.
Her heart’s all tangled up like a raveled skein of silk.
For fear of the mistress’s authority, she dared not disobey.
She made a deep bow and knelt down on the floor.
Thúc was astounded and dismayed:
Alas! Isn’t that my beautiful Kiều?
How is it that she came to this pass?
O! we had fallen into my wife’s trap.
He did not dare to say that he knew Kiều.
But cannot prevent tears spilling from his eyes.
Miss Hoạn saw and questioned:
“You just arrived home. What happened to make you look thus?
Thúc replied, “I just took off mourning.
But I thought of Mother, and my heart’s filled with grief.”
She praised, “What a filial son!
Let’s celebrate your return, and may the wine dissipate
the melancholy of autumn nights.”
The husband and wife toasted several cups of wine to each other.
Kiều was ordered to stand there to serve them the drinks.
The lady would try to find fault just to scold her.
She was made to kneel and offer up each drink.
Thúc acted more and more like a dazed men.
Tears streamed down his face, as he drank and drank.
Averting his eyes, he would suddenly laugh or speak.
Using the pretext that he’s drunk, he tried to leave.
The lady hurriedly shouted: “Flower Slave,
persuade him to drink, if he doesn’t, I will lash you.
On hearing this, Thúc’s heart became even more shattered.
He finished the offered drink, and swallowed its bitterness.
The lady laughed and talked in a joyous, half-drunk mood.
The wine feast not yet finished, she called for entertainment.
She said: “Flower Slave has many talents.
Let her play some music piece for you to hear.”
Kiều was devastated, her mind in a daze.
She obeyed nonetheless and sat before the thin gauze screen to tune her lute.
The four strings together seemed to cry and moan,
wrenching the heart of the person who’s feasting on the table.
It’s still the same melody, but the lady smiled,
and the man cried inside.
Not able to hold back the tears,
he bent his head down, and wiped them off.
The lady then shouted at her:
“Why do you play such a heart-rending piece for our joyful feast?
Why don’t you think before you act?
If the lord is distressed, it’s your sin.”
On hearing this, Thúc felt even more distressed.
He hurriedly smiled and said a few words to have the matter dropped.
When the dragon-shaped waterclock marked the third watch,
the lady appeared to be appeased.
In her heart, she was elated:
“This joy has made up for all my past silent sufferings.”
He, however, felt ashamed and sorrowed.
The more he thought, the more bitter was his heart.
The man and the lady went into their bedroom.
Meanwhile, Kiều stood alone, by the lamp, in the long night:
“Now, I understood the reason for Thúc’s wife’s long silence.
Such a strange jealousy, so hard to believe!
Her plot was to separate the two lovebirds, me and Thúc.
And make us go separate ways. And cannot look each other in the eyes.
Now, we’re separated like the abyss and the sky.
No more exchange of thoughts and feelings possible between us.
My fate fragile like a candlewick, my heart heavy like lead,
When I can get out of here, will I still have my youth?
A helpless woman in the winds of fate,
will I be able to escape whole from this storm?
Alone in the night, she kept brooding on the present and the past.
Tears streamed down her cheeks throughout the night’s five watches.
Day and night, Kiều served her mistress.
Then one day, the lady asked her about her life.
She chose her words carefully then answered:
“I sometimes felt deep sorrow for my lot.”
The lady then asked her husband:
“My darling, please question the slave to get all the facts.”
His entrails felt like they were scraped.
But it’s not proper to explain the reason, but to question Kiều would pain his heart.
However, being afraid of causing trouble for her,
he, in a soft tone, proceeded to ask Kiều some questions.
Kneeling in the courtyard, with her head bowed,
Kiều handed up a sheet of paper that told, in brief, her life’s story.
And presented it to the lady.
Upon reading it, she seemed somewhat touched.
She handed the paper sheet to Thúc Sinh,
and said, “We should respect her talents, and pity her situation!
If Fortune favors her with wealth and rank,
a palace cast in gold would not be beyond her price!
A beauty drifting in life’s sea of woes.
She’s talented, it’s regrettable that she has such a fate!”
Thúc Sinh said, “It’s really true as you have said:
“A great beauty often bears a life of misfortunes!
In the olden times, many renowned beauties suffered perhaps just that much.
Show your mercy, please make her life easier.”
The lady said, “From what she wrote,
she wants to take her poor-fated self into a Buddhist temple.
Alright, I will satisfy her desire,
to help her break the cycle of woes in her life.
There’s a small Kuan-yin temple in our garden.
It has a tall tree that’s over a hundred feet high,
and flowers that bloom throughout the four seasons.
Temple has many plants and flowers,
a small pond and miniature mountain.
We’ll let her go there to watch over the shrine and copy the sutras.
The next day, when dawn had just came,
with five offerings, flowers, and incense,
she was brought to the temple.
She pledged to live by the three vows and the five commandments.
Then, her green dress was replaced with a nun’s robe.
And her religious name was changed to Pure Spring.
Morning and night, she will light up the oil lamps.
The girls, Spring and Autumn, were assigned to be her assistants.
Since she took refuge in the temple,
she was closer to the Purple Bamboo Grove,
and far way from the red-dust world.
She no longer expects to have any love relationships.
It’s enough for her that she’s spared the shame of selling her charms.
Before Buddha’s statue, her sorrows were drowned and forgotten.
Each day, she’d copy sutra texts, and burns incense at night.
O The divine sweet dewdrops from Kuan-yin’s willow branch
will help extinguish human passions and lust.
Since she put on a nun’s brown robe,
the autumn moon’d passed the zenith a few times.
Behind bolted doors and a closed-mesh net,
she’d talk to others, but wept when alone.
Her temple and Thúc’s study were fairly close.
And yet the distance between them was ten times longer
than the distance from their places to the faraway mountains.
For a long time, Thúc Sinh concealed his sighs and complaints.
One day when Miss Hoạn visited her kinsfolk,
he used the opportunity to sneak out
and went straight to the garden temple to see Kiều.
Thúc sobbed and sobbed his heart out.
His tears felt in streams and wetted his green dress.
He said, “I’m ashamed for betraying your trust,
and let you alone suffer the consequences of our love.
Outwitted by a woman, my heart pained at seeing you
so badly treated, but I was at a loss on how to tell the truth.
Because of me, you have come to this grief.
Precious jade covered in mud, a life wasted in its youth!
Dangers and difficulties, I do not mind facing,
since I wanted to be with you, in death and in life.
But I still owe my parents and ancestors an heir.
With clenched teeth, I had to break our bond into two.
I’m ashamed of breaking my vow of love.
Could my next hundred future lives redeem my unkept pledge?
She replied, “I’m like a raft in stormy waters,
floating and sinking depends on the winds of Fortune!
Struggling a life in the muddy sand,
how would it make sense for me to think of love?
Like a drop of rain falling to some random place on the ground,
my life’s just a pitiable sight for spectators to watch and chat about!
But the lute and the strings did come together,
If not for a lifetime, our love had lasted for more than a day.
Please find a way for me to leave this place.
That’d prove your great love, and you’ll earn my deepest gratitude.
Thúc replied, “For a long time, I’ve thought
that the insidious human heart (his wife) is unfathomable.
If and when a raging storm breaks out,
you’d be harmed, and I’d be grieved.
Seek your freedom. Run away from here, as far as you can.
Our love is only thus lasting!
Soon, we shall be going very different paths.
When could we ever resume our mountain-and-river oaths again?
Even if the river runs dry, stone worn out
A dying silkworm still clings to its silk thread!”
They talked about the past and the future.
They talked and talked but still not enough time
to express their feelings for each other.
While eyes locking with eyes and hands holding hands,
they heard the alarm signal from the altar maid
that someone was approaching.
He gulped down his sorrow and shame, then walked away.
Miss Hoạn, coming from some place,
had already made her way through the flowers.
She smiled sweetly and spoke with honeyed tone:
“Darling, Have you been out here taking a walk?”
He thought for an excuse, then answered:
“While gathering flowers, my feet wandered here,
so I stayed and watched the nun copied the sutras.”
She praised Kiều: “Her calligraphy’s beautiful.
It’s comparable with Lanting Xu print.
It’s a shame that she’s a drifting flower, a homeless wanderer.
A thousand liangs of gold is worth it to buy her talents.
After they finished drinking red plum tea,
husband and wife returned to Thúc’s study.
Feeling ashamed and abandoned,
Kiều whispered to the maid, Flower, asking her what’d happened.
Flower said, “Mistress had been here for quite a while.
She tiptoed to watch and listened for about half an hour.
She’s very clear about your love with master.
She heard everything you said to each other:
Your ordeals, your sorrows, your love.
The master’s grief, your sighs and laments .
She told me to stand to one side.
After tired of hearing, she walked upstairs.”
Upon hearing the tale, Kiều was very shocked:
“A woman like that, we should not find another!
That was total self control. That was skilled pretension.”
Kiều got goosebumps just thinking about it:
“From where is this woman with such cleverness and deviousness,
to make my Thúc become a person with hands tied!”
“She’d caught me and Thúc together.
Any other jealous woman’d have frowned and clenched her teeth.
And yet, she kept silent and not said a word.
She greeted him cheerfully and said gentle, loving words.
When a person’s angry and shows his anger, that’s just normal.
But when mad, and yet all smiling,
that’s a person with a deep and insidious heart!”
“I have to protect myself.
Tiger’s mouth, snake’s venom are all in this place!
If I do not run away, sooner or later,
she will cut down the flower that she had hedged!
A floating water fern does not mind strong currents.
A drifting life anywhere is still a drifting life.
I’m just afraid that when on foreign soil by myself,
with empty hands, it would be difficult to find food and shelter.”
Her thoughts moved in circles without resolution.
Then she saw laid several altar objects made of gold and silver.
She took a few items and hid them inside her dress.
Drumbeats’d just sounded, marking the night’s third watch.
She pulled herself over the flowered wall, and groped her way,
in the direction of the waning moon, to the west.
She walked through wooded hills and sandy trails immersed in mists.
While the roosters crowed from moonlit huts,
small fresh shoeprints were seen on the dew-soaked bridge.
Pity the young girl on the long road at night, alone,
enduring the wind and fatigue, she kept walking on and on.
When dawn broke over the mulberry fields,
there stood a forlorn figure on the road with no place to call home!
She saw a pagoda in the far distance.
On it was the sign “Pagoda of Retreat”.
She hurried there and knocked on the door.
The prioress heard her and led her inside.
Seeing the young girl dressed in a nun’s brown garb,
the kind prioress, Giác Duyên, felt compassion for her.
She asked Kiều questions about her origin.
Kiều made up a story:
This humble nun’s from Peking.
who’d been living by Buddha’s teachings for some time.
My teacher will be coming here later.
She told me to bring you these gifts.”
She then took out the golden bell and the silver gong
from her dress and showed them to the prioress.
The nun took a quick look and said:
“So you’re Hằng Thủy’s disciple, a good old friend of mine.
It worries me that you’re traveling alone.
Please stay here and wait a few days for your teacher.”
The temple became Kiều’s new haven.
She’d live on salt and greens in exchange for a carefree life.
The sutras she already knew by heart.
Altar duties, she was an old hand.
From dawn to late at night, she’d go about her tasks.
She’d light up the lamp late at night, and ring the bell at dawn.
Seeing that she’s specially intelligent, above the norm,
the nun had high regards for Kiều, and she felt more secure.
Now, In this haven, spring’s coming to an end.
Flowers laid strewn all over the grounds; Milky Way crossed the sky.
On a clear day without clouds and winds,
the temple received a friend-of-temple visitor.
The visitor admired the golden bell and silver gong.
She commented: “These looked like those in Miss Hoạn’s house.
The prioress was concerned upon hearing these words.
Late at night, she went and asked Kiều about it.
Thinking it’s difficult to hide the truth,
she told her story to the nun:
“Now that things have come to this state,
my humble self, for good or ill, I’ll leave in your hands.”
Giác Duyên, on hearing Kiều’s words, shook with trepidation.
She pitied Kiều but she’s also afraid to keep her here.
She whispered to Kiều’s ear her thoughts:
“Here, Buddha’s gate, for everyone, is wide open.
But I dread of unknown events that may happen
to cause you woe while you stay here.
Better to avoid and flee away,
than to wait for the flood water to reach your feet!”
Nearby lived a woman, surnamed Bạc
who used to go to the temple and gave offerings.
The nun sent words to her, asking her to help,
by letting Kiều take refuge for a while at her place.
Glad to find so soon a haven,
Kiều rushed in without further reflection.
She couldn’t have suspected that the woman was a master swindler.
Dame Bạc and Dame Tú are from the same school of tricksters.
Upon seeing her beautiful face with coral-shaped lips,
Dame Bạc was silently elated at making her business’s big profit.
She concocted tales out of thin air to frighten Kiều into submission.
Disheartened, Kiều, quite a few times, shook with trepidation.
Dame Bạc affected to kick her out of the house,
and used threats to force her to marry her nephew.
“Thousands of miles from home, you’re all alone,
but your bad name has spread near and far.
Our unlucky fate to be with you. You will wreck our home yet!
Who else but us would dare to harbor you in our house?
You need to hurry to find a man and get married,
or you can fly and seek refuge in heaven.
Nearby places are not convenient to arrange a marriage match.
Farther off, there’s no match to be found.
Now, I have a nephew, named Bạc Hạnh.
He’s my blood relation, not just any stranger.
He ran a shop in the Thái District.
He’s very honest and never break his words.
You must listen to me and marry him.
Once wedded, you can move back with him to Thái District.
There, no one will know of your past.
Your will be free to do as you wish,
like a fish in the river, a dolphin in the sea.
If you’re still determined not to agree,
then you’re going against my wish, and misfortune will upon you visit.”
Kiều’s face darkened with gloom, her brows furrowed.
The more she heard, the more it hurts like blows.
Thinking that she’d stumbled and had nowhere to go,
Kiều, at last resort, uttered her resigned thoughts:
“I’m like a swallow, strayed from its flock.
Wounded by an arrow, it’s afraid of curved boughs.
Having no other way out, even if I want to marry,
I’d know his face, but how would I know his heart?
Just in case I fall into the hands of bad people,
one can’t be sure of anything when there are those
who made a living trading bears and tigers,
let anyone who wishes to marry me,
performs a solemn oath of trust and love.
Heaven and Earth will be the witnesses.
Then I wouldn’t mind crossing the sea with him.”
After getting Kiều’s compliance, the old woman left.
She told the news to her nephew. He immediately made wedding preparations.
The whole house was furnished and prepared for the occasion:
The courtyard swept, altar set up, vases cleaned, incense sticks lit.
Bạc Sinh knelt down hastily before the altar.
After the usual prayers, he even lavished his prayers
on the guardian spirits of the locality and the home.
In the courtyard, they revealed their hearts to each other.
The newlyweds, in their bedroom, performed red-silk-thread ritual…
After they’re married, they went down a boat.
With favorable wind, the boat moved quickly to the Thái District.
When the boat was just docked in the harbor,
Bạc Sinh left first and went to the place he usually frequented.
These shops had existed forever—they’re brothels.
Organized by those packs of people who buy and sell human flesh.
They’d seen the person to be sold, and set the price.
The merchandise was sold at ten times the bought price.
Some men were hired to take the merchandise back on a carriage.
Bạc took his unfaithful face (bạc: unfaithful; silver) and ran far away.
The carriage was placed in front of the flowery threshold.
Kiều saw an old woman came out of the house hastily.
She led Kiều to the family altar to perform the usual rites.
It was the same white-browed statue, the founding patron of the brothels.
Just one quick look was enough for Kiều to realize the situation.
Like a bird in a cage, she no longer lives free.
“Damn this unlucky fate of a peach blossom.
Knot untied, then re-tied again, so easy, like god playing a game.
Thinking about my life, I find it so pitiful and tiresome.
What good are superior talents, when they make earth and heaven jealous!”
What a shame that the murky water is being cleaned
but the mud, several times, were again thrown in.
O! The Creator (hồng quân) and the pink-pant (hồng quần) girl.
You had spun her life that long and that much,
and yet, you keep on doing it and not let her go.
Since the unfortunate event forced me to leave home,
I had resigned myself and accepted whatever fate threw at me.
Young as I was, what crime had I committed
to bear the shame of a rose battered in the storm past my prime?
Knowing that I cannot escape Heaven’s reserved fate for me,
I’ll abandon this painted face and body again in the spring of my life.
Nights passed by under the cool breeze and soft moonlight.
Then a sudden guest from the national frontier came to seek pleasure.
With tiger mustache, square chin, silkworm eyebrows,
broad shoulders and big stature,
he was plainly a majestic hero
with superior martial arts skills, and a strategic mind.
Carrying the sky on his head, and stamping the earth with his feet,
his name is Từ Hải and he came from Kwangtung.
He led an adventurous life, full of fun and dangers.
With sword and lute, he trekked mountains and sailed rivers.
On his arrival at the town, he heard of Kiều’s fame.
The girl’s story and charms moved the hero’s heart.
He brought his card to her chamber.
They both glanced at each other, liking what they saw.
Từ said, “Heart meeting heart,
I’m not a gallant seeking pleasure of love for the moment.
I had heard of your beauty for a long time,
“Have your blue eyes contain the image of any one yet?
In this world, there’s not many heroes,
why waste your life with the fishes in basins, the birds in the cages!
Kiều replied, “You praised me too much.
Living this life, I dare not look down on anyone!
I just want to choose the right stone to test the gold,
since I need to know to whom I can entrust my heart.
As for those who come here to take pleasure,
I have no choice in selecting the gold from the brass.”
Từ said, “Your words conveyed a great depth of heart.
It reminded me of the words of Ping-Yuan.
Come here and look at me closely.
See whether you can trust me to some degrees or not?”
Kiều replied, “You’re too generous and kind toward me.
I think that Chin-yang will see a dragon in the clouds, one day.
Do have pity then for this lowly flower.
My drifting duckweed life, dare I ask for your support in the future?“
Upon hearing her words, he was pleased and nodded.
He laughed, “In this world, there are few friends of the heart.
My praise for your discerning eyes,
in recognizing a hero when he’s still leading a wandering life.
By your words, you discerned who I am, apart from the rest.
When I gain great power and wealth, we will still have each together.
Two minds as one, two hearts in unison.
Love will seek love, without the need for any gifts or preparations.
He then talked to a matchmaker, and through her
paid some hundred taels to the brothel’s owner for Kiều’s freedom.
For their love nest, the couple chose a quiet place.
In it was a lavish bed, and a screen decorated with the eight gods.
The man a hero, the woman a beautiful flower.
They’re a perfect match, like dragon and phoenix living together.
Half a year later, while they still love each other passionately,
the call of adventure, of power and glory beckon his heart.
He gazed afar at the sky and the endless sea.
Then with his sword, he jumped on the saddle and prepared to leave.
Kiều said, “A woman needs to follow and serve her man.
I’m determined to go with you.”
Từ said, “We know each other’s heart.
Why haven’t you gotten beyond any common woman’s affections.
When I have under my command a hundred thousand soldiers,
with drums and flags to announce my arrival,
to show the world the face of an extraordinary hero,
then I will come and get you to our new home.
But now, I’m just a wanderer on land and the four seas.
If you follow me, I’d have more concerns, and not know where to go.
So, please wait here a while longer.
It’d be at most a year later, why hurry?”
Having said that, Từ soon rode off.
With the wind behind its wings, the great eagle soared into the sky.
Kiều, left alone with her shadow, by the flowery curtains.
She lived endless nights behind bolted doors.
The moss-covered yard no longer bore any shoeprints.
The grass grew over a feet high, the willow thinner a few inches.
She missed the trees of her hometown thousands of miles away.
Her nostalgic soul flew homeward with the faraway clouds.
Her heart ached when she thinks of her old parents.
She wondered if their sorrows for her departure had lessened.
It had been ten and some years already.
If still alive, their skin must be wrinkled and their hair frost-white.
With bitter regret, she thought of her first love.
Although the lotus flower’s filament is cut, the filament of love
still lingers in the heart.
If my little sister had retied the broken red thread,
perhaps by now, she already have two children.
From her exile, she thought of her distant homeland.
Thousands of thoughts and confused feelings in her mind and heart.
And again she thought of the great eagle flying high in the sky.
Her eyes had been set on the sky horizon that he had gone.
Day and night, she was waiting in silence.
Then one day, the sounds of war thundered in the region.
An atmosphere of death pervaded the town.
Rivers were full of pirates, the roads full of armored soldiers.
Friends, acquaintances and neighbors advised Kiều
to take her refuge elsewhere.
Kiều said, “I had made him a promise.
Though in danger, I don’t want to break it.”
She was still wavering in her decision, when outside,
flags appeared, and voices were heard over the megaphone.
Armored solders came and stood around the house.
Several voices asked in unison: “Where is Madam?”
In two rows stood ten generals. They laid down their swords,
took off their breastplates and kowtowed in the courtyard.
Ladies-in-waiting followed, and one of them told her:
“By order of our lord, we come to escort you to see him.”
A phoenix-adorned carriage with bedecked curtain ,
worthy for a queen, was brought to the front door.
She wore a flowered hat and a brilliant red robe.
Flags unfurled, drums beaten, the procession started.
Musicians led in front, followed by her golden carriage.
Heralds rushed at the front of the procession to clear the way.
In the Southern Court headquarters, drumbeats resounded.
Flags hoisted on the ramparts, cannon shots fired from the citadel.
Lord Từ rode out to the gate to wait for his wife.
Magnificent in his new attire, he looked strangely different.
But still himself with his strong square chin and silkworm eyebrows.
He laughed: “We’re like water and fish, needing each other.
Do you still remember what you’d said long ago?
Only a heroine could discern a hero.
Let’s see if that heart of yours is satisfied now?”
She replied: “I’m just a young and inexperienced woman.
So fortunate as to have my clinging vine resting in your tree’s shade.
It’s only now that I see what I’d said become true,
but my heart was very sure of it since the very beginning.”
They looked at each other and laughed heartily.
Hand in hand, they went back to his tent to continue their love story.
A big feast was organized to celebrate and to reward the officers.
Drums resounded and upbeat military music were played.
With glory and honor to compensate for their past days of hardships,
their love grew warmer with the joyousness of spring each day.
At the headquarters, on a relaxing day with Từ,
Kiều leisurely told him her life story, her past misfortunes.
The times when she was in Vô Tích and at Lin-tzu, where she was
the victim of cruel deceptions and had suffered horribly.
Now that she has a life with some ease,
there’s still gratitude and revenge in her heart.
Lord Từ heard her story from start to finish.
Angered at the injustice she suffered,
his fury broke out like thunder.
Troops were brought to attention, officers selected.
Under the flag, he gave the order for them to leave immediately.
Following their red flags, the troops moved swiftly.
One troop will go to Vô Tích, the other: Lin-tzu.
For those who were unfaithful to Kiều or dealt with her cruelly,
Từ gave the order to arrest and bring them in for questioning.
Then he sent a herald carrying his arrow, a symbol of his power,
to protect and ensure the safety of the Thúc family.
An arrow-bearing herald was also sent to invite
Miss Hoạn’s housekeeper and the prioress, Giác Duyên, to come.
In a solemn ceremony, Lord Từ told the troops his wife’s story.
Hearts rose in indignation, all wanted to carry out his orders.
The revenge of Heaven’s justice is truly appalling.
All those that needed to be arrested were caught and brought in.
The garrison was full of men holding big swords and long spears.
Inside and outside, many lines of soldiers stood to attention.
All was ready with an imposing severity.
Cannons crowded the place, flags’ shadows covered the courtyard.
The commander’s tent was erected in the middle of the camp.
Lord Từ sat next to his wife.
When the first round of drums just ended,
a roll call had been taken of those arrested.
Từ said to Kiều: “Favors and grudges between you and them,
I’ll leave you all powers to act as you wish to honor justice .”
Kiều replied, “Relying on your omnipotence,
I’d like to first thank my benefactors.
Repay my gratitude first, then take revenge.”
Từ said, “Do as you please.”
A sword-bearing orderly was sent to summon Thúc-Sinh.
His face seemed to change color to indigo, and his body quivered.
She said, “My debts of gratitude to you weigh a thousand
mountains. Your old friend at Lin-tzu, do you still remember?
Like the two morning and evening stars, we cannot be united.
You know whose fault it was, as I would not let you down.
A hundred rolls of brocade, a thousand liangs of silver.
These gifts just show my gratitude, it’s not to repay what I owed you.
Your wife’s devilish and wicked.
This time the thief and the old woman he robbed will meet!
The ant had not crept around the edge of the cup for long.
Her wicked plot I will repay in full.
Looking at Thúc Sinh’s face at that moment,
one can see his face drenched in sweat, as if he’d been in the rain.
His heart felt both a joy and a dread that he couldn’t contain.
He was joyful for Kiều’s situation, but felt a deep fear for his wife.”
The housekeeper and the prioress were called in next.
After introductions, they were invited to sit in places of honor.
Kiều held their hands, and showed them her face.
And said, “Slave Flower and Pure Spring are also me!
I remember my days of misfortunes. A mountain of gold can hardly
compensate the kindness and compassion you’d showed me.
These thousand taels of gold are just a token of my gratitude.
No amount of gold can balance the scale of a mother’s heart.”
Startled, the two women did not know what to say.
They were half terrified, and half happy for her.
Kiều said to them, “Please stay here for a while.
And watch how I take my revenge!”
Immediately, she ordered her soldiers to bring in the prisoners.
The lists of their offenses were also brought in.
Under the flags, soldiers unsheathed their swords.
The main culprit had the name of Hoạn-Thư.
On seeing her, Kiều greeted, saying:
“Madam, so you too have to come here today.
Among the women, very rare are those with several hands.
In the old days, very rare are those who wear multiple faces.
And nowadays, very rare are those that have multiple livers.
A beautiful woman should be gentle and caring by nature.
The more wicked she is, the heavier her karmic debts.”
Fear took away Hoạn Thư’s soul and wits.
She prostrated herself and carefully chose words to implore:
“I’m just a petty-minded woman.
Jealousy is just a common trait of a person.
Please think of when I let you go to the shrine,
and when you left the house, I did not pursue.
In my heart, I respect and admire you.
But sharing a husband, who would be easy to oblige who.
I regret that I had put thorns on your path.
Can your generous heart give me some mercy?”
Kiều praised, “You are a really smart and clever woman
who knows exactly the proper things to say.”
Kiều thought, “If I forgave her, her life’s fortunate.
If I don’t, it would seem that I am a petty-minded person.
Well, if she already regretted her actions.”
Kiều then gave an order to free Hoạn Thư.
In gratitude, Hoạn Thư made her kowtows in the courtyard.
A line of captives bounded together by chains was led in.
Kiều said, “The High Heavens cast a wide net.
Those who harm people will be harmed. The cause is not from me.”
Firstly, Bạc Hạnh and Bạc Bà were brought forward.
On one side, it’s Hawk and Hound, on the other, Sở Khanh.
Then came Dame Tú and Scholar Mã.
These criminals deserved the fates that await them.
Orders were given to the executioner.
What oaths they made, those punishments will be applied.
Blood flowed, flesh hacked to pieces.
Whoever saw was terrified.
Let it be known that everything is by the will of heaven.
Betrayal of trust is not worth it when the betrayed takes revenge.
The rogues and the cruel ones,
they reap what they sow, and no one will pity them.
The site of the executions was crowded with Từ’s troops.
The executions happened in daylight for everyone to see.
Seeing the revenges that Kiều took,
the nun, Giác Duyên, hurriedly, bid her farewell to return home.
Kiều said, “A rare chance, once in a thousand years.
Rare are the times that we old friends have a chance to chat.
We’ll soon be going our separate paths.
I would not know where you will be and how to visit you.”
The nun replied, “It won’t be long.
In five years, we’d see each other again. I remembered the day
when I was taking a foot journey in a distant land,
I met the nun, Tam Hợp, who’s a prophet.
She told me the times that we’ll meet again.
This year is one, the next five years from now.
We’ve seen that her prediction is not wrong.
The first part realized, the second must also be true.
We still have many ties together.
Our relationship has not come to an end yet. No hurry.”
Kiều replied, “Prophecy of predestination.
Since she said it, it must be true.
If you happen to meet her again,
please ask her to foretell my fortune for me.”
Giác Duyên readily agreed,
then said farewell and left.
After gratitude repaid and revenge taken,
her heart felt light as the sea of resentment drained.
She prostrated herself before Lord Từ and thanked him:
My frail self had never dreamed of this satisfaction.
Relying on the power of your thunderous hands,
my heart is now relieved of a great weight.
Your kindness, I engraved in my bones and heart.
Even if I die for you, I’d still not have paid my debt of gratitude.
Từ said, “the great men since the olden days till now
had never been able to find a soul mate even for just one day.
Bearing the name of a hero,
how could I let go of injustice that I meet on the road!
Let alone, this is a family affair.
There’s no need for words of deep thanks to show your gratitude.
I still regret that your two parents
are separated from you and live in a distant place.
If I could get them to come here,
so you and them can be united, then I’m happy.”
He then ordered preparations for a big feast in the camp.
Thousands of soldiers and officers gathered
to celebrate Kiếu’s redress of injustices suffered.
Từ had many military successes, one following another.
From then on, his martial might thundered far and wide.
He had his own kingdom in his corner of the sky.
With his own military and civil government, he divided the empire into two.
Several times, like sweeping wind and pouring rain,
his army broke down the walls of the five districts of the south.
Dangers and perils presented opportunities to sharpen his sword.
Those coat-hanging and rice-bag bodies were nothing to him!
He was supreme master, lord of his frontier territory.
Although there was several great lords and powerful princes,
but none dared to challenge his flying banner.
For five years, he ruled a land bordered by the sea.
There was a provincial governor, a powerful official.
He’s Hồ Tôn Hiến, a statesman with many talents.
He was given the powers by the emperor
to fight the rebels at will, with the title of supreme commander.
He knew that Từ was a hero and knew that Kiều
also had a voice in the military plans.
He parked his troops in the garrison, and sent a man
with loads of gold, silver and brocade to persuade them to surrender.
For her, there were separate gifts:
two ladies-in-waiting, and thousand pounds of gold and jade.
The missive was sent to Từ Hải’s headquarters.
Lord Từ was very reluctant to surrender, saying:
“With my hands, I founded this heritage.
Since then I had been master of these seas and rivers.
If I constrain myself and returned to the Court,
A surrendered subject is not well looked upon.
Those officials are tied together by their mandarin dresses.
Is it worth being a duke and have to bend your back and bow your head.
How is it better than being the lord of your own territory.
With my military might, it’s not easy for them to do anything to me.
Now, I move heaven and earth as I please.
Going any direction I want, without anyone above me.”
But Kiều, having an honest heart, easily trusted people.
Abundant gifts and sweet engaging words helped to sway her mind.
She thought that she’s like a water fern,
and had lived a drifting life with many misfortunes.
“Wouldn’t it better to become the sovereign’s subject?”, she thought,
“The big road is wide enough to move one’s status to cloud’s height.
It’d be good for the family and also fulfill her duties to the State.
Then gradually, we will find a way to return to my hometown.
I would officially be a grande dame.
I can feel proud of myself when with others,
and my parents would enjoy the public honors.
Duties to the State and to the family are both fulfilled.
First is filial piety and second is faithfulness to the sovereign.
This’s much better than a floating raft, that would have to worry
about the ocean waves turning it upside-down.”
During a discussion of the consequences of submission,
Kiều took the opportunity to speak her opinions.
She said, “The king’s benevolence is profuse.
It’d poured everywhere, and permeated everything deeply.
Merits for his works of pacification dated back a long time.
They have everyone’s gratitude in the land.
Reflect on what happened since you started warfare.
Piles of human bones along the “Vô Định” river
have reached the height of a man.
Why do this and leave a bad name for posterity?
For thousand of years, no one had ever praised the rebel leader, Huang Chao.
Wouldn’t the position of a high-ranking official be much better?
Who would turn away from the only route to fame and honor?”
Từ was persuaded by her sweet and persuasive words.
His army on the offensive changed to a surrender position.
He made arrangements to meet the Governor’s emissary.
They set a date for disarmament and terms of dismissal of his army.
Believing in the promises of the peace settlement,
flags were left unheeded, and night watches slackened.
Từ’s neglect of proper defense measures
were observed by spies from the imperial army.
Lord Hồ seized the opportunity to play his stratagem.
His troops’d go behind the sending of presents for a sudden attack.
Carrying peace settlement’s banner, the imperial army advanced.
Presents of peace at the front, weapons concealed from behind.
The unsuspecting Lord Từ did not know.
Donning full ceremonial dress of a high-ranking official,
he left his camp to surrender.
Lord Hồ made a secret sign to his men. On three sides
were gunshots, and all four sides were hoisting battle flags.
Caught in a total surprise, even a tiger king
when fallen into a trap would become helpless.
Từ fought to the death in the battlefield,
to show his enemies the bravery of a supreme general.
When his great soul left to join the deities’ abode,
he still stood straight within the circles of enemies!
Firm as stone, hard as bronze,
no one can shake or move his body the slightest hair.
Imperial troops rushed forward in pursue of the defeated troops.
The smell of death rose high to the sky.
The ramparts broken, everywhere was total disarray.
Some fleeing men saw Kiều and led her to the place.
In the midst of flying arrows and stones,
she saw Từ Hải standing there immovable under the sky.
She said, crying: “You are a brave man with a clever mind.
Because you listened to me, you came to this end!
How can I have the face to see you again?
I’d rather die and be with you!”
Her grief poured forth in torrents of tears.
Her words said, she threw herself, head first, upon the ground.
How strange it was—the affinity between two souls in love and wronged.
As she collapsed, the body of Từ fell down.
Some soldiers who were passing by,
took pity on Kiều and helped revive her.
She was then brought to the headquarters.
Lord Hồ on seeing her spoke kindly:
“You’re a frail and defenseless girl,
In this warfare, you’d suffered many blows!
Our military campaign was victorious.
For its success, you also played a part.
Now that everything had been accomplished,
what would you want to have for your rewards?”
Her pearly tears poured out even more, in streams.
Hesitantly, she expressed her thoughts and feelings.
“Từ was a great hero. He went his own way
beneath the wide skies and roamed unchallenged in the open seas.
Believing in me, he over-trusted the promises, and took the self
that’d fought hundreds of battles to become a subject of the king.
He thought that he’d obtain nobility and honors for me,
and never suspected that his flesh and bones would be shattered!
For five year, he’d arrogantly roved between the skies and the seas
but then his body dropped on the field like it was nothing.
You advised me to tell of my service and ask for rewards.
The more I think of it, the more grievous is my heart.
I felt that I’m much more guilty than deserving.
That was why I had tried to commit suicide.
Please just reward me a modest grave,
to give the man I love his humble resting place.”
At this request, Lord Hồ felt some pity,
and gave orders for a hasty burial by the riverbank.
In the headquarters, a victory feast was held. Place was filled
with sounds of flutes and strings, and voices of soldiers and officers.
She was ordered to serve Lord Hồ behind the curtain.
He pretended to be drunk and forced her to play the lute.
Like the wind wailing, the rain weeping, so heart-rending,
it seemed the four strings dripping blood from her fingers!
The howlings of gibbons, the wailings of cicadas, cannot match such sorrow.
Ho listened, frowned, and shed some tears.
Ho asked: “What’s the music piece that you’re playing?
It sounds so full of bitterness and sorrow!”
Kiều replied: “It’s called “Thankless Fate”.
I had composed it when I was young.
The melody was created in days long gone,
but the example of “thankless fate” is now and here before you.”
The more he watched and listened, the more enchanted he was.
What a miracle! An iron mask could become dazed with love.
He said, “We are destined for each other.
Let me reconnect your lute strings with phoenix glue.
She said, “I’m just a fallen woman.
On my conscience is the unjust death of a person.
Nothing left of me, this tattered flower.
Like Hsiao-lin’s lute strings, my heart’s broken.
With your kindness, I hope to still live. (word play: to keep my pink pants)
I’d be fortunate to see my native village with my dying breath.”
During the feast, the governor had drunk too much.
The next morning he woke up and remembered:
“Being a high official of the realm,
I’m constantly watched by the higher authorities and the public.
It’s not becoming of my office to act like a womanizer.
So how do I settle this matter now?”
When the office opened for work,
his mind resolved, Hồ made his decision.
Who dares to protest the words of a high-ranking official?
By his order, Kiều was forced to wed a tribal chief.
O how meddling you can be, the matrimony god!
Why do you tie the red silk threads so heedlessly?”
The flowered carriage was led straight down onto the boat.
The curtain pulled down, the lamp lit.
She seemed like a willow withered, a peach blossom faded.
There wasn’t a single spark of liveliness in her body and face.
She said to herself, “Let the sands and the waves engulf me
and waste my parents’ efforts, and waste an intelligent mind.
At heaven’s edge, drifting in the middle of the sea,
where should I send my bones to its rest?
Who had cut my silk threads of love?
Who had put the debts of fate into my hands?
Why has my life turned out like this?
Any remaining day of my life is just a wasted day!
As there’s no joy in living,
then why sorrow over a loss.
I’m alone with so much bitterness in life.
Let the jade be shattered, the gold melted, let it all be over!”
The crescent moon’d disappeared behind the western mountains.
Kiều, alone in her cabin, kept standing up and sitting down.
Then, she heard the sudden roar of rising tides.
She asked and learned that the river was Chien-tang.
She remembered clearly the words she heard in her dream.
This’s the end, she thought, of her heart-rending fate!
Đạm Tiên, O friend, do you know I’ve kept our tryst?
You promised—so wait down there to welcome me.
Under the lamp, there was some flowered stationery.
She wrote a few last words to let people know.
Then she opened the curtain and looked outside.
The high sky, the wide river, a vast expanse of blue.
She wrote, “Lord Từ had treated me so well.
But ’cause of a little state affair, I’d betrayed his trust.
I killed my husband, and yet I wedded another.
How could I still have a face to stand in this world?
I’d rather die and put everything to rest.
My heart I will entrust to the sky and the waves.”
She looked for one last time at the endless expanse of rising water,
and threw herself into the great river.
The tribal chief, after informed, immediately attempted a rescue.
But her body was sunken somewhere in the river.
Pity her life, just a human life like any others,
but to have such talents and beauty was to welcome jealousy and danger.
She led a wandering life bearing injustices and miseries.
What would be left of her if waiting to the end of her destiny.
So many times in fifteen years, she was a living example
of the vicissitudes of the lives of beautiful women.
A life with such misfortunes as her could not have been worse.
In accordance with the laws of nature,
after the darkest tunnel came the light.
Those people that practice filial piety and are true of heart,
when Heaven had imposed painful sacrifices,
Heaven will show pity for their lives.
After taking leave of Kiều, Giác Duyên,
with her gourd and bag, took a long pilgrimage.
She met Tam Hợp, the holy nun,
and talked to her about Kiều and inquired Kiều’s fate:
“Such a loyal person and filial daughter Kiều is.
But why is her life so full of misfortunes?”
The nun replied, “Fortune and misfortune come from the laws of heaven,
but the root cause of it is from a person’s heart.
Heaven has a hand, but it also come from us.
Living a moral life is the source of happiness, all passions lead to suffering.
Thúy Kiều is lively and intelligent.
Granted, a sad lot is often reserved for a beautiful woman.
But Kiều kept holding onto man-woman love
and stubbornly enmeshed herself in its web of passions.
Thus, when she was in those peaceful abodes,
she didn’t stay because she could not sit still.
Demons goaded her, phantoms led her on the wrong path.
Thus she had gone on a journey of heart-rending sorrow.
After one misfortune came another.
Two times in the brothel, twice in temples.
Within the circle of raised spears and naked swords,
she lived as a maid with the wolves and the tigers.
In the middle of the tumultuous waves,
she threw herself in the water to tempt the jaws of sea dragons.
Her misfortunes had always followed her passions.
She knows her pains and the true cause of her sorrows.
She’d have to live a life full of sufferings and die in exile.
A heart-rending fate until the end of her life!”
On hearing her words, Giác Duyên was terrified:
“A whole life! Alas! What would be left of her?”
The prophetess replied, “But it doesn’t matter.
Her fate had been reconsidered with her merits.
Judging from her past sins,
she was trapped in love but did not indulge in sexual lust.
She sacrificed her love to pay her filial debt.
She sold herself and this pious act had touched Heaven’s heart.
She caused the death of one but had saved tens of thousands.
She can tell what’s important and fair, and what’s not.
Those merits are incomparable.
Her past sins had now been washed clean.
When appropriate, heaven knows how to be obliging.
Debt is paid first, then compensation for merits later.
Giác Duyên—remember your promise to your poor friend -
at the Chien-tang river, you can have a raft waiting for her.
Thus, you will be faithful to your given word.
It’s an opportunity from heaven to do what’s blessed.
Giác Duyên, at these words, felt great joy in her heart.
She went to the Chien-tang river and settled by its shore.
She built a cabin made of wood and thatched grass,
that faced the blue waters and laid under the the yellow clouds.
She hired for the whole year two fishermen.
Their boat anchored on the shore, and their nets casted in the river.
With a constant heart, the nun did not spare any efforts.
Fortunately, her meeting with Kiều was scheduled in heaven.
Since Kiều had plunged herself into the silver water waves,
the currents have drifted her to this place.
The fishermen pulled up the net and saw a person.
They all saw clearly that the prophetess’s words were all true!
Kiều was laid on the boat, wearing a silk dress.
Although fully drenched, she still had not lost her shine.
Giác Duyên recognized her friend’s face
but she was still immersed in heavy sleep.
Kiều’s soul was floating in her dream,
when Đạm Tiên saw her old friend and greeted her, saying:
“I’d been waiting here for you.
For ten years and more, but it’d been a waste of time.
Your fate is thin, but your merits are strong.
Despite your previous life, few can match the heart that you have.
Your faithful heart had touched Heaven.
In selling yourself, you show filial piety,
in saving people’s lives, you show altruism.
You had served the country and the people well.
Your merits have tipped the scale of justice in your favor.
Your name was withdrawn from the heartbreaking destiny list.
The heart-rending poems I will return to you.
There’s still a lot of joys for you in the future.
Your past great love will be fulfilled, your life full of happiness.”
Surprised and still dreamy, she did not know what to believe,
when the words “Pure Spring” was uttered in her ears.
Startled, she wakened from her dream.
Her mind still dazed, she did not recognize anyone.
Of Đạm Tiên, not a trace of her in the boat.
But beside her, there was the nun, Giác Duyên.
They were very happy to see each other.
After the boat cleaned, they went to the grass hut.
A family together, from morning to night,
with the moonlight and wind to cool their faces,
and salts and greens to cleanse their hearts.
From all four sides, they had a view of vast empty space.
The tides rose in the morning and evening;
the clouds floating in front and behind.
The pains of old woes had all been wiped from her mind.
But how would her first love know she’s at this place?
Kiều’s life was full of misfortunes.
Kim Trọng also had his share of sufferings.
Since the day he left to help with the burial ceremony,
he stayed in Liêu Dương for half a year, before he returned.
He hurriedly went to the Thúy garden to check things out,
and saw that the scenery had changed so unlike before.
The whole garden was full of weeds and reeds.
The moonlit window looked so cold and empty, the walls rain-beaten.
From front to back, he did not see a single soul,
although the peach blossoms of last year
still smile in greeting of the east wind.
A few sparrows rustled their wings in the vacant house.
Wild grass spread all over the ground, moss covered shoeprints.
At the wall’s end, several thorny bushes grew,
blocking the path that she and him last year walked through.
All around the house was in gloomy silence.
Whom can he ask to know the whereabouts of his love?
A neighbor passed by and greeted him.
Kim asked him a few discreet questions.
Asked about the father: he was involved in a court trial.
Asked about Kiều: she sold herself to ransom her father.
Asked about their house: they had moved far away.
Then he asked about young Vương and Thúy Vân.
He was told that both of them are living in difficulties.
Sewing clothes and writing for hire to make a living.
The news were like lightning strikes in the sky.
On hearing it, Kim was dumbfounded for a moment.
He then asked where they had moved to.
Kim went to their new home and saw:
A dilapidated mud-walled cottage,
with ragged reed blinds and tattered sparse bamboo screens.
When he saw a rain-soaked grass yard full of weeds,
the sight depressed and confused him all the more.
He ventured to call outside the wall.
Young Vương heard his voice and rushed out.
Took him by the hand and hastily led him inside.
From a back room, the parents soon appeared.
Weeping and wailing, they told Kim their woes:
“Young man, do you know what’d happened to us?
Our daughter Kiều, her fate was so fragile.
She failed her promise to be your betrothed.
Faced with a terrible family disaster,
she sold herself to have the means to save her father.
She was torn with sorrow and regret when she left home.
With tears in her eyes, she told us her wish time and again.
Since she’d exchanged solemn oaths with you,
she asked her sister to take her place.
This’d be to repay a little of what she owes you.
But the sorrow in her heart would last forever!
In this life, she had let you down.
In her next life, she’d repay you.
Those were the words she said time and again,
and they were engraved in our hearts before she left.
What an ill fate you have, my darling daughter.
Your beloved Kim had returned but where have you gone?”
The more they talked, the deeper their grief.
The more Kim listened, the more heartbroken he got.
His body shook violently as if unable to accept the facts.
His eyes flooded with tears, his spirit seemed absent.
His mind so distressed, he fainted many times.
On awakening, he sobbed and sobbed then fainted again.
Seeing Kim so distressed, old Vương
restrained his own grief and tried to console Kim:
The plank is now already nailed into the boat.
With her poor fate, she cannot return your love.
Although you love and care for her so much,
you must not throw away your precious life.
They tried and tried to comfort him in hundreds of ways.
But the fire of anguish, when smothered, only grew stronger.
They showed him the golden bracelets,
and the incense and the lute of last year.
Kim, on seeing these keepsakes, missed her even more.
His heart more distressed, his anger grew.
Kim said, “It’s because of my being away
that the flower, the water fern had drifted downstream.
We had sworn many oaths with each other.
Those words of gold were not idle words.
Although we haven’t share a bed, we’re still husband and wife.
How could my heart bear the thought of cutting the bonds with her?
No matter how much time or gold I need to spend,
while I’m still alive, I will have to see her again!”
His grief can never be in words fully expressed.
Kim, still sobbing, took leave of Kiều’s family.
He hurried home, and had a lodge built in the flower garden.
Then invited Kiều’s parents to come and live there.
Day and night, he would inquire after their health,
like their own son, so as to fulfill Kiều’s love for her parents.
With ink diluted with tears, he wrote letters,
and sent people to look for her.
So much effort and money spent.
Lin-ching, he had gone a few times.
But he searched here while she was there.
Between the vast sky and the seas, where would she be?
Kim became more and more distressed with longings and fears.
His liver was like on fire, his bosom felt like being scraped by a knife.
The silkworm, spinning its threads, day by day, became more wasted.
The cicada, under biting frost, became thinner each day.
He languished, sometimes sober, sometimes dreaming.
Tears of blood flowed from his eyes, his soul departed in a dream.
Kiều’s parents were very worried and frightened.
How was it that he came to this state!
They, in haste, prepared to set a date,
for the wedding of Thúy Vân and Kim.
A graceful maiden, an elite scholar.
Talented man and beautiful girl in their springs of youth.
Although Kim was happy with the marriage,
the joy of newlyweds was not enough to fully suppress his sorrow.
While eating, sleeping, coming in and out,
the more attached they were, the deeper his past love grew.
Until when would he ever stop longing for her?
His tears fell profusely, and his insides full of knots.
Sometimes, when his study room was quiet
he’d burn the incense, and play the old lute.
The silk strings moaned softly its melody of love and sorrow.
Wisps of smoke of fragrant incense floating in the air,
the light breeze stirring the blinds.
Seemed to Kim like inside the room, by the terrace,
the sound of her voice floated to him,
and her silhouette appeared like a dream.
Because his heart remained true to his beloved,
he thought of her so he saw her appeared.
While he was steeped in sorrow day and night,
several springs and autumns had been passing by.
Now, in the capital, a literary contest took place.
Vương and Kim attended and got on the honor roll the same day.
Heaven’s gate swung wide open for the path to the clouds.
Flowers greeted their steps, fragrance of glory spread to their hometowns.
Young Vương still remembered the near and distant past.
He went to Old Chung’s house to repay his gratitude.
After paying the debt, to make their ties stronger,
he married Old Chung’s daughter.
Since Kim had treaded on the cloud’s path to glory,
her plight aroused his love and pity all the more.
Who had pledged with him words of love and commitment?
But now where was she for him to share his wealth and honors?
She’s like a water fern drifting in the waves. Whereas Fortune
shined on him and he sorrowed for her wandering life.
By imperial order, he was sent to work as an official in far Lin-tzu.
With his wife and children, they crossed many valleys and hills.
In his new headquarters, he lived a life of leisure. Dawn and night,
he’d enjoy playing his lute and listening to the cranes’ soft cries.
One spring night, while sleeping in her bedroom,
Vân had a dream and met her sister.
When she woke up, she told her husband.
Listening to the story, Kim’s mind was half-doubting, half-believing.
He thought, “The words: ‘Lin Ching’ and ‘Lin Tzu’
just differed by a word, and that may have been a mistake.
Kindred souls seeking each other in a dream—
perhaps there may be some good news in this.”
In his office, Kim made inquiries from his staff.
An old secretary named Đô replied:
“This story had happened over ten years ago.
I knew clearly the names and faces of those involved.
Dame Tú and Scholar Mã
went and bought a girl from Peking and brought back here.
Kiều’s talents and beauty were incomparable.
She could play the lute; she knew poetry and literature.
She was faithful and showed uncommon courage.
She dared to kill herself to preserve her virtue, but soon after
fell into a trap. Her stormy life had its full share of sufferings.
Later, she was married to Scholar Thúc.
Thúc’s first wife was a cruel woman.
She kidnapped Kiều to Vô Tích and tried to break her spirit.
Kiều escaped from their house.
Unfortunately, she met a certain family surnamed Bạc.
She was bought and then sold to a brothel.
Like a floating cloud, a drifting duckweed, she’d lived her life.
Then one day, she met a man.
His bravery and intelligence above others; his might shook the sky.
He commanded over a hundred thousand elite soldiers.
They came here and crowded the citadel of Lin-tzu.
With his power, Kiều settled all the scores of her past.
She punished her enemies, and repaid her benefactors.
Thus, she had a great reputation for justice and kindness.
Near and far, she was highly praised.
I do not know the name of her benefactor.
For this info, you can ask Scholar Thúc.”
As Đô had said everything so clearly,
Kim immediately sent an invitation card to Scholar Thúc.
After greetings, Kim came directly to the point and asked Thúc:
“Where’s her husband now and what’s his name?”
Thúc replied: “In these wild times of war,
I asked some questions in the camp and found out:
the chieftain’s name was Hải, his surname Từ.
He fought hundreds of battles; his strength stronger than thousands.
He met her while he was in the Thái District.
Nothing strange when sparks fly between a beauty and a genius.
He forced his way on the world for several years.
And shook the earth, startled heaven with his military might.
His army camped in the eastern region.
But I hadn’t heard any news of them afterwards.”
After he heard Kiều’s story from root to branch,
his heart was filled with weariness and sorrow.
He felt sorry for her—she was a lonely leaf in the wind.
When could she ever shake of the foul dust of her fate?
An ill-fated flower drifting downstream.
Kim sorrowed for her up-and-down life, and grieved for their parting.
The oath of olden days had been broken,
but the piece of incense still there, the lute string here,
but she’s nowhere to be found.
The soul of the lute is absent, its strings made lifeless sounds.
When could, if ever in this life, the incense flame rekindle the fragrance of their love?
While she’s wandering, like a drifting duckweed, in a distant land,
how can I live a live of luxury and comfort with a serene heart!
He thought of surrendering his seal, resigned from his office,
then he’d cross rivers and mountains to find her.
He’d venture into battlefields, and perhaps, if he enter
into life and death situations, he can find her.
But the world is vast and the abyss is deep,
where would one find the shadow of a bird, or a fish in the sea!
While he kept waiting to hear tidings of her,
many seasons of rain and sunshine had passed by.
Then one day, a decree printed on clouds-in-five-color sheet arrived.
It’s from the sovereign and clearly stated the orders:
Kim was to assume new office in Nan-ping.
Young Vương was also changed to work in Fu-yang.
They hastened to have horses and carriages prepared.
Then both families left together, as they were heading
in the same direction, for their new posts.
They heard that the rebels had been crushed.
The waves stilled in Fukien, the fires extinguished in Chekiang.
On this news, Kim asked Vương to take advantage
of the trip to the same region to find Kiều.
When they reached Hang-chow, they were able
to obtain clear and precise news of Kiều’s fate.
They were told: “On that day, the two sides fight,
Từ was ambushed and died on the battlefield.
Not only Kiều’s great service not rewarded,
the official compelled her to wed a tribal chief.
She threw her body, so fine like jade and pearl, into the waters.
The Chien-tang river became the grave of the beautiful girl!”
Alas! No reunion but a whole life of separation.
An entire family prosperous, but only her to suffer a fate so unjust!
To call her soul, her tablet was put up with the usual rites.
To rest her soul for the injustices she suffered,
an altar was set up by the riverbank.
Endless silver-crested waves of rising tides rose and fell.
Looking afar, it seemed like her beautiful figure
with arms outstretched like wings falling into the waters.
With their deep love like the sea, in a sea of grief,
where would her incarnated soul in a seabird flew?
How strange the workings of Fortune can sometimes be.
The nun Giác Duyên somehow happened to pass by.
Startled at seeing the tablet with Kiều’s name on the altar,
she asked: “Where are you from, my friends?
“Are you Kiều’s family or her relatives?
She’s alive, so why the mourning rites?
Hearing the news, they were all astounded.
Gathered around the nun, they talked away, and asked questions:
“This’s her husband, those are her parents,
and this’s her blood sister, and that’s her sister-in-law.
From reliable sources, we heard of her death,
but now you tell us this extraordinary news.”
The nun said, “Karma brought us together.
At Lin-tzu earlier, then at Chien-tang river later.
When she jumped into the waters,
I was waiting for the event, and found her, then brought her home.
We take shelter within Buddha’s gate.
Our shrine cottage’s not far from here.
In Buddha’s shade, our days passed by calmly.
But her mind’s fixed on her home—she missed it so much.”
Hearing this revelation, their faces brightened.
What joy could surpass this joy?
Since the leaf parted from the forest,
they had searched for her in vain in many places under the vast sky.
It was plain that the flower had fallen, its fragrance gone.
Maybe in the next life, they would see her, but in this life,
there was no hope. The world of shadows, the world of the living,
two separate paths, for sure.
A miracle it was to see the person from the Nine Springs
in this world of dust and daylight.
They all prostrated themselves before Giác Duyên and thanked her.
Then together on foot, they followed the nun to her cottage.
They cut and cleared their way through the reeds and tall grass.
To be so close to their beloved, they still have some doubt.
Following the riverbank with several twists and turns,
they left the forest of reeds to arrive
at the courtyard of Buddha’s shrine.
Giác Duyên raised her voice to call Kiều.
From an inner room, Kiều rushed out.
With a glance, she saw her entire family was here.
Her father still looked strong, her mother still a beauty.
Both her sister and brother had grown up well.
And over there was Kim, her love of long ago.
Could this moment be a reality?
Clearly her eyes wide open, and yet it seemed like a dream.
Her pearly tears wetted her dress. She felt unspeakable joy,
and shame, and sorrow—a whole complex of feelings.
She threw herself upon her mother’s knees, and weeping,
she told her mother all her misfortunes:
“Since my wandering in a distant land,
the duckweed’d drifted under the storms for fifteen years.
I thought I was forever lost among the muddy river waters,
and would not be able to see you again in this life!”
Her parents held her hands and gazed at her face, thinking:
Her face looked the same the day she left home.
But after living a life with so many adversities,
she had lost about three or four tenths of her freshness.
What scale can be used to measure their happiness?
They talked and talked about their joys, their sorrows, and various other things.
Her brother and sister also asked her this and that.
Watching them, Kim’s sorrow turned into joy.
They all knelt down before Buddha’s altar
and gave thanks for Kiều’s resurrection.
They sent for carriages decked with flowers.
Old Vương told Kiều to come home with them.
Kiều said: “I’m just a fallen flower.
Half of my life, I’d tasted shame and bitterness in all its flavors.
I’d thought I’d live out the life of a drifting water fern,
or a wandering cloud.
How could I still hope to be among you again?
That I can see you again in this return to life,
already satisfied the longings in my heart since long ago.
I’d found a home within Buddha’s gate.
To live with grass and tree is fitting for my age.
For meals, I am used to salts and greens.
For dress, I love the nun’s drab garb’s color.
My heart’s fire is quenched for the things in life.
For what, would I want to crowd myself in the world of pink dust!
Leaving things half-done is not good.
I have been practicing Buddha’s teachings and should continue.
I owe the nun a sea-deep debt for saving my life.
How can I have the heart to leave her?”
Old Vương said, “That was then, this is now.
Religious practices oftentimes have to yield to circumstances.
If you want to pray to the deities or to Buddha,
then filial duty, and love’s debts, those duties who would discharge?
We owe the nun who save your life deep gratitude.
We will build a Buddha shrine and invite her to live there.”
At this exhortation, she had to comply to his wish.
She took leave of the nun and left with her parents.
The whole family came to Kim’s living quarters.
A banquet was immediately prepared to celebrate family reunion.
After everyone had some drinks of mum wine and feeling mellow,
Vân stood up and said a few words:
“In this union that heaven had made,
you two met, and a word bonded you to each other.
When our family was facing the stormy waves of disaster,
you took your love troth and put it on me.
I had since then made your love pledge my duty.
Besides, we are of the same flesh and blood.
For the last fifteen years, we’d been wishing and nursing hopes
that one day we’d be living with you again.
Now that the broken mirror is made whole,
it seemed Heaven have arranged to reunite your love.
Love for you had always remained in Kim’s soul and heart.
There’s the silver moon, and there’s the old oaths.
The plum fruit still remains fresh and delicious.
Let us prepare a wedding for you, our dearest.”
When Vân’d finished, Kiều immediately rejected the suggestion:
“An old story so long, long ago. Why talk about it now?
Although there’s an oath of olden days,
I’d been living a life beaten by the wind and rain.
Talking about it would make me die of shame.
Let those things follow the ebbing tide out out to sea.”
Kim replied: “What you just said is very strange.
Even if that’s your desire, what about your promise?
A solemn love pledge had been made between us
in the presence of the deep earth and the wide sky.
Whatever changes may occur in the world and in our life,
in life or death, we need to keep our faithful pledge.
Had my heart ever done anything to let down your heart,
that you want to break our love into two.”
Kiều replied, “A married life in love’s harmony,
who would not love to have?
I think that in the marriage between husband and wife,
the flower bud should be offered unbattered by the wind,
and the moon should reflect its full round image in the mirror.
The word chastity is priceless, and virginity invaluable.
Under the nuptial torch, I’d be ashamed of myself for your love.
Since misfortune first befell me, many butterflies and bees
I had been with, and this truth makes me feel very ugly.
For so long battered by the stormy winds and the heavy rains,
what flower would not wither, what moon would not wane?
There’s no beauty left in this body.
I considered my life done and do not hope for anything.
Just thinking of marriage, I’d feel ashamed
to take this dirty self to join with an honorable scholar.
I know that you are a faithful and loving man,
but to see the nuptial torch would make me felt very ashamed.
From now on, I’ll close the autumn door of heart’s love.
Although not being a nun, I’d live like a nun!
If you still insist on our love
then you can change it into a friend-of-the-heart relationship
Talking about wedding and marriage
only distress my heart and make me feel plainly dirty!”
He replied, “You do have a clever tongue with words,
but what’s right or wrong also depends on circumstances.
In all times, in the role of a woman,
the meaning of chastity also has three or seven paths.
Sometimes in normal situations, sometimes in special conditions.
There’s nothing that say we must follow any one particular way.
As for you, filial piety becomes your chastity.
There’s no dust that can ever make you dirty.
Heaven has allowed us to meet again this day.
The fog had dissolved, the clouds had dispersed in the sky.
A fading flower yet fresher than ever.
A waning moon yet brighter than ten full moons of long ago.
Please do not hold in your mind any more doubts.
Let me not become a forlorn passerby like the Tiêu of olden times, ignored by his beloved.”
After hearing his pleadings and arguments,
her parents also sided with him.
She had no choice but to accept.
She hung her head and breathed sighs of resignation.
After the reunion banquet,
nuptial torches were lit up and pink silk curtains stretched.
The couple exchanged ritual greetings with their family.
All the rites were performed and they were married.
In the bridal chamber, they made several toasts.
They felt a mix of joy and wondering for their new union, yet tinged
with the sorrow and regret of their past love.
Since she was a young peach blossom, a lotus flower,
fifteen years had passed until they are now together.
The past love, the parting and the reunion,
a mix of feelings filled their hearts as the moon rose high.
Brocade curtain dropped in the late night.
Under the lamp, her peach-blossom cheeks looked silky fresh.
Lover meeting lover again. Flower and bee of olden times
still have lot of affection for each other.
She said, “I had accepted my lot.
And did not want anything for this self that I threw away.
But because of your love for me since the olden days,
I had complied to your wish for this wedding.
But in my heart, I’m very ashamed.
I feel I am wearing a brazen face that I can hardly bear to see.
I do not mind the outward marks of a married couple’s affections
to honor our relationship in the eyes of the world.
But regarding the usual habit of people,
gathering used fragrance from dirt , picking a wilted flower,
all these acts to me are foul and made me feel ashamed and hurt.
No longer would it be love, but it’s hatred that remains.
When you make love, I’d feel ashamed of myself.
To love then is ten times worse than to let one another down.
Regarding the heirs for keeping the family lineage,
there’s still my sister, Vân, your wife.
Of the chastity in my heart, there’s still a little left.
Please cherish it and not try to step on and shatter it.
You still have lot of loving with my sister,
what’s good about playing with a wilted flower?”
Kim replied, “We were bonded by our pledge, but suddenly
like fish in the sea, and bird in sky, we missed out each other.
I felt lot of regret when thinking of your wanderings.
And thought that our solemn oaths had caused you a lot of pain.
We loved each other, and had risked death,
and now we see each other again, and still in love.
You’re still in your spring of life.
I thought that you haven’t gone beyond the physical bonds of love.
Your soul’s mirror is clear without a speck of dust.
a word from you made me respect you more.
For so long, I had searched the ocean to find a needle,
‘cause I truly love you, and not for pleasure of flesh or beauty of flower.
Who’d have thought that we’d unite again under one roof.
We do not have to share blanket and pillow to be a loving couple.
After she heard him, she fixed her dress, put on her brooch,
and made a deep bow to him, saying:
“My cast-away self is now being purified,
thanks to the generosity of a noble gentleman.
The words that you said touched my heart deeply.
To understand me like that, you are a true friend of my heart!
There’re many ways to take care and protect,
but the chastity of a lifetime that I can keep is because of today.”
They then held each other’s hands.
They love their spouse’s integrity and felt drunken with Love.
They lit up another candle and burned more incense.
Together, they drank and touched cups with one another.
Feelings of past love and present fill the mind and heart.
Kim leisurely asked her about her lute music.
She said, “’Cause of these lute strings,
my life’d been tangled with the threads of misfortune until now!
I had repented but it was already too late!
However, I will play it for you one more time.”
On the lute strings, her elfin fingers plucked and danced.
Incense smoke rising, music melody floating near and far.
Which melody is it that sounds so warm with gentle sunshine,
was it Trang Sinh dreaming of a butterfly or was it the butterfly?
Which melody is it that flowed the sweet music of love.
Was it the soul of the king of Thục or the cooing of a cuckoo bird?
So clear like the sound of pearls dropping on a moon-lit bay.
So warm like the sun shining on the jade of Lantian mountain.
Listening to the five tones of her lute,
not a note that did not sound beautiful and heart-stirring.
He asked: “which hand’s playing this piece?
How come it was so sad then, but now so gay?
Is it because of the feelings in one’s heart,
or is it because the end of sorrow and the coming of joyous days?”
She replied: “’Cause of this little talent,
the heart-rending notes had harmed my life for so long!
I just played it this one last time for my bosom friend.
Then I will unstring the lute and put it away.”
They haven’t yet finished their conversation,
when the crowings of a rooster announcing the dawn is heard.
Of their secret pact, Kim told the family.
Everyone was surprised and praised her.
A woman of noble mind she is, not any flirting woman
having peach in morning and plum at night.
They had both love and friendship.
Although not sharing a bed, they shared music and poetry.
Sometimes they’d drink together or play chess. Sometimes
they’d watch blooming flowers or wait for the moon to rise.
All their wishes had come true in this life.
Their marriage is also a bonding of intimate friendship.
They remembered their promise and built a temple.
Then sent a relative to invite the nun Giác Duyên.
But when the messenger arrived, he saw the cottage locked.
The moss’d grown through cracks, and grass spread on the rooftop.
The nun’d gone to gather medicinal herbs in a distant land.
The cloud’d flown, the crane’d fled, where’d they find her?
But with their gratitude to the nun,
the incense in the temple is lit day and night.
Kiều’s family enjoyed both wealth and honor.
Kim moved to higher rank every few years.
Vân gave him several heirs,
and took good care of the children.
They enjoyed wealth, honors that no family could compare.
Their house of happiness and joy left its memory for thousands of generations.
Upon reflection, everything’s by the will of Heaven.
Heaven has given us a human life with a body and a fate.
If he doomed us to roll in the dirt, then we’d roll in the dirt.
Only when he gives us nobility then we can live a noble life.
Heaven does not show favoritism to anyone.
No one blessed with both superior talents and wonderful destiny.
Thus, don’t be arrogant of your special talents. Remember the
words “tài” (talent) and “tai” (disaster) have the same rhyme.
We all carry karma in our life.
So, don’t blame on heaven for your unhappy lot.
The root of goodness comes from the heart.
The true heart worths more than all the talents combined.
Crude words, strung together, and long-winded.
Hopefully, it will give you a few pleasant hours in the long night.